Elektrikli araçlardan cep telefonlarına elektronik cihazları tekrar tekrar çalıştıracak piller için lityuma ihtiyaç duyuluyor. Bu ihtiyaç "21. yüzyılın petrolü" olacağı söylenen lityumu dünyanın en stratejik madenlerinden biri haline getiriyor.
Dünyada en büyük lityum kaynaklarına sahip ülkelerse ABD'nin arka bahçesi olarak görmeye alıştığı Güney Amerika ülkeleri.
Bolivya, Şili ve Arjantin rezervlerin yüzde 71'ini elinde bulunduruyor. Piyasaların iştahını kabartan bu üçgendeki birçok siyasi ve askeri hareketliliğin ABD'yle bağı da lityum aracılığıyla kuruluyor.
Bunu destekleyen son örnek dün Bolivya'da yaşandı.
Darbe girişimi Tesla ve Panasonic'e yaradı
General Zuñiga yönetimindeki askeri birlik hükümet binasına zorla girdi. Devlet Başkanı Luis Arce, askeri kalkışmaya karşı halkı demokrasiyi savunmaya çağırdı ve devlet başkanlığında düzenlediği törenle ordu yönetimine yeni 3 komutan atadı.
Ordunun yeni atanan komutanı Jose Wilson Sanchez askerlere "kışlaya dönün" talimatı verdi. Bolivya halkı da darbe girişimi nedeniyle sokağa çıktı.
Darbe girişimine kalkışan askerler birliklerine geri döndü, Zuñiga tutuklandı.
Tüm bunlar olurken borsalarda ibreler yukarıyı gösterdi.
Lityum ihtiyacıyla öne çıkan elektrikli araç devi Tesla'nın hisseleri saatler içinde yüzde 5 yükseldi. Böylece şirketin hisseleri Mart başından bu yana en yüksek değere ulaştı.
Lityum yatırımları bulunan bir diğer şirket olan Panasonic'in hisseleri de darbe girişiminin ardından hareketlendi. İki haftadır yükseliş eğiliminde olan hisse değerindeki artış yüzde 1'e dayandı.
Ancak bu şirketler ilk defa Bolivya'daki bir darbeyle ilişkilendirilmiyor.
'Lityum darbesi'nde parmağı olduğunu itiraf etmişti
Bolivya mineral zengini bir ülke. Halkçı ve solcu lider Evo Morales 2006'da iktidara geldiğinde ülkenin stratejik hidrokarbon sektöründeki şirketleri kamulaştırmaya başladı.
Çokuluslu şirketlerin maden işletmesinin sözleşmeleri iptal edildi. Uluslararası tahkime giden bu şirketlere 2014’e kadar tahmini 1,9 milyar dolar tazminat ödendi.
Son gerilimler ise Bolivya’nın zengin lityum kaynakları üzerinde patlak verdi. Bu değerli mineral için 2019'da Bolivya devletine ait Comibol ile Çin şirketleri arasında bir işletme anlaşması imzalandı. Bu yatırıma göz koymuş olan Tesla (ABD) ve Trimetals (Kanada) devre dışı bırakıldı.
Elektrikli araç piyasasının lideri olan Tesla’nın arabalar için üretilen bataryaya, bataryanınsa lityum madenlerine gereksinimi var.
Bolivya'da Tesla'ya kapatılan kapının ardından önce söylentiler başladı, ardından darbe geldi. Elon Musk, darbenin ABD destekli olduğunu bir yıl sonra "Biz kime istersek darbe yapacağız! Buna alışın" sözleriyle itiraf etti.
2019'da gerçekleşen ABD güdümlü darbeyi takiben Tesla şirketi başta olmak üzere çokuluslu şirketlerin hisseleri yükselişe geçti. Darbenin hemen ardından Tesla şirketinin hisseleri yüzde 2,36 artmıştı.
Bir süre iktidarda kalan darbe hükümeti, yazdığı bir mektupta Elon Musk'a şöyle seslendi: "Sizin ya da şirketinizin oluşturacağı herhangi bir girişim ülkemizde şükranla karşılanacaktır."
Kasım 2020'de cunta hükümetinin lityum işletmelerini özelleştirmek için adımlar attığı Bolivya'da darbe ittifakının seçimlerde kaybetmesinin ardında Tesla hisselerinde bu defa ani bir düşüş yaşandı.
Musk'ın Latin Amerika'daki doğal kaynaklar sevdası
Elon Musk'ın doğal kaynakların kendisini daha da zenginleştirebileceği Latin Amerika'da sağ iktidarlarla iyi ilişkiler kurma çabası dikkat çekiyor. Musk, bu ülkelerdeki sağ hükümetlerle olan fikir birliğini ifade etmekten çekinmiyor.
ABD'li milyarder, Şubat ayında “Venezuela'nın büyük bir doğal kaynak zenginliği var. Eğer Chávez, hükümetin rolünü aşırı sosyalizme yükselterek ekonomisini yok etmeseydi, ülke çok müreffeh olurdu” diye paylaşımda bulunmuştu.
Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro'nun ana rakibi olan ancak seçimlerde aday olması yasaklanan Amerikancı muhalefet lideri María Corina Machado da Musk'ın gönderisini alıntılayarak, "özgürlük ve demokrasi için" savaştıklarına savunmuştu.
Machado, "Maduro'nun diktatörlüğünü aştığımızda, Venezuela'nın muazzam doğal kaynak zenginliği, ülkeyi yeniden inşa etmek ve modern piyasa ekonomisine ve hukukun üstünlüğüne sahip, tüm sektörlerde küresel yatırıma açık müreffeh bir ülkeye dönüştürmek için kullanılacak" diye yazmıştı.
Musk, kısa süre sonra El Salvador'ın sağcı devlet başkanı Nayib Bukele'nin Washington yakınlarında düzenlenen bir toplantıda yaptığı konuşmaya değinmişti. Musk, Bukele'nin ABD'de suç ve uyuşturucu ticareti tehlikesi konusunda uyardığı bir bölüm hakkında yorum yaparak "Haklı" demişti.
ABD'li milyarder, Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei geçen yılki seçimi kazandığında da X hesabından, "Refah Arjantin'e ulaşmak üzere" demişti. Milei de, kendisine "Konuşmalıyız Elon" diye yanıt vermişti.
Musk, çevrimiçi uydu internet şirketi Starlink üzerinden Latin Amerika pazarını ele geçirmek istiyor. Firma, halihazırda Şili veya Brezilya gibi ülkelerde faaliyet gösteriyor. Musk, yeni bir Tesla fabrikası kurmak üzere Meksika'yla da bir anlaşma imzalamıştı.