Suriye'de uluslararası güçler arasındaki "siyasi çözüm" müzakerelerinde ilerleme kaydedilemezken, Suriye'nin iç yapısına ilişkin belirsizlik de sürüyor.
Al Monitor'dan Mahmut Bozarslan'ın haberine göre, 17 Eylül günü Tartus'taki Hmeymim Üssü'ne Rusya'dan bir heyet indi. Bu heyetin görevi, "Suriye Arap Cumhuriyeti temsilcileri ve Suriyeli Kürt örgütlerinin temsilcileri arasında iyi niyet anlaşması. (...) Suriye çerçevesinde Suriye Kürdistanı’na özel statü verilmesi için siyasi bir karar alma olasılığını görüşme" idi.
Ruslarla Kürtler arasındaki ilk toplantıya, Suriye Kürtleri Demokratik Sol partisi, Suriye Kürtleri Demokratik Partisi, Suriye Kürtleri Sol Partisi, Cezire, Kobani ve Afrin kantonlarının yöneticileri ile PYD’ye yakın siyasi parti ve sivil toplum kuruluşlarını bünyesinde barındıran Demokratik Toplum Hareketi (TEV-DEM) katıldı.
Toplantıya katılanlardan Suriye Kürtleri Demokratik Sol Partisi Genel Sekreteri Salih Gedo Rus heyetin beraberinde yazılı belgeler getirdiğini söyledi.
Gedo toplantıya ilk etapta yönetimden bir katılım olmadığını ancak daha sonra Şam’dan bir heyetin de geldiğini belirterek şu bilgileri verdi:
Başta Ruslarla toplantı yaptık, Moskova’dan gelmişlerdi. Daha sonra rejimden de bir heyet geldi. Onlar da bize katıldı. Ruslar bir belge hazırlamışlardı. Maddeleri Kürtlerin çıkarınaydı. Suriye’de federalizm olsun istiyorlardı. Kürtlerin hakkının verilmesini içeriyordu. Biz hepsini kabul ettik hatta bazı eklemeler yaptık.
RUSYA'NIN ÖNERDİĞİ ANLAŞMADA NELER VARDI?
Gedo anlaşmanın beş maddeden oluştuğunu ve Kürt tarafının da iki madde eklediğini belirtiyor:
Suriye federal bir devlet olacak. Suriye’nin [federal] bir devlet olmasını öneriyor. Tam bizim istediğimiz gibi. Suriye’nin Suriye Arap Cumhuriyeti olan adı Suriye Demokratik Cumhuriyeti olacak. Yani Arap kalmasın. YPG ve Asayiş ve özerk yönetimler, bunlar bölgenin doğal yapılarıdır, Suriye halklarını savunuyor ve desteklenmeli. Suriye’de Kürtlerin haklarına, medeni ülkelerdeki gibi resmi bir yolla saygılı olunmalı. Suriye anayasası değiştirilerek kapsayıcı yeni bir anayasa hazırlanmalı. Bu anayasa, üzerinde tartışılan bu maddeleri kapsamalı.
Gedo, Kürtlerin önerdiği maddelerin ise, Cezire bölgesindeki Araplarla ilgili olduğunu söylüyor. Gedo, bölgedeki Kürtlere topraklarının geri verilmesini istedklerini, Kürtlerin zararlarının karşılanmasını istediklerini aktarıyor.
Rus tarafının hazırladığı metnin tarafların ilişkilerini düzenleyen üçüncü maddesi ise şu: “Gerektiğinde Rusya Federasyonu temsilcilerinin huzurunda taraflar arasında yapılacak ortak toplantıların devamlılığının sağlanması, atanan delegeler arasında toplantı oluşturulması, taraflarca kabul edilen ortak diğer çalışmalar.”
Metinde taraflar arasındaki uzlaşmazlıkların çözümü için ise şu formül öneriliyor: “Uygulama veya anlaşma öğelerine ilişkin iki taraf arasındaki ihtilaflar iki taraf arasındaki görüşmeler yoluyla çözümlenir. İhtilaflar uluslararası mahkemelere taşınmaz.”
ŞAM YÖNETİMİ REDDETTİ
Ancak Gedo'nun aktardığına göre, Suriye yönetimi, bu anlaşmanın Suriye'yi parçalanması anlamına geleceğini söyleyerek teklifi reddetti.
Yine de Şam yönetimi, özerk yönetimlerle diyalog kurabileceklerini belirtmiş.
Gedo'ya göre Rusya plandan vazgeçmiş değil. Bu nedenle Suriye yönetimi ile görüşmeleri sürdürme kararı almış.
Ruslarla toplantıya katılan bir diğer Kürt yetkili ise, Türkiye'nin konu hakkında sessiz kalmasını şöyle değerlendiriyor:
Türkler elbette toplantının gündemine vakıflar. Suriye rejiminin, Rusların Kürtlere özerklik verme planını kabul etmeyeceğini biliyorlar. Ankara hayata geçme olasılığı olmayan bir plana tepki göstererek niçin Moskova’yı karşısına alsın?