Portekiz’de devlet teşebbüslerinin pek çoğu özelleştiriliyor. Özelleştirme dalgası kapsamında Portekiz Enerji Energias de Portugal (EDP) şirketindeki devlet hisseleri Çin’in enerji devi Three Gorges şirketine satıldı. Portekiz devletinin şirket üzerindeki yüzde 21.35’lik hissesi Çinli sermayedarlara 3.5 milyar avroya satıldı. Hisse devri ile birlikte Portekiz devletinin EDP sermayesindeki payı yüzde 4’ün altına düştü.
Hisseler için en yüksek fiyatı teklif eden Three Gorges, Alman E.ON ve Brezilyalı Eletrobras and Cemeg şirketlerini geride bırakarak Portekiz’deki en büyük hisse sahibi yabancı şirketlerden biri oldu.
"Kurtarma" paketiymiş!
Başbakan Pedro Passos Coelho, devlet teşebbüslerinin özelleştirilmesinin, Avrupa Birliği, Avrupa Merkez Bankası ve IMF tarafından oluşturulan tasarruf programının bir parçası olduğunu söyledi.
Portekiz’de özelleştirmelerin, 2011 yılı başlarında kabul edilen 110 milyar dolarlık kurtarma paketi kapsamında hayata geçirildiği belirtildi. Üç yıla yayılacak olan bu “yardım programı” kapsamında Portekiz ekonomisinin tüm temel yapısının değişeceğinin sinyalleri aylar öncesinden verilmişti.
Portekiz’de dönüşümler beş ayaklı bir plan kapsamında sürdürülüyor. Bu plan dahilinde geniş ölçekli bir özelleştirme programı, iş esnekliğini arttıran ve işten çıkarmaları kolaylaştıran bir iş yasası, kamunun ağırlıkta olduğu enerji piyasasının deregülasyonu, ücret ve emekli aylıklarının düşürülmesi ve tüketim ürünlerine uygulanan vergi oranlarının yükseltilmesi gibi adımlar atılması bekleniyordu. Kamunun ağırlıkta olduğu enerji piyasasının deregülasyonu kapsamında EDP’nin satışı bu adımların en büyüğü oldu.
Özelleştirmelere tam gaz devam!
EDP’nin ardından başka devlet teşebbüslerinin de satılması planlanıyor. Öncelikle ulusal havaalanlarının ve uluslararası Portekiz havayollarının özelleştirilmesi, yani Aeroportos de Portugal (ANA) ve Aéreos Portugueses devlet hisselerinin özel şirketlere devredilmesi gündeme alınacak. Her iki kurumun da 2012 yılı içerisinde özelleştirilmesi planlanıyor.
Petrol şirketi GALP’in ve elektrik şirketi Red Eléctrica Nacional’in de özelleştirilecekler listesinde yer aldığı biliniyor. Ancak IMF, AB ve Avrupa Merkez Bankası’nın bu iki kurumun satışı için net bir tarih belirlemediği, piyasa koşullarının gelişimine göre karar verileceği belirtiliyor.
Ancak 2012’nin ikinci yarısında Portekiz ulusal posta servisi CTT’nin özelleştirileceği programda net bir şekilde ifade ediliyor.
Ayrıca, Portekiz medyası geçtiğimiz günlerde Portekiz Ulusal Radyosu ve Televizyonu’nun (RTP), ulusal su şirketi Aguas de Portugal’in ve Lizbon’dan Porto’ya tüm ulaşım hattının özelleştirilmesinin de gündemde olduğunu duyurdu.
“Böylesi görülmemiştir”
Portekiz’in en büyük işçi sendikaları konfederasyonu olan ve Portekiz Komünist Partisi’ne yakınlığıyla bilinen CGTP’nin Genel Sekreteri Manuel Carvalho da Silva, özelleştirme süreci ile ilgili olarak “ülkemiz yabancı güçlerin işgali altındaymış gibi davranan bir hükümetimiz var ve emekçiler korkunç bir tablo ile karşı karşıya. Bu durum gösteriyor ki hükümetimiz vatandaşları değil ekonomik ve finansal grupları yönetir hale geldi. Bu sosyal terörün ta kendisidir” şeklinde açıklama yaptı.
Silva, “Portekiz’in özelleştirme sürecinin benzeri AB tarihinde görülmemiştir. Hatta Margaret Thatcher İngilteresi’nde bile” diye konuştu.
Özelleştirmeler sermayenin iştahını kabartıyor. Tasarruf tedbirleri, iş yasasında yeni değişiklikleri de beraberinde getiriyor. 2012’de yürürlüğe girecek olan düzenlemelerle iş günü yarım saat daha uzatılacak, yıllık izinler 25 günden 22 güne düşürülecek, maaş ve ek ödemelerde kesintiye gidilecek.
(soL - Dış Haberler)