Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 10 Eylül Pazartesi günü Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ikinci çeyrek verilerini açıklayacak. Nisan-Mayıs-Haziran dönemine ilişkin verilerden hareketle ikinci çeyrek ve dolayısıyla ilk yarı büyümeleri netleşecek. TÜİK verilerine göre GSYH, Ocak-Şubat-Mart döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,4 büyümüştü. İkinci çeyrekte büyümenin ilk çeyreğin altında kalacağı ama yüzde 5’in üzerinde olacağı tahmin ediliyor. Ancak yüzde 5'in üzerinde büyümeye rağmen GSYH detaylarında ekonomide hızlı yavaşlamanın sinyallerinin görüleceği sanayi üretim, dış ticaret rakamlarındaki gerçekleşmelerden hareketle tesbit edilebiliyor. Bir dizi kuruluşun yılın ikinci yarısına ilişkin tahminlerinde sıfır civarı büyüme öngörüsü yapılıyor.
Sanayi üretim, kapasite kullanım oranı, dış ticaret, elektrik tüketimi, banka kredileri gibi verilerden hareketle TÜİK açıklamasından önce yapılan hesaplamalar 2018’in ikinci çeyreğinde büyüme oranının yüksek olduğunu gösteriyor. 24 Haziran seçimleri öncesinde yapılan vergi ve faiz indirimleri başta olmak üzere konut, beyaz eşya, mobilya tüketimini özendirici çeşitli düzenlemeler özellikle iç talebin artmasına yol açmıştı. Aynı zamanda Kredi Garanti Fonu kapsamının genişletilmesi ve paralelindeki düzenlemeler de kredi genişlemesinin devamını sağlamıştı. Ancak Mayıs’ta TL’nin hızlı değer kaybı sonrasında “seçim yatırımları”na rağmen üretim ve tüketimde yavaşlama yaşandığı görülüyor.
Bahçeşehir Üniversitesi bünyesindeki Betam’dan Ozan Bakış ve Yazgı Genç tarafından hazırlanan “Ekonomik Büyüme ve Tahminler: Ağustos 2018” notuna göre “GSYH öncü göstergeleri”nden hareketle ikinci çeyrek büyümesi yüzde 6,2 olarak tahmin ediliyor. Betam araştırmacıları son tahminlerinin daha önceki tahminlerinin altında olduğunu vurguluyor.
Reuters, Foreks gibi kuruluşların finans kuruluşlarının araştırma bölümlerine sorarak yaptığı anketlerde ise ikinci çeyrek büyüme beklentisi yüzde 4,5-6,5 aralığında değişirken 2018 tam yıl büyümü beklentisi de yüzde 2,5-4,7 arasında. İlk yarı büyüme beklentisinin yüzde 5,5-6 olduğu, ankete katılan kuruluşların ikinci yarıda 0 büyüme ya da daralma öngördüğü dikkat çekiyor.
‘ÖNCÜ GÖSTERGELER’
Büyümeye ilişkin önemli ön verilerden biri sanayi üretim endeksi. Sanayi üretim endeksi ilk çeyrekte yüzde 9,9 artarken, ikinci çeyrek artışı yüzde 5,1 oldu. Nisan’da yüzde 5,1, Mayıs’ta yüzde 7,1 olan artış Haziran’da yüzde 2,9’a düştü. Sanayi üretimin alt kalemi imalat sanayinde ise ilk çeyrek büyümesi yüzde 10,2 iken ikinci çeyrek büyümesi yüzde 5’e geriledi.
Dış ticarette de ilk çeyreğe göre ikinci çeyrek artışının azaldığı görülüyor. Yılın ilk 6 ayında ihracat önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6,3, ithalat ise yüzde 13,5 arttı. Ancak çeyrekler bazında bakıldığında ilk çeyrekte ihracat artışının yüzde 9, ithalat artışının ise yüzde 23 olduğu görülüyor. İkinci çeyrekte ihracat artışı yüzde 4’e, ithalat artışı ise yüzde 6’ya geriledi. Mayıs’ta TL’nin hızlı değer kaybı ithalatın azalmasına yol açarken ithalata dayalı tüketimin de azalması sonucunu yarattı. Ancak aynı zamanda ihracatın da yavaşlaması, otomotiv gibi sektörlerde izlenebildiği üzere hammadde ve ara malı ithalatı bağımlılığı nedeniyle üretim maliyetlerinin artmasından ötürü ihracatın da olumsuz etkilendiğini gösteriyor. Temmuz ve Ağustos ayları dış ticaret verileri hem sanayi üretim hem de GSYH büyümesinde sıfıra yakın oranlara işaret ediyor.
