VADAH HANFAR, EL CEZİRE VE TELEVİZYON PROPAGANDASININ ZAFERİ
20 Eylül 2011'de Katar'dan yayın yapan El Cezire kanalı genel müdürü Wadah Hanfar'ın istifa ettiğini ve yerine ülkenin kraliyet ailesinden Şeyh Hamad bin Casım el Tani'nin geçtiğini duyurdu.
Şey Hamad bir KatarGaz yöneticisi ve bir senesini Paris'te, Total'in (Fransız petrol şirketi) merkez ofisinde geçirdi. O aynı zamanda El Cezire Yönetim Kurulu'nun eski başkanı.
Bu gelişme Atlantikçi medya tarafından üç şekilde sunuldu: ya istifaya zorlama ve devletin kanala el koyması olarak, ya Filistin Belgeleri'nin yayınlanması nedeniyle Filistin Özerk Yönetimi'nin bir intikamı olarak, ya da Bay Hanfar ile ABD arasında çeşitli bağları ortaya kotan Wikileaks sızıntısının sonucu olarak.
Bu yorumların her biri belli bir doğruluk payı içerse de, en önemli faktörün üzerini örtüyorlar: Katar'ın Libya'ya karşı savaştaki rolü. Bu noktada, bir geçmişe dönüş sahnesi kaçınılmaz.
El Cezire'nin kökenleri: bir diyalog arzusu
El Cezire iki Fransız-İsrailli kişi, David ve Jean Frydman kardeşlerin aklına, dostları İzak Rabin'in öldürülmesinden sonra düştü. David Frydman'a göre [1], hedef İsrailliler'in ve Araplar'ın özgürce tartışabilecekleri, argümanlarını sunabileceklerini ve birbirlerini tanıyabilecekleri bir araç yaratmaktı. Bu, her türlü barış umudunu boşa çıkartan savaş durumunca engelleniyordu.
Kanalın yaratılması için Frydman kardeşler bazı koşulların bir araya gelmesinden yararlandılar: Orbit Suudi şirketi BBC'yle Arapça bir haber yayını için anlaşmıştı. Ancak mutlakçı Suudi monarşisince ortaya konulan talepler, İngiliz gazetecilerin profesyonel bağımsızlıklarıyla bir arada yürüyemeyeceğini kanıtladı. Anlaşma sona erdirildi ve Arap BBC gazetecilerinin çoğunluğu kendilerini sokakta buldular. Bunun üzerine, El Cezire'nin kurulması için işe alınmış buldular kendilerini.
Frydman kardeşler televizyonlarının bir Arap kanalı olarak algılanmasını istiyordu. Londra ve Vaşington'un yardımıyla henüz yeni İran yanlısı olmakla suçlanan babasını devirmiş olan Katar'ın yeni emiri Hamid bin Halife el Tani'yi listeye sokmayı başardılar. Şeyh Hamid bin Halife kısa zamanda, yarım yüzyıldır süren ve belli ki daha da sürecek olan Arap-İsrail tartışmalarının merkezinde olmanın potansiyel avantajlarını kavradı. Aynı zamanda, İsrail Ticaret Bakanlığı'nın, İsrail'in elçilik kuramadığı başkent Doha'da bir ofis açmasına izin verdi. Hepsinden öte, Katar'ın, Arap yanlısı zengin Suudi medyasıyla yarışması ve kendisi dışında herkesi eleştirecek bir kanala sahip olmasının çıkarına olduğunu gördü.
İlk mali paket hem Frydman kardeşlerden bir ön ödeme hem de Emir'den 5 seneliğine 150 milyon doların üzerinde bir borcu içeriyordu. Suudi Arabistan tarafından örgütlenen reklamverenlerin boykotu ve bunu takip eden reklam geliri yokluğu, baştaki planın değiştirilmesini beraberinde getirdi. Sonunda, Emir kanalın bağışçısı ve sponsoru oldu.
Örnek gazeteciler
Yıllar boyunca El Cezire'nin izleyicileri onun içsel çoğulculuğuna tutuldular. Kanal, birbirine karşıt bakış açılarına özgürlük sağlamakla övündü. Fikir doğruyu söylememek, ama onun tartışmadan doğmasını sağlamaktı. Kanalın amiral gemisi olan program - put kırıcı Faysal el Kasım tarafından sunulan "Karşıt Görüş" adlı talk show - önyargıları yıkmaktan zevk alıyordu. Herkes bazı programları övmek ve diğerlerini kötülemek için sebep buluyordu. Ne olursa olsun, bu coşku rakiplerinin monolitizminin üstesinden geldi ve Arap görsel-işitsel dünyasını değiştirdi.
Afganistan ve 2003 Körfez Savaşı'nda muhabirlerinin kahramanca rolü, aynı zamanda ABD yanlısı uydu kanallarının propagandasının aksine örnek çalışmaları, El Cezire'yi tartışmalı bir kanal olmaktan, alkışlanan bir medya organı olmaya sıçrattı. Gazetecileri, büyük cüretlerinden dolayı yüksek bir bedel ödemek zorunda kaldılar: George W. Bush az daha Doha stüdyolarını bombalayacaktı ki bunu yapmadı, ama Tarık Eyüp suikaste kurban gitti [2], Taysir Eluni tutuklandı [3] ve Sami el Hac Guantanamo Üssü'nde hapse atıldı [4].
2005 yeniden örgütlenmesi
Fakat her iyi şeyin bir sonu vardır. 2004-05'te, David Frydman'ın ölümünün ardından, küresel pazarın değiştiği ve tüm büyük devletlerin kendilerine uydu kanalları kurmakta olduğu bir zamanda, Emir El Cezire'yi bütünüyle elden geçirme ve El Cezire İngilizce de dahil yeni kanallar yaratmaya karar verdi. Artık 50 milyon izleyiciye varan bir kitleden faydalanmak için erken dönemin heyecan ve küstahlığını geride bırakma ve kendini küreselleşmiş dünyada bir oyuncu olarak yerleştirmenin vakti gelmişti.
Şeyh Hamad bin Halife, daha önce ona iletişim becerilerinde kişisel eğitim sağlamış bir uluslararası şirkete çağrıda bulundu. JTrack özellikle Arap ve Güneydoğu Asyalı liderleri Davos dilinde eğitmek üzere hedef alıyordu: Batılılar'ın görmek istediği bir imaj nasıl yansıtılır. Fas'tan Singapur'a, JTrack, genellikle mirasçı kuklalar olan, ABD ve İsrail tarafından desteklenen siyasi liderlerin çoğunu eğitti ve onları saygı duyulan medya kişiliklerine dönüştürdü. Önemli olan onların söyleyecek bir şeyleri olması değildi, küreselleşmiş retoriği uygulama kabiliyetleriydi.
Ancak, Kuzey Afrika'da üst düzey hükümet pozisyonlarına atanmış olan JTrack CEO'su, El Cezire Grup'un dönüşümünü daha tamamlayamadan bu görevden çekilmek zorunda kaldı. Operasyonların geri kalanını, birkaç yıldır Katar televizyonu için çalışan ve kendisiyle aynı dini cemaate mensup olan eski Amerika'nın Sesi gazetecisine teslim etti: Vadah Hanfar.
Hem profesyonel olarak ehil, hem de siyasi olarak güvenli olan Bay Hanfar, El Cezire'ye ideolojik bir iz katmak için çabaladı. Nası'ın eski sözcüsü Muhammad Hasaneyn Heykal'e söz verirken, -Nasır'ın Mısır vatandaşlığından çıkardığı- Şeyh Yusuf el Karadavi'yi de kanalın "ruhani danışmanı" yaptı.
Kuzey Afrika ve Arap Yarımadası'ndaki devrimlerle birlikte Vadah Hanfar El Cezire'nin editöryel politikasını büyük oranda değiştirdi. Grup "Arap Baharı" mitine inandırıcılık kazandırılmasında merkezi bir rol oynadı. Buna göre -batı-tarzı bir toplumda yaşamaya istekli- insanlar diktatöryel rejimlerini yıkmak ve parlamenter demokrasiye geçmek için ayaklanmıştı. Tunus ve Mısır'daki olaylarla Libya ve Suriye'de yaşananlar arasında hiçbir ayrım yapılmıyordu. Yemen ve Bahrayn'deki halk hareketlerine gelince, bunlar yeterince izleyici çekmiyordu!
Gerçekte, Anglo-Saksonlar, 1920'lerde eski Osmanlı topraklarını ele geçirmek ve Batı'nın yol göstericiliği altında kukla parlamenter demokrasiler kurmak için sahneledikleri "Arap Baharı" sahnesinin aynısını tekrar oynamak üzere halk isyanlarından yararlanmaya çalışmıştı. El Cezire'nin Tunus ve Mısır isyanlarını ele alış biçimi devrim ateşini köreltmek ve ABD ve İsrail'le müttefik hükümetleri meşru göstermeye yönelikti. Mısır'da ayaklanma muhalefetin tek bir unsurnun çıkarına uygun olarak dizginlendi: Müslüman Kardeşler. İhvan ise kanal'ın yıldız hatibinde cisimleşiyordu: Şeyh Yusuf el Karadavi.
Yeni editöryel politikaya ve giderek artan sayıdaki yalana sığınma örneklerine öfke duyan, aralarında Hasan bin Cedo'nun da olduğu bir dizi gazeteci kapıyı arkalarından çarpıp kanalı terk ettiler.
Enformasyon ipleri kimin elinde?
Yine de, maskelerin düşmeye başlaması Libya bölümüne kadar gerçekleşmedi. Aslında, JTrack'in patronu ve Vadah Hanfar'ın hocası Mahmud Cibril'den başkası değildi ("Jtack"teki "J", "Jibril"in J'si). Bu dostane, parlak fakat sığ müdür Muammer Kaddafi'ye, diplomatik ilişkilerin normalleşmesinden sonra Amerikalı dostları tarafından Libya'nın ekonomik açılımını yönetmesi için tavsiye edilmişti. Seyfülislam Kaddafi'nin kontrolü altında hem Planlama Bakanı hem de Gelişim Otoritesi Müdürü olarak atandı ve böylece pratikte diğer tüm bakanlar üzerinde otorite sahibi olarak hükümetin iki numaralı adamı haline geldi. Baş döndürecek bir hızla Libya'nın sosyalist ekonomisinin deregülasyonunu ve kamu girişimlerinin özelleştirilmesini gerçekleştirdi.
JTrack eğitim faaliyetleri üzerinden Mahmud Cibril neredeyse tüm Arap ve Güneydoğu Asyalı liderlerle kişisel ilişkiler kurmuştu. Bahreyn ve Singapur'da ofisleri vardı. Ayrıca Bay Cibril, Fransız dostu Bernard Henri-Levy ile ortak olarak malezya ve Avustralya odunuyla ilgilenen bir tane de dahil olmak üzere ticaret şirketleri kurdu.
Mahmud Cibril université yaşamına, Nasır'ın bakanlarından birinin kızıyla tanıştığı ve evlendiği Kahire'de başladı. Daha sonra çalışmalarını, Kaddafi'nin anarşist ideolojisine sokmaya çalıştığı özgürlükçü bakışlarını asimile ettiği ABD'de devam etti. Ama, daha önemlisi, Libya'da Bay Cibril Müslüman Kardeşler'e katıldı. Bu nedenle cemaat arkadaşları Vadah Hanfar ve Yusuf el Karadavi kardeşlerini El Cezire'ye yerleştirdi.
2011'in ilk yarısında Katar kanalı batı yanlısı propagandanın tercih edilen aygıtı haline geldi: Arap devrimlerinin anti-emperyalist ve anti-Siyonist yönünü karartmak için çok çabaladı ve her bir ülkede desteklemeye ve kötülemeye karar verdiği aktörleri seçti. Şaşırtıcı olmayacak biçimde, El Cezire'nin ruhani danışmanı Şeyh el Karadavi Kaddafi ve Esad'a karşı televizyondan cihad çağrısı yaparken, Mahmud Cibril'in öğrencisi olan ve halkına kurşun sıkan Bahreyn kralını destekledi.
Bay Cibril'in Libya'da isyan hükümetinin başbakanı olmasıyla birlikte, Yeşil Meydan ve Bab el Aziziye'nin bir replikası Doha'daki El Cezire stüdyolarına kurulduğunda ikiyüzlülük tepe noktasına ulaştı, burada ABD yanlısı "isyancıları" Trablus'a girerken gösteren sahte görüntüler çekildi. Bu manipülasyonu Voltairenet.org sütunlarından açık ettiğimde aldığım hakaretlerden bahsetmeli miyim? Ancak El Cezire ve Sky News bu sahte görüntüleri Trablus Savaşı'nın ikinci gününde yayınladı ve Libya halkı arasında kafa karışıklığı yarattı. Aslında "isyancılar" - neredeyse hepsi Misrata'dandı - ancak üç gün sonra -Nato bombalarıyla yerlebir edilmiş - Trablus'a girdiler.
El Cezire'nin Seyfülislam Kaddafi'nin tutuklandığını ve Uluslararası Ceza Mahkemesi Savcısı Luis Moreno-Ocampo tarafından yakalandığını duyurması da aynı şekilde. Bu manipülasyona karşı ilk uyarıyı Russia Today aracılığıyla ben yaptım. Ve tekrar, bazı gazeteler tarafından hakaretlere maruz kaldım - ta ki Seyfülislam Rixos Hotel'de sıkışıp kalmış gazetecileri uyandırmak üzere bizzat gelip onları gerçek Bab el Aziziye Meydanı'na götürene dek.
France24 Arapça kanalı tarafından bu gibi yalanların sorulduğu Ulusal Geçiş Konseyi Başkanı Mustafa Abdülcelil, bunları savaş stratejisi olarak niteledi ve Cumhuriyet'in çöküşünü böylelikle hızlandırmaktan mutluluk duyduğunu söyledi.
El Cezire'nin geleceği ne?
El Cezire'nin Libya'nın yeniden sömürgeleştirilmesi için bir propaganda aracına dönüşmesi Katar Emiri'nden habersiz değil, bizzat onun liderliğinde başarıldı. Körfez Ülkeleri İşbirliği Örgütü, Libya'ya silahlı müdahale için ilk çağrı yapan odak, ve Katar da Temas Grubu'na katılan ilk Arap ülkesi olmuştu. Özellikle Trablus Savaşı sırasında kendi kara birliklerini göndermeden önce Libyalı "isyancılara" silah gönderdi. Karşılığında Ulusal Geçiş Konseyi adına tüm petrol ticaretini kontrol etme ayrıcalığını elde etti.
Vadah Hanfar'ın istifasının Katar'daki görevinin sonu olup olmadığını, ya da kanalın 15 senede kurduğu ve yalnızca 6 ayda kaybettiği inandırıcılığını yeniden kazanmak arzusunu yansıtıp yansıtmadığını söylemek için henüz erken.
Thierry Meyssan
Voltairenet.org
[1] Yazarla röportajlara bakınız.
[2] "The war on al-Jazeera", Dima Tareq Tahboub, The Guardian, 4 Ekim 2003.
[3] “The Arab press in the firing line”, Voltaire Network, 15 Eylül 2003.
[4] Sami el Hac üzerine (Voltaire.net'teki) dosyamıza bakınız.
[5] Örneğin: "Al-Jazeera staged huge rally in Moscow against Bashar al-Assad”, Voltaire Network, 4 Mayıs 2011.