Borçluya aslan, alacaklıya kuzu: Dağıtım şirketleri kasayı dolduruyor borcunu ödemiyor

Şirketler aydınlanırken yurttaşlar karanlığa teslim oluyor. Dağıtım şirketleri hesabını vermedikleri faturaları devletten eksiksiz tahsil ederken, elektrik iletiminden kaynaklanan borçlarını ödemiyor.

Haber Merkezi

Elektrik dağıtımını elinde tutan bir avuç şirket, milyarlarca lira borçlandığı kamudan ödemelerini eksiksiz almayı sürdürüyor.

TEDAŞ, kamuya açık alanların aydınlatması için dağıtım şirketlerine her ay düzenli olarak ödeme yapıyor.

Genel Aydınlatma Gideri adı verilen bu ödeme kapsamında şirketlere 2023 yılında toplam 29,8 milyar lira ödendi.

TEDAŞ'ın eksiksiz yaptığı ödemelere karşın şirketleri bir türlü denetlenemiyor. Faturalardaki tüketim miktarı ve bedellerinin gerçek durumu gösterip göstermediğine ilişkin sadece 9 şirkette gerekli denetimler yapılabildi.

Borçluya aslan, alacaklıya kuzu

Veriyi aktaran CHP İzmir Milletvekili ve Meclis'teki KİT Komisyonu üyesi Mahir Polat, aynı şirketlerin TEİAŞ’a olan elektrik iletiminden kaynaklanan borçlarını ödemediklerini hatırlattı.

Sayıştay denetçilerinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın mali hesaplarında yaptığı incelemeler, AKP’nin özelleştirme kararıyla peydahlanan elektrik dağıtım şirketlerine sağlanan mali ayrıcalıkları gün yüzüne çıkarmıştı.

Şirketlerin ödeme yükümlülüklerini zamanında yerine getirmemeleri nedeniyle TEİAŞ ticari borçlanma yoluyla finansman sağlayabiliyor. Kurum bu yüzden 2022 yılında 9,4 milyar lira zarar etti.

TEİAŞ neden önemli?

Elektriğin üretimi, iletimi ve dağıtımında faaliyetler 1960’lar sonrasındaki bütünleşme politikaları neticesinde kısa süreliğine  birleştirildi ve Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) bünyesinde bir kamu tekeli oluşturuldu.

1994 yılında kamu tekeli parçalanmaya başladı. TEK dağıtım faaliyetlerini yürütecek Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) ve üretim, iletim, ticaretten sorumlu Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. (TEAŞ) olarak ikiye bölüdü. 2001 yılında TEAŞ üç parçaya bölünerek üretim, iletim ve ticaret faaliyetleri serbest piyasanın ihtiyaçları doğrultusunda birbirinden ayrıldı. Üretim faaliyetleri için Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), iletim faaliyetleri için Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ), ticaret için ise Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş (TETAŞ) kuruldu.

2008 yılında elektrik dağıtım özelleştirmesinin başlaması ve TEDAŞ bölge müdürlüklerinin özelleştirilmesi ile dağıtım faaliyeti tamamen özel şirketlere bırakıldı. 

Enerji alanında geçen 20 yılda yapılan büyük özelleştirmelere rağmen TEİAŞ bugüne kadar özelleştirilmedi. Bunun en önemli sebeplerinden birisi TEİAŞ’ın elektrik iletimi alanına tekel durumunda stratejik bir göreve sahip olması.

Yurttaşa destek patronlara akan paranın yanında devede kulak

2023'te 4,3 milyon haneye 8,67 milyar lira elektrik desteği verildi. Bu sayısının 2024 yılında 5 milyonun üzerinde olacağı tahmin ediliyor. CHP'li Polat'a göre, bu destek tutarı dahi şirketlere yapılan ödemeler yanında devede kulak kalıyor.

EPDK, yılda dört kez maliyet değişimlerine göre elektrik birim fiyatlarını belirliyor ve her tarife dönemi başında bu fiyatları kamuoyuna açıklıyor. Elektrik fiyat belirlemelerinde enerji üretim maliyetleri, dağıtım, vergiler, yatırımlar ve enflasyon gibi etkenler belirleyici oluyor. Bu nedenle elektrik şirketleri bir süredir zam talep ediyor.

İktidarın sübvansiyonları kaldırarak maliyet bazlı fiyatlandırmaya geçeceğini ve bu durumun tarifelerde artışa yol açacağını söyleyen Polat, "Temmuz ayında çalışanın beklediği asgari ücret artışı ve emeklilerimize iyileştirmeler yapılmazsa önümüzdeki kış vatandaşlarımız için çok daha zor olacak" dedi.

soL sömürü çarkını anlatmıştı

soL, bu sömürü çarkını tüm ayrıntılarıyla "Kesinti" belgeselinde ele aldı.

Belgesel, yıllardır suya erişimi kısıtlanmış olan Muş’un Bozbulut köyünün öyküsünden hareketle elektriğe, özelleştirmelere, AKP’ye, Sabancılara, beşli çeteye, Kazım Türker ve Cumhur Ersümer’e uzanıyor.