Romanya Savunma Bakanlığı tarafından açılan ihaleyi Otokar’ın almak üzere olduğu yönünde haberler artarken, Türkiye sermayesinin Balkanlardaki etkisi artıyor.
Ogün Eratalay
Otokar firmasının Romanya'da açılan zırhlı araç tedarik ihalesini önde kapattığına dair haberler geçtiğimiz günlerde haber sitelerinde yer aldı. Buna göre Romanya Savunma Bakanlığının açtığı 4 x 4 tekerlekli zırhlı araç ihalesinde Otokar sona kaldı. İhaledeki kimi şartlar nedeniyle Fransız ve Amerikalı rakip firmaların teklif sunmadıkları belirtiliyor.
İhale
Alınan bilgilere göre Romanya 9 farklı tip donanıma sahip toplam 1059 adet zırhlı araç için 1 milyar dolar kaynak ayırmış durumda. Romanya aynı zamanda kazanan şirket ile teknoloji transferi başlatılmasını da istiyor. Otokar’ın ihalede öne çıktığı COBRA II adlı zırhlı araç 12.7 mm makinalı tüfek, 20 mm top ve tanksavar füzelerine sahip. Kara mayınlarına ve patlayıcılara karşı dayanıklı olan araç cephe hattına personel taşıma, bu hatta keşif, tank avcılığı ve ambulans vazifeleri görebiliyor.
Otokar’ın hikayesi
Otokar’ın gelişimi ve bugün önemli bir silah şirketi olması Türkiye sermayesinin Özallı yıllardaki gelişmesiyle çok bağlantılı. 12 Eylül 1980 Darbesiyle örgütlü işçi sınıfını asker eliyle düzleyen sermaye, kendi gelişimi için önemli adımlar attı. Bu döneme kadar ithal edilen mallar yerli ikamelerinin üretilmesi şeklinde çalışan özellikle otomotiv ve elektronik sanayi kolları emperyalist ülkelerle yapılan anlaşmalarla silah da üretir hale gelmek için çalışmalara başladı. Bu gelişim ve dönüşüm hamlelerinin başında F-16 savaş uçağının ABD’li General Dynamics ile ortak üretilmesi yer alır. Bunu, o dönemde İngiliz BAE Systems ile Nurol Holding ortaklığıyla kurulan FNSS izler. Bu tarihe kadar Magirus-Deutz lisansıyla otobüs üreten Otokar ise Özal döneminde İngili Land Rover firmasıyla Land Rover Defender üreterek silah sanayisine adım atar.
Neden Romanya?
Kazandığı üretim kabiliyetiyle özgün araçlar tasarlamaya başlayan firma, AKP’li yıllarda burjuvazinin yakın coğrafyalardaki pazarlara yönelik hamlelerde önemli yer tutar. Türk Silahlı Kuvvetler envanterine de giren Otokar araçları, emperyalist örgüt NATO sayesinde komşu müttefik ülke ordularının envanterine de girmekte gecikmez. Bu açıdan bakıldığında hem Balkanlarda önemli Türk sermaye yatırımlarının olduğu hem de NATO üyesi olan Romanya böylesi bir pazar için önem taşıyan bir pazardır. Satış haberinin öncesinde 25 Nisan tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Savunma Bakanı Yaşar Güler’in mevkidaşı Angel Tilvar’ı makamında ziyaret etmiş olması, AKP iktidarında tüm devlet kurumlarının koordineli bir şekilde Türkiye burjuvazisinin emrine verildiğinin de güzel bir göstergesi.
Son olarak 'Koç' etkisi
Otokar’dan bahsedip de Koçlardan bahsetmemek olmaz. 1976 yılında firmayı holding bünyesine dahil eden Koç ailesi, firmanın adını da 2010 yılında Otokar Otobüs Karoseri Sanayi A.Ş olan ticaret unvanını Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş olarak tescil ettirdi. 1980 öncesi dönemde yüksek kâr oranına sahip otomotiv ve beyaz eşya sektöründe lider konumda olan holding yeni ortaya çıkan silah sanayisinde de etkili olmuş, otomobil ve metal alanındaki uzmanlığını silah sanayisine de taşımış oldu. AKP’li yıllarda silah alanında beklediği ivmeyi yakalayan şirket artık gözünü farklı pazarlara dikiyordu.
Böylelikle yeni açılmakta olan silah sanayisi alanına dair kapsamlı planlar da işleme alındı. Günümüzde Otokar Akrep, Cobra I ve Cobra II TSK envanteri dışında Gürcistan, Irak, İsrail, Fas, KKTC, Pakistan, Azerbaycan, Cezayir, Bahreyn, Bangladeş, Burkina Faso, Çad, Gambiya, Gana, Kazakistan, Kosova, Maldivler, Moritanya, Kuzey Makedonya, Karadağ, Nijerya, Ruanda, Slovenya, Türkmenistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşmiş Milletler, Ekvador, Fildişi Sahili, Senegal, Tunus, Ukrayna envanterindedir.