50. Yılda Küba Yine Birinci

UNDP 18 Aralık 2008'de insani gelişmeyle ilgili verilerini g&uumlncelledi. 2006 verileri yayınlanmış oldu. Verilerin analizi, K&uumlba'nın, devriminin 50. yılında da İnsani Gelişme İndeksi'ndeki performansta birinci olduğunu ortaya koyuyor.

İnsani Gelişme İndeksi (İGİ) 0 ile 1 puan arasında bir değer alan ve 1) yaşam umudu, 2) erişkin okur yazarlık oranı, 3) ilk, orta, lise eğitimlerine katılma oranı ve 4) kişi başı ulusal gelirin birleştirilmesinden elde edilen bileşik bir g&oumlstergedir. Puan 1'e ne kadar yakınsa durum o kadar iyidir.

Bu analizde, esas &oumlnemli olan, &uumllkelerin ham insani gelişme puanlarına g&oumlre sıralanması değil, her &uumllkenin bu puana g&oumlre d&uumlnya &uumllkeleri arasındaki sırası ile kişi başı ulusal gelire g&oumlre sırası arasındaki farka bakmaktır. Eğer bir &uumllke insani gelişme bakımından (kişi başı gelirdeki konumuna g&oumlre) daha yukarılarda yer alıyorsa, bu, o &uumllkenin insani gelişmedeki performansının olumlu olduğunu, yani gelirine g&oumlre daha iyi bir insani gelişme d&uumlzeyi elde ettiğini g&oumlsterir.

2008 verilerine g&oumlre K&uumlba'nın İGİ değeri 0.855'dir ve bu puanla 48. sıradadır. Ancak, İGİ performans puanı + 40'tır. Bir başka deyişle, K&uumlba'nın İGİ'deki konumu, gelirdeki konumuna g&oumlre 40 basamak daha yukarıdadır. Ve bu bakımdan K&uumlba b&uumlt&uumln &uumllkeler i&ccedilinde yine birinci sıradadır.

Aşağıdaki tabloda, ABD, T&uumlrkiye ve K&uumlba'nın hem İGİ puanları hem de İGİ performans puanları yıllara g&oumlre g&oumlsterilmiştir.


&nbsp İnsani gelişme puanı İnsani gelişmedeki sırası Performans puanı
&nbsp 2003 2004 2005 2006 2003 2004 2005 2006 2003 2004 2005 2006
ABD 0.944 0.948 0.951 0.950 10. 8. 12. 15. -6 -6 -10 -7
T&uumlrk 0.750 0.757 0.775 0.798 94. 92. 84. 76. -18 -22 -18 -15
K&uumlba 0.817 0.826 0.838 0.855 52. 50. 51. 48. +40 +43 +43 +40

Tabloyu &oumlzetleyelim: 1- Her &uuml&ccedil &uumllkenin İGİ puanları 2003-2006 arasında y&uumlkselmiştir. Y&uumlkseliş ABD i&ccedilin y&uumlzde 0.6, T&uumlrkiye i&ccedilin y&uumlzde 6.4, K&uumlba i&ccedilin y&uumlzde 4.7 d&uumlzeyindedir. 2- T&uumlrkiye'nin insani gelişme sırası da d&uumlzenli bi&ccedilimde y&uumlkselmektedir. ABD bu bakımdan dalgalı bir konum g&oumlstermektedir. K&uumlba ise &oumlzellikle son verilere g&oumlre &uuml&ccedil sıra birden tırmanmıştır. Şu anda 48.'likte yer almaktadır. 3- Yukarıda da değindiğimiz gibi daha &oumlnemlisi &uumllkelerin performanslarıdır. ABD'nin ve T&uumlrkiye'nin İGİ performansları eksidir. Bu durum bu iki &uumllkenin gelirlerine yakışmayan derecede k&oumlt&uuml insani gelişme durumuna sahip olduklarını g&oumlsterir. K&uumlba ise + 40 ile yine d&uumlnya birincisidir. Yani bu gelirle K&uumlba'dan beklenen, aslında, 40 sıra daha aşağıda bir İGİ puanına sahip olmasıydı.

K&uumlba bu başarıyı 6876 dolarlık kişi başı gelirle (satın alma g&uumlc&uuml paritesi -ppp- cinsinden) elde etmiştir. ABD ve T&uumlrkiye ise kişi başı gelir bakımından K&uumlba'ya g&oumlre &ccedilok daha avantajlıdırlar. Buna rağmen i&ccedillerinde bebek &oumll&uumlm hızında en başarılısı K&uumlba'dır. Yaşam umudunda ise K&uumlba'nın durumu ABD ile neredeyse aynıdır. Aşağıdaki tabloda ilgili veriler g&oumlsterilmiştir.&nbsp
&nbsp


&nbsp Kişi başı yıllık gelir (Dolar, ppp) Bebek &oumll&uumlm hızı (Binde) Yaşam umudu (Yıl)
2005 2006 2005 2006 2005 2006
ABD 41890 43968 6 6 77.9 78.0
T&uumlrkiye 8407 11535 26 24 71.4 71.6
K&uumlba 6000 6876 6 5 77.7 77.9

İGİ performans puanı T&uumlrkiye'den daha k&oumlt&uuml olan &uumllke sayısı (179 &uumllke arasında) yalnızca 21'dir. Bu sayı 2003 yılında 20, 2004 ve 2005'te 12 idi. ABD ise performansı en k&oumlt&uuml zengin &uumllkedir.

Bu veriler bize bir kez daha gelirin kullanımının &oumlnemini g&oumlstermektedir. İnsani gelişim a&ccedilısından &oumlnemli olan şey gelirin miktarından &oumlte, hangi ama&ccedillarla kullanıldığıdır. Nitekim geliri K&uumlba gibi 6000-8000 dolar aralığında yer alan (Tonga, Panama, Beyaz Rusya, Makedonya, Dominik gibi) &uumllkelerin performans puanı en iyi olasılıkla +8 ile +32 arasında değişmektedir.

T&uumlrkiye'nin durumunda (negatif performansa rağmen) son yıllarda hızlı bir gelişme olduğu dikkat &ccedilekmektedir. Bunun nedeni, İGİ puanının hesaplama s&uumlrecine dahil edilen iki g&oumlstergeyle ilişkilidir. Bilindiği gibi zorunlu eğitim s&uumlresi sekiz yıla &ccedilıkarılmıştır. &Oumlte yandan y&uumlksek faiz politikasına bağlı olarak TL değerli tutulmakta, bu da gelirin dolar cinsinden değerini y&uumlkseltmektedir. İ&ccedilinde bulunduğumuz global kriz koşullarında TL'nin değerindeki d&uumlşme, dolar cinsinden kişi başı gelirimizin de d&uumlşmesine neden olacak, bağlantılı olarak İGİ değeri de olumsuz etkilenecektir.

K&uumlba'nın başarısı sosyalizme bağlıdır. Bu başarı ağır ambargo koşullarına ve sayısız emperyalist komploya rağmen elde edilmiştir. Yine bir emperyalist komployla yıkılmadığı s&uumlrece, Raul ile birlikte başlatılan toplumsal hamlelerin başarıya katkı koyacağını &oumln&uumlm&uumlzdeki d&oumlnemde hep birlikte g&oumlreceğiz. &nbsp&nbsp
&nbsp