İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, geçen ay içinde bulunduğu helikopterin düşmesi sonucu öldü. 

Reisi'nin ölümüyle birlikte önümüzdeki yıl yapılması planlanan İran Cumhurbaşkanlığı seçimi 28 Haziran'da yapılmasına karar verildi.

Adaylık için yapılan 80 başvurudan yalnızca 6'sı kabul edildi. Öte yandan seçime iki gün kala muhafazakar kanattan 2 aday, muhafazakar adayların seçime tek aday ile girmesine yönelik çağrıda bulunarak adaylıktan çekildi. Anketlere göre yarışı tek reformcu aday Mesud Pezeşkiyan önde götürüyor.

İkinci tura kaldı

İran'da yapılan 14'üncü dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimleri'nde adaylardan hiçbiri yüzde 50'yi geçemeyince, seçimi önde tamamlayan reformist aday Mesud Pezeşkiyan ile muhafazakar aday Said Celili, ikinci tura kaldı.

İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, bakanlık binasındaki seçim merkezinde düzenlediği basın toplantısında, oy sayım işlemlerinin tamamlandığını açıkladı.

Ülke genelinde 59 bin merkezde kurulan sandıklarda toplam 24 milyon 535 bin 185 oy kullanıldığını aktaran İslami, Pezeşkiyan'ın 10 milyon 415 bin 191 oy aldığını söyledi. Buna göre Pezeşkiyan'ın oy oranı yüzde 42,5 oldu.

İslami, oyların 9 milyon 473 bin 298'ini alan Celili'nin ise seçimin ilk turunu ikinci sırada tamamladığını belirtti. Celili'nin oy oranı da yüzde 38,6'da kaldı.

Buna göre, reformistlerin tek adayı Pezeşkiyan ile muhafazakar Celili, 5 Temmuz'da yapılacak ikinci tur seçimlerde yeniden yarışacak.

Diğer iki adaydan Muhammed Bakır Kalibaf yüzde 13,8 ile üçüncü, Mustafa Purmuhammedi ise yüzde 0.8 ile dördüncü sırada yer aldı.

Adaylar kim?

Said Celili: 2007'den 2013'e kadar ülkenin en üst güvenlik organı olan Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'nin Genel Sekreteri olan Said Celili, diplomatik ve siyasi kariyerine 1989 yılında başladı. Çeşitli devlet kurumlarında görevler alan Celili, 2013 yılında dini lider Hamey tarafından Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi'ne atandı. Öte yandan  İran’ın nükleer programı ile ilgili görüşmelerde ülkeyi temsil eden heyete başkanlık etti. 2013 yılı Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılan ve üçüncü olan Celili, 2021'de tekrar başkanlık için yarıştı ancak Reisi lehine adaylıktan çekildi.

Mesud Pezeşkiyan: Reformcu kanadın tek adayı olan Pezeşkiyan, kalp cerrahisi uzmanı. Pezeşkiyan daha önce Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi'nde rektör olarak görev yaptı ve hâlâ aynı üniversitenin akademik kadrosunda yer almaya devam ediyor. Pezeşkiyan, 2001-2005 yılları arasında sağlık bakanı olarak görev yaptı. Öte yandan dört dönem milletvekilliği de yapan Pezeşkiyan, 2016-2020 yılları arasında meclis başkan yardımcılığı görevini üstlendi.

Seçmenlerin sadece yüzde 44'ü seçimlere katılacağını söylüyordu

Ülkede seçime dair yapılan bir diğer anket ise seçime katılım oranına ilişkin. 

İranlı Öğrenciler Anket Ajansı, 9-10 Haziran'da ülke genelinde 3 bin 906 kişiyle yaptığı anket bu konuda ip uçları veriyor.

ISPA'nın seçmenlerle yüz yüze gerçekleştirdiği ankette, seçmenlerin yüzde 44,4'ü seçimlere kesinlikle katılacağını, yüzde 7,3'ü ise büyük olasılıkla katılacağını belirtti.

Ankete katılanların yüzde 28,7'si seçime hiçbir şekilde katılmayacağını, yüzde 14,9'u, henüz seçime katılıp katılmama konusunda karar vermediğini söyledi. Katılımcıların yüzde 4,7'si de seçime katılma ihtimalinin az olduğunu ifade etti.

İslam devriminden sonra İran'da 13 defa cumhurbaşkanlığı seçimi gerçekleştirildi ve seçimlere ortalama katılım ancak yüzde 65,5'e ulaşabildi. 2009 yılında yapılan ve Mahmud Ahmedinejad'ın cumhurbaşkanı seçildiği seçimler yüzde 85,2 ile İran tarihinin en yüksek katılıma sahip cumhurbaşkanlığı seçimi oldu. Ancak 2009 yılından itibaren yapılan seçimlerde katılımın düşüş gösterdiği gözlemleniyor. Reisi'nin cumhurbaşkanı seçildiği 2021 tarihli seçime katılım yalnızca yüzde 48,8 oranına ulaşabildi. Söz konusu seçim İran İslam Cumhuriyeti tarihinin en düşük katılımlı cumhurbaşkanı seçimi olarak kayıtlara geçmişti

Ülke tarihindeki en düşük katılımlı seçim

İran'da yapılan 14'üncü Dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimleri'nde katılım yüzde 40 oldu.

İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, bakanlık binasındaki seçim merkezinde düzenlediği basın toplantısında, seçime katılım oranını açıkladı.

Ülke genelinde yaklaşık 62 milyon seçmen için 59 bin merkezde kurulan sandıklarda toplam 24 milyon 535 bin 185 oy kullanıldığını aktaran İslami, katılımın yüzde 40 civarında gerçekleştiğini belirtti.

Katılım oranı 2021’den az

Buna rağmen İçişleri Bakanlığı'nın açıkladığı verilere göre, Tahran eyaleti genelinde ve Kum'da son cumhurbaşkanı seçimine göre katılım oranlarında artış olduğu görüldü.

Ülkede 18 Haziran 2021'de yapılan seçimler, o tarihe kadar en düşük katılımlı cumhurbaşkanlığı seçimleri olmuş ve katılım yüzde 48,8'de kalmıştı.