ABD Başkanı Joe Biden tarafından 31 Mayıs’ta açıklanan Gazze’ye yönelik “ateşkes” planına destek istenen karar tasarısı Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda (BMGK) kabul edildi.
İsrail’in 7 Ekim’den beri Gazze’de sürdürdüğü soykırım savaşında 37 binden fazla Filistinli yaşamını yitirdi, saldırıların 8. ayında ilk kez BMGK’de ateşkes çağrısı yapan bir karar tasarısı kabul edilmiş oldu.
ABD’nin sunduğu karar tasarısına BMGK’nin 15 üyesinden 14’ü “evet” oyu kullanırken Rusya çekimser kaldı.
Kararda, Biden'ın sunduğu 3 aşamalı teklifi İsrail’in kabul ettiği öne sürüldü, Hamas'a da teklifi kabul etme ve uygulama çağrısı yapıldı.
Ancak Hamas’tan kararı memnuniyetle karşılayan bir açıklama geldi. İsrail’in teklifi kabul ettiğine yönelik ABD’nin ısrarlı iddialarıysa halen doğrulanmaya muhtaç görünüyor.
Zira İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu daha önce yaptığı açıklamalarda ABD’nin sözkonusu planının sadece belirli bölümlerini kendilerine açıkladığını öne sürmüş ve “Hamas yok edilmeden kalıcı ateşkes olmaz” demişti.
Biden da Time’a verdiği mülakatta Netanyahu ile anlaşmazlıklarının Gazze’de savaşın ardından ne olacağına ilişkin olduğunu söylemişti.
Gantz'ın istifası sonrası savaş kabinesi devrilir mi?
Öte yandan BMGK’deki oylama Netanyahu’nun savaş kabinesinden Benny Gantz’ın istifasının ertesi günü gerçekleşti. Biden’ın planını desteklediğini belirten Gantz istifa açıklamasında Netanyahu’yu da bu anlaşmayı kabul etmesi için “cesaretli olmaya” çağırmıştı.
Gantz ile birlikte bazı başka “merkez sağ”cı bakanların istifasının ardından Netanyahu'nun “aşırı sağcı” bakanlara bağımlı hale geldiği, bu nedenle ABD’nin planının Tel Aviv’den onay görme olasılığının azaldığı yorumları yapılıyor.
Ancak BMGK'de onaylanan karar metnine, Biden'ın teklifinin yazılı olarak eklenmemesi İsrail'in talepleri doğrultusunda planda değişiklik yapılmasına kapı aralayabilir.
Savaş kabinesinin “aşırı sağcı” Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı İtamar Ben-Gvir esir takası karşılığı bir ateşkes anlaşması yapılması durumunda kabineden çekileceklerini söylemişti.
Smotrich dün yaptığı açıklamada müzakere edilen anlaşmanın Hamas'a yarar sağlayacağını öne sürdü, anlaşmayı “toplu intihar” diye niteledi.
İlk aşamada 'hemen ateşkes' yer alıyor
BMGK’nin kabul ettiği kararda 3 aşamalı teklif uyarınca; ilk aşamada hemen ateşkes, kadın, yaşlı ve yaralı esirlerin serbest bırakılması, Filistinli esirlerin takas edilmesi, İsrail güçlerinin Gazze'de nüfus bulunan yerlerden çekilmesi, insani yardımın artması, temel hizmetlerin yeniden inşası, Filistinli sivillerin Gazze'nin kuzeyi dahil tüm şerit genelinde evlerine dönmesinin ve uluslararası toplumun gerekli konut katkısı yapmasının sağlanacağı kaydedildi.
Tarafların anlaşmasının ardından ikinci aşamada, krizin nihai olarak sonlandırılması için geri kalan esirlerin tümünün serbest bırakılması talep edilen kararda, İsrail'in tüm Gazze'den çekilmesi istendi.
Kararda, üçüncü aşamada, Gazze için birkaç yıla yayılan yeniden inşa planının başlatılacağı belirtilirken, ölen esirlerin de cesetlerinin teslim edilmesi öngörüldü.
İlk aşama için müzakerelerin 6 haftadan fazla sürmesi halinde ateşkesin müzakereler bitene kadar devam edeceği kaydedilen kararda, tarafların anlaşma hükümlerine uymasının önemi vurgulanarak, BMGK ve BM üyelerinden destek istendi.
Kararda, iki devletli çözüme destek verilirken, Gazze Şeridi ve Batı Şeria'nın Filistin Yönetimi altında birleşmesinin önemine işaret edildi.
Son anda İsrail’in lehine değişiklik: Tampon bölgenin reddi taslaktan çıktı
ABD'nin müzakerelere açtığı ilk karar tasarısında, İsrail güçlerinin, Gazze'de nüfus bulunan yerlerden çekilmesi desteklenirken, Gazze'de "tampon bölge" oluşturulmasına karşı çıkılmıştı.
Oylamaya sunulan son metinde, "tampon bölge"ye karşı çıkılan ifadenin silinmiş olması dikkati çekti.
Diğer taraftan karar metnine, Biden'ın teklifinin yazılı olarak eklenmemesi de tepki çekti.
7 Ekim'in ardından farklı BMGK üyelerinin sunduğu Gazze'de ateşkes talep edilen birçok karar tasarısı ABD tarafından veto edilmişti.
Blinken İsrail'e gitti
Bu kez ABD'nin sunduğu teklifin kabul edildiği saatlerde ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da İsrail’e gitti.
Mısır’daki temaslarının ardından İsrail’e giden Blinken “Gazze'deki korkunç acıyı dindirmek, tüm rehineleri evlerine döndürmek, İsraillileri ve Filistinlileri kalıcı barış yoluna koymak istiyorsanız, o zaman Hamas'a ateşkese evet demesi için baskı yapın” ifadesini kullandı.
Blinken İsrail’de Netanyahu ile görüştü. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasına göre Blinken Netanyahu”ya “dünya liderlerinin ABD’nin teklifine desteğini” iletti. Blinken daha sonra İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ile ateşkes teklifini görüşmek üzere bir araya geldi.
Hamas kararı memnuniyetle karşıladı
Blinken "Hamas'a baskı" çağrısı yaparken BMGK’nin kararına ilişkin Hamas'tan memnuniyet açıklaması geldi.
Hamas'tan yapılan açıklamada "BMGK kararında yer alan kalıcı ateşkes, Gazze'den tamamen çekilme, esir takası, Gazze Şeridi'nin yeniden inşası ve yerinden edilenlerin geri dönüşü maddelerinin memnuniyetle karşılandığı" kaydedildi.
Hamas'ın, Filistin halkı ve direnişinin talepleriyle uyumlu bu ilkelerin uygulanmasına ilişkin dolaylı müzakerelere girmek üzere aracılarla işbirliğine hazır olduğu bildirildi.
Açıklamada ayrıca, Hamas'ın, başta İsrail'in yenilgiye uğratılması, Filistinlilerin yurtlarına geri dönüşü ve kendi kaderini tayin hakkı olan tam egemenlik ile başkenti Kudüs olan tam bağımsız Filistin devletinin kurulması dahil, ulusal haklarını elde etmek için halkın tümüyle birlikte verdiği mücadeleye devam edeceği vurgulandı.
