Rusya’nın geçtiğimiz ayın başında operasyon başlattığı Ukrayna’nın Harkov Oblastı'nda ilerlemeler sağlaması, NATO ülkelerini harekete geçirdi.
ABD ve diğer NATO ülkeleri, Kiev’e askeri yardımlara yönelik kısıtlamaları kademeli olarak hafifletme ve Ukrayna'ya Rus saldırılarına karşı koymada daha fazla esneklik sağlama kararı aldı.
'Yalnızca Harkov'u savunma kaydıyla'
ABD, önceki gün “yalnızca sınırlı sayıda silah kullanma ve Harkov’u savunma” kaydıyla Ukrayna'ya Rus topraklarının derinliklerindeki hedeflere saldırması için yeşil ışık yaktı.
Biden Yönetimi'nden bir temsilci yaptığı açıklamada, "Başkan yakın zamanda ekibine, Ukrayna'nın Harkov bölgesinde karşı ateş amacıyla ABD tarafından sağlanan silahları kullanabilmesini sağlama talimatı verdi" dedi.
Yetkili, bir yandan da Washington'un Rusya içinde ATACMS (Ordu Taktik Füze Sistemi) veya uzun menzilli saldırıların kullanımını yasaklama politikasını değiştirmediğini de söyledi.
Wall Street Journal gazetesinin aktardığına göre, Kiev, Güdümlü Çoklu Fırlatma Roket Sistemi (GMLRS), Yüksek Hareket Kabiliyetli Topçu Roket Sistemi (HIMARS) ve topçu sistemlerini kullanmakla sınırlı olacak.
Gazeteye göre, bu hamleyle Ukrayna'nın, Harkov Oblastı'nda Rusya'nın devam eden saldırısına karşı daha iyi savunma yapması amaçlanıyor. Aynı zamanda, Ukrayna'nın vurabileceği Rus toprakları üzerine getirilen coğrafi sınırlamalarla, Rusya’yla ABD arasında doğrudan bir çatışmayı önlemenin amaçlandığı ifade ediliyor.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin sözcüsü Sergey Nikiforov, Guardian'a yaptığı açıklamada, ABD'nin Kiev'e, daha önce yasak olan Rusya'daki hedeflere karşı Amerikan silahlarını kullanma izni verdiğini doğruladı.
Diğer NATO ülkeleri de ABD’ye katıldı
ABD’yle birlikte Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ukrayna'nın belirli Rus askeri tesislerini hedef alabilmesi gerektiğini savunurken, Polonya ve Danimarka da silahlarının Rus hedeflerine karşı kullanılmasına izin verdi.
Son olarak Almanya da, Ukrayna'nın Rusya sınırları içindeki hedeflere karşı Alman yapımı silahları kullanmasına izin veren NATO üyesi ülkelerin arasına katıldı.
Putin’den uyarı: Küresel çatışma mı istiyorlar?
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ABD ve diğer NATO ülkelerinin hamlesine yönelik uyarıda bulundu.
Kiev'in son birkaç ayda, özellikle Belgorod Bölgesi'nde olmak üzere Rus topraklarında çok sayıda saldırı gerçekleştirdiğini ve bunun Rusya'yı Harkov Oblastı'nda bir tampon bölge oluşturmak için sınır ötesi bir operasyon başlatmaya zorladığını söyledi.
Rus lider ayrıca, Kiev'in Batılı destekçilerini, NATO silahlarını kullanarak yapılacak herhangi bir uzun menzilli saldırının çatışmanın tırmanmasını temsil edeceği ve "ciddi sonuçlara" yol açabileceği konusunda uyardı.
Putin, "Avrupa'da bu ciddi sonuçlar ortaya çıkarsa, stratejik silahlar alanındaki eşitliğimizi göz önünde bulundurarak ABD nasıl davranacak? Söylemesi zor. Küresel çatışma mı istiyorlar?" dedi.
NATO başkanı Jens Stoltenberg’se, ABD'nin Ukrayna'ya Rusya içindeki bölgeleri hedef almak için Amerikan silahlarını kullanma yetkisi vermesinin ardından Moskova’yla Batı arasında gerilimin daha da artacağı ihtimalini yüksek görmediğini ifade etti.
Karşı çıkan NATO üyeleri de var: Macaristan'da 'Rusya'yla gerilime hayır' yürüyüşü
Diğer yandan, Macaristan başkenti Budapeşte'de hükümetin çağrısıyla yüz binlerce kişi, Avrupa Birliği'nin Rusya ile gerginliği tırmandırma politikasını kınayan bir yürüyüş düzenledi.
Tuna Nehri üzerindeki ünlü Zincir Köprü'den Margaret Adası'na yürüyen göstericiler, "Savaş yok" ve "Bize barış ver, Tanrım" yazılı pankartlar taşıdı.
Başbakan Vikor Orban, burada yaptığı konuşmada, "Daha önce hiç bu kadar çok insan barış için sıraya girmemişti. Biz Avrupa'nın en büyük barış gücüyüz. Avrupa'nın savaşa, kendi yıkımına doğru aceleyle yürümesi engellenmeli" dedi.
Ülkesinin Dünya Savaşlarında yaşadığı yıkımdan ders çıkarması gerektiğini söyleyen Orban, “İki dünya savaşında Macarlar 1,5 milyon can kaybetti ve onlarla birlikte gelecekteki çocukları ve torunları da öldü. Brüksel'in anlaması için bunu yavaşça söylüyorum: Savaşa girmeyeceğiz. Üçüncü kez Doğu'ya gitmeyeceğiz, bir daha Rus cephesine gitmeyeceğiz” diye seslendi.
Orban, kalabalığı önümüzdeki hafta yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimlerinde iktidardaki Fidesz partisinin “barış yanlısı ve egemenlik yanlısı” gündemini desteklemeye çağırarak, “Ukrayna için Macar kanı dökmek istiyor muyuz? Hayır, istemiyoruz” diye konuştu.
Rusya'nın Ukrayna'daki askeri operasyonunun başlamasından bu yana Orban, Brüksel'deki AB liderliğini defalarca "Moskova ile tehlikeli bir uçurum oyunu oynamakla" suçlayarak bloğun tam teşekküllü bir savaşa sürüklenmesine izin vermemesi gerektiği konusunda uyarıyordu.
Ukrayna'ya herhangi bir askeri yardım sağlamayı reddeden Budapeşte, Kiev'e mali yardımı veto etmekle tehdit etmişti. Orban, AB'nin Moskova'ya uyguladığı ekonomik yaptırımları sert bir dille eleştirerek, bloğun ticareti ve kendi enerji tedarikini baltalayarak "kendi ciğerlerine kurşun sıktığını" savunuyordu.
Rusya'yla gerilimin tırmanmasına karşı çıkan bir diğer NATO ülkesiyse İtalya.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, geçtiğimiz hafta NATO Genel Sekreteri'nin Kiev'in sınırlarının ötesindeki hedefleri vurmasına izin vermesini önermesinin ardından, Ukrayna'ya sağlanan silahların Rusya topraklarında kullanılmasına karşı olduğunu vurgulamıştı.
İtalyan televizyonuna konuşan Meloni, "Stoltenberg'in neden böyle bir şey söylediğini bilmiyorum, bence çok dikkatli olmalıyız" demişti.
Başbakan yardımcısı olan Lig partisinin lideri Matteo Salvin dei, Napoli'deki bir seçim mitinginde yaptığı konuşmada, Stoltenberg'in sözlerini sert bir şekilde eleştirerek, "Bu beyefendi ya af diler, ya sözlerini düzeltir ya da istifa eder" demişti.
Dışişleri Bakanı Antonio Tajani de, "İtalya'nın gönderdiği askeri teçhizatın Ukrayna içinde kullanılması gerektiğini" söylemişti.
Rusya üç cephede ilerliyor
Ukrayna'da bu yılın genelinde güçlerinin çoğunu doğuya odaklayan Rusya, bu ayın başında ülkenin kuzeydoğusundaki Harkov Oblastı'nda sürpriz bir saldırı başlatarak Ukrayna'yı işgalinde yeni bir cephe açtı.
Geçtiğimiz ayın başlarında başlayan saldırıda, binlerce Rus askeri kuzey sınırını delerek, Ukrayna'yı bölgedeki mevzileri savunmak için diğer yerlerden asker göndermeye zorladı.
Rusya'nın bölgede kaydettiği ilerlemeler, Ukrayna'nın yetersiz insan gücü, topçu eksikliği, seyrek hava savunması ve yetersiz savunma tahkimatları gibi başlıca zayıflıklarını ortaya koymuş durumda.
Ukrayna'nın ön cephe tugayları, müttefiklerden gelecek mühimmat ve yeni askerleri beklerken, Rusya aylarca dondurulmuş olan cephe hattı boyunca kritik kazanımlar elde etti. Şu anda Harkov sınırlarında çatışmaların şiddetlendiği üç nokta bulunuyor.
Moskova birlikleri, kuzeyde Harkov şehrinin top atışı menziline girmesini hedefliyor. Rus güçler, güney cephesinde de, Ukrayna'nın geçen yılki karşı saldırısında kontrol altına aldığı köyleri geri almak ve Ukrayna topraklarına doğru daha fazla ilerlemek için çabalıyor.
Harkov cephesi
Sınır ötesi saldırı, Rusların hızla birkaç köyün kontrolünü ele geçirmesini sağladı.
Saldırının başından bu yana Rusya, Vovchansk ve Lypsti'nin kilit yerleşim yerlerini ele geçirmeye çalışırken bölgedeki saldırılarını artırdı.
Harkov’un yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde bulunan Lyptsi, yoğun Rus bombardımanı altında. Bu büyük köyü ele geçirmek, Rus birliklerinin topçularını, füze saldırılarına karşı zaten savunmasız olan Ukrayna'nın ikinci büyük şehri olan Harkov şehrinin menziline yerleştirmesine olanak tanıyacak.
Saldırı ayrıca Rusya'nın halihazırda ülke geneline dağılmış olan Ukrayna kaynaklarını diğer cephe hatlarından uzaklaştırmasına ve Ukrayna'nın Rus sınır bölgelerine yönelik saldırılarına karşı bir tampon bölge oluşturmasına olanak sağlıyor. Örneğin, yakınlardaki Rus şehri Belgorod, son aylarda giderek daha fazla Ukrayna saldırısına maruz kalıyordu.
Doğuda Avdiyivka ve Bahmut cephesi
Harkov saldırısından önce Rusya, saldırılarını büyük ölçüde doğuya odaklamıştı. Ukrayna'nın karşı saldırısı geçen yaz başarısızlığa uğramasının ardından Rus güçler, Ekim 2023'ten bu yana bölgede yavaş yavaş ilerliyordu. Ukrayna'nın doğu endüstriyel kalbi Donbass’ı ele geçirmek Kremlin'in önemli bir hedefi olmaya devam ediyor.
Moskova birlikleri, Şubat ayında Avdiyivka kasabasını ele geçirerek bu cephede büyük bir başarı elde etti. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, geri çekilme kararının "askerlerinin hayatlarını kurtarmak" için alındığını belirterek, burada sürekli yoğun bir Rus bombardımanı ve 10’a karşı 1 mermi dezavantajı karşısında kaldıklarını söyledi.
O zamandan bu yana Rus birlikler, Ukrayna için hayati bir askeri merkez görevi gören Pokrovsk yönünde batıya doğru istikrarlı bir ilerleme kaydetti.
Kuzeyde kalan doğu şehri Bahmut da, geçtiğimiz yıl dokuz ay süren zorlu bir savaşın ardından Ruslar tarafından yeniden ele geçirildi. Şimdi, Rusya'nın güçleri batıya doğru Chasiv Yar'a doğru ilerliyor. Kasabanın bulunduğu yüksek arazinin kontrolünü ele geçirmek, Putin'in birliklerini stratejik Kramatorsk şehrine daha da yakınlaştıracak.
Güney cephesi
Ülkenin daha güneyinde, Ukrayna güçleri, geçen yazki karşı saldırıda ufak da olsa başarıya ulaştıkları birkaç bölgeden biri olan Zaporijya'nın güneydoğusunda baskı altına giriyor.
Çeşitli Rus ve Ukraynalı kaynaklar, Ukrayna’nın geçtiğimiz yılki karşı saldırısında yeniden ele geçirdiği topraklarda küçük Rus ilerlemeleri olduğunu bildiriyor.
Artık tamamen yok olmuş küçük bir köy olan Robotyne, savaş sırasında birkaç kez el değiştirdi. Moskova, ilk olarak Mart 2022'nin başlarında Rus güçleri tarafından ele geçirilen köyün kontrolünü bu ayın başlarında tekrar kontrolüne aldığını duyurdu. Ukrayna’ysa Moskova’nın bu iddiasını reddetti.
Harkov cephesi neden kritik?
Harkov, Ukrayna'nın ikinci büyük şehri. Savaş öncesi nüfusu 1,5 milyon olan kent, önemli bir merkez olmaya devam ediyor. Şehir, Rusya sınırına 40 kilometreden daha az bir mesafede. Diğer tarafta, sınırdan yaklaşık aynı mesafede, en yakın büyük Rus şehri olan Belgorod var.
2022'de Rusya’nın operasyonunun başlangıcında, Harkov ateş hattındaki ilk şehirlerden biriydi. İlk birkaç gün içinde Rus ordusu şehre girmeye çalıştı. Bu saldırı başlangıçta yetersiz güçlerle kötü yönetilmişti. Harkov'un kendisi alınamadı, ancak bazı birlikler şehre derinlemesine nüfuz etti.
Harkov Oblastı'nın aynı adlı başkenti ele geçirilmemiş olsa da, Rus birlikleri bölgenin önemli bir bölümünü kontrol altına almıştı. Cephe hattının ufak birlikler tarafından tutulması sonucunda, Eylül 2022'de Ukrayna'nın karşı saldırısı Rus birliklerini doğuya, Lugansk Oblastı'na doğru itti.
O dönemden bu yana, cephe hattı Harkov'un doğusunda kuzey-güney ve Harkov'un kuzeyindeki devlet sınırı boyunca genel bir batı-doğu yönünde uzanıyordu.
Doğuda bir mevzi kuran Ukrayna ordusu, Belgorod ve komşu kasabalara saldırılar düzenlemek için yeni bir konuşlanma gerçekleştirdi. Ukrayna birlikleri birkaç kez Rus topraklarına girmeye çalıştı ve Belgorod şehri ve sınır kasabaları bombalandı.
Ukrayna Belgorod’da askeri noktalardan ziyade sivilleri hedef alıyordu. Belgorod'da en büyük bombardıman şehir merkezine yapıldı. Bir roketin Yeni Yıl Fuarı'na ve çevre ilçelere isabet etmesi sonucu 25 kişi hayatını kaybetmişti. Kente yönelik benzer bombardımanlar düzenli olarak devam etti. Rus hava savunmaları bu bombardımanlara karşı yüzde100 etkili değildi. Belgorod nüfusunun bir kısmı ve sınıra yakın köy ve kasabalardaki insanların çoğu iç bölgelere kaçtı. Bombardımanlar, Rusların 2022'de Ukrayna'nın karşı saldırısında kaybettiği bölgelerden geliyordu.
Ukrayna ordusu, Mart 2024'te, zırhlı araçlara sahip tabur düzeyindeki birliklerle Kozinka köyü yakınlarındaki sınırı geçerek ciddi bir saldırı gerçekleştirmişti. Başarısız saldırının sonucunda Ukrayna kuvvetleri ağır kayıplar verdi. Diğer yandan, birkaç gün süren çatışmalarda Kozinka da haritadan silinmişti.