AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bugün "Dünya Tütünsüz Günü ve Çevre Haftası Programı" kapsamında yurttan ve dünyanın farklı ülkelerinden gelen gençler ve sporcularla İstanbul'daki Vahdettin Köşkü’nde buluştu.
Erdoğan burada yaptığı konuşmada ”Tütün ürünlerine karşı en etkili, en kararlı mücadeleyi yürüten hükümetler, bizim hükümetlerimizdir" iddiasında bulundu, "Tavizsiz tavrımız neticesinde ülkemizde sigara kullanımında az da olsa bir gerileme yaşandığını memnuniyetle müşahede ediyoruz” dedi.
Sağlık Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu ve Tarım ve Orman Bakanlığı’na ait resmi verilerse Erdoğan’ın iddiasının aksine Türkiye’de tütün ürünlerinin üretiminin, satışının ve kullanım sıklığının arttığına işaret ediyor.
İstanbul Tabip Odası’nın 2 Nisan’da Türk Toraks Derneği ve Sağlığa Evet Derneği’yle birlikte düzenlediği "Tütün Kontrolünde Neden Küme Düştük? E-SİGARA SALGINI: Hedef Çocuklar mı?" konulu basın toplantısında Sağlığa Evet Derneği üyesi Efza Evrengil’in yaptığı sunumdan derlediğimiz verilere göre 2012 yılından beri Türkiye'de tütün kullanım sıklığı artıyor:
‘Dünyada düşüş eğilimi varken Türkiye’de durum tam tersi yönde’
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünya genelinde tütün kullanımı düşüşteyken Türkiye’de durum tam tersi.
DSÖ’ye göre dünya genelinde 2000’de yüzde 33 olan ortalama kullanım sıklığı 2020’de yılda yüzde 21’e geriledi, 2030’da yüzde 18’e düşmesi bekleniyor.
Türkiye’deyse tütün kullanım sıklığı 2012’den itibaren yükselişte. 2023 yılındaysa Türkiye’de tütün ürünlerinde yurtiçi satışlar rekor düzeyde bir artış göstermiş bulunuyor.
Tütün kullanım sıklığına ilişkin verilen 3 resmi araştırmaya dayanıyor.
Tütün kullanım sıklığı 2012’den beri artışta
Bunlardan biri 2008, 2012, 2016 yıllarında tekrarlanan Türkiye’de Küresel Yetişkin Tütün Araştırması.
Buna göre Türkiye’de tütün kullanım sıklığında 2008’den 2012’ye kadın ve erkeklerde yüzde 13,4’lük bir düşüş görüldü, ancak 2012 yılından 2016 yılına kadar kullanım sıklığı yüzde 6,3 oranında arttı.
Sağlık Bakanlığı’nın 2017 tarihli Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması’ndaysa genel kullanım sıklığı yüzde 33,2 olarak çıktı.
En güncel veriyse Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) iki yılda bir tekrarlanan Türkiye Sağlık Araştırması. Bu araştırmaya göre 2012-2022 arasındaki 10 yılda tütün kullanım sıklığında genelde yüzde 20, erkeklerde yüzde 12,8, kadınlardaysa yüzde 38,3 artış sözkonusu.
Neredeyse her beş çocuktan biri tütün kullanıyor
Çocuklardaysa durum çok daha vahim. 2017 tarihli Türkiye Küresel Gençlik Tütün Araştırması’na göre 13-15 yaş grubu çocuklarda tütün kullanım sıklığı erkeklerde yüzde 23, kızlardaysa yüzde 12. Genelde yüzde 18 olan bu oran bazı kentlerde yüzde 30’lara kadar çıkıyor.
Sigara satışlarında bir yılda rekor artış
Dünya genelinde tütün kullanım sıklığı gibi, tüketim hacmi de düşerken Türkiye’de tam tersi bir durum yaşanıyor.
Euromonitor verilerine göre 2017-2020 arasında sigara satış hacmi her yıl yüzde 1,4 oranında daralıyor. Türkiye ise sigara satış hacminde yıllık yüzde 2,7 ile ilk sırada yer alıyor.
Türkiye’de sigara tüketimiyse 2023 yılında rekor bir artış kaydetti.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de 2023’te bandrollü sigara üretimi bir önceki yıla göre yüzde 12,9 oranında artarak yıllık 189 milyar adete ulaştı.
Önceki yıllarda olduğu gibi, bunun yaklaşık 50 milyar adeti ihraç edilirken, yurtiçi satışlar bir yıl içinde yüzde 17,7 gibi rekor bir düzeyde artarak 137 milyar adet (6,9 milyar paket) sigara olarak gerçekleşti. Tüketimdeki bu bir yıllık artış 20,6 milyar adet (yaklaşık 1 milyar paket) adet sigaraya tekabül ediyor.
2023’teki rekor artış, 2010’lu yılların başında ortaya çıkan yükseliş trendinin güçlenerek devam ettiğini gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya genelinde tütün tüketimi belirgin biçimde inişe geçmişken, Türkiye’deki tüketimse istikrarlı biçimde artmakta.
Erdoğan sigara tekellerine karşı mı?
Öte yandan Erdoğan’ın tütün endüstrisine ilişkin sözleri de dikkat çekti.
“Sigaranın bütün bu zararlarına rağmen tütün endüstrisi büyümeye, her yıl 700 milyar dolar kazanç sağlamaya devam ediyor” diyen Erdoğan elektronik sigarayla ilgili konuşurken tütün endüstrisinin sızma girişimlerini engellediklerini savundu.
Erdoğan "Elektronik sigarayla da bizim ülkemize değişik kanallarla girmenin mücadelesini çok veriyorlar. Kaçak yollardan da maalesef sızmalar oluyor ama bizim şu anda gümrükler bu konuda iyi bir mücadele veriyor. Bize farklı yollardan gelenler oluyor. Biz şu ana kadar buna müsaade etmedik. Bazı, hepinizin de duyduğu, bildiği markalar var. Müsaade etmiyoruz, etmeyeceğiz çünkü onun daha zararlı olduğunun tespitini de yaptık, çıkardık. Çünkü biz insanımızı zehirlemeye asla müsaade edemeyiz, bunun için de bu gayretin, bu önlemlerin alındığı bir yapıyı inşa ediyoruz." diye konuştu.
Erdoğan’ın "en etkili ve kararlı" mücadeleyi verdiğini savunduğu hükümetleri döneminde TEKEL özelleştirilmiş ve Türkiye’de tütün ürünleri piyasasının neredeyse tamamı ulus ötesi şirketlerin eline geçmişti.
