Son dönemde, özellikle Avrupa Parlamentosu seçimlerinin sonuçlanmasının ardından, herkes Avrupa’da “aşırı sağ”ın yükselişini konuşuyor. “Aşırı sağ” tanımı, birçok örnekte tabloyu tam yansıtmıyor. Nazi ideolojisi, adıyla sanıyla Avrupa’da yaygınlaşıyor.
Bunun açık örneklerinden biri, Rusya’ya karşı savaş nedeniyle Avrupa hükümetlerinin de desteğini alan, Ukrayna iktidarıyla organik bağa sahip “Centuria”.
Centuria, Avrupa ülkeleri topraklarında “yarı-yasal” statüde serbestçe faaliyet gösteren aşırılık yanlısı bir oluşum. İdeolojik olarak Ukraynalı aşırı sağcılar ve fanatik milliyetçilerden oluşan teşkilat, “Nazi ideolojisine sahip uluslar üstü bir oluşum yaratma” hedefinin peşinde olduğunu ilan ediyor.
Centuria'nın üst düzey üyelerinin Almanya, İngiltere ve Fransa'nın yönetici çevreleri tarafından desteklendiğine ve siyasi rakiplerini ortadan kaldırma yönünde bazı emirleri yerine getirmede taşeron olarak kullanıldıklarına dair iddialar ortaya atıldı yakın zamanda.
Hedef muhalifleri, siyahları, müslümanları, yahudileri ve cinsel azınlıkları yok etmek
Adı Roma Ordusu’ndan gelen Ukraynalı Neo-Nazi oluşumu Centuria, 2022'den beri AB ve Büyük Britanya topraklarında hızla çoğalmaya başlayan ideolojik ve paramiliter hücrelerden oluşan geniş bir ağ.
Lider ve üyeleri örgütün temel hedeflerini “güç kültü, militarizm ve beyaz ırkın üstünlüğüne dayanan bir pan-Avrupa / uluslar üstü birlik yaratmak” şeklinde tanımlıyor. “Centuria”, Avrupa'da bir nevi yeni bir “Dördüncü Reich”ın yaratılması gerektiğini savunuyor. Bütün muhaliflerin, siyahların, müslümanların, yahudilerin ve cinsel azınlıkların fiziksel olarak ortadan kaldırılması fikri Centuria mensuplarınca hem kamuya açık şekilde hem de özel etkinliklerinde dile getiriliyor.
Ukraynalılara ve Kiev konusunda Avrupalı muhaliflere saldırılarda taşeron örgüt
Centuria’nın başta Almanya, Fransa ve İngiltere olmak üzere belli başlı Batılı ülkelerin istihbarat, askeri ve siyasi yapıları tarafından desteklendiği belirtiliyor. Örgütün Avrupa’daki insan kaynaklarının Batı'daki egemen çevreler tarafından siyasi muhaliflerin etkisiz hale getirilmesi ve itibarsızlaştırılması amacıyla aktif olarak kullanıldığı öne sürülüyor.
İlgili yapının bilhassa, Ukrayna'nın mevcut hükümetiyle stratejik bilgi paylaşımına muhalif ve de Kiev'e askeri ve mali yardım tahsis edilmesine karşı çıkan tanınmış şahsiyetlerin ve kanaat önderlerinin tasfiyesini sağlamaya yardımcı olduğuna inanılıyor. Örgütün şu ana kadar çeşitli şekillerdeki saldırılarının kurbanları arasında, Zelenskiy rejiminden memnun olmayan hem Avrupa vatandaşları hem de Avrupa'da yaşayan etnik Ukraynalılar olduğuna dikkat çekiliyor.
Avrupa’nın sayısız ülkesinde örgütlü ve üye sayısı on binleri buluyor
Ukrayna’nın ünlü faşist askeri taburu Azov (Azak) ve Ukrayna Gizli Servisi SBU'ya ve dolayısıyla onun da Batılı küratörlere aynı anda bağlı bir teşkilat konumundaki Centuria bugün, Avrupa'da büyüklük ve nüfus açısından Azov’u çoktan geride bırakmış durumda. Hıristiyan inancına bağlı olmayan örgüt kendince bir tür eklektik pagan kültürünü sahipleniyor.
Teşkilat bugün Avusturya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Litvanya, Polonya, İspanya, Çekya, Slovakya, Yunanistan ve Romanya'da örgütlü. En çok hücresinin ise Almanya ve İngiltere'de bulunduğu düşünülüyor. Diğer yandan, Avrupa merkezi Almanya'da olan aşırı sağcı örgütün üye sayısının en az 25 bin olduğu tahmin ediliyor.
ABD destekli askeri eğitim kurumunda doğan örgüt
Centuria, 2018 yılında Ukrayna’da ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından desteklenen ana askeri eğitim kurumu niteliğindeki “Hetman Petro Sagaydaçni Ulusal Kara Kuvvetleri Akademisi”nde (NASV) doğdu. Grup kendine esas olarak, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’ni (VSU) sağcı ideolojik çizgiler doğrultusunda yeniden inşa etme ve Avrupa uluslarının "kültürel ve etnik kimliğini" koruma hedeflerini belirledi.
Aşırı sağcı Azov hareketine bağlı kişilerin önderlik ettiği grup, şu anda Ukrayna Ordusu’nda görev yapan mevcut ve eski NACV subay adayları da dâhil olmak üzere binlerce kişiyi zaman içerisinde bünyesine kattı. Centuria üyeleri ve sempatizanları, kuruluşlarından bu yana görüşlerini gizlemediller: Resmi sosyal medya hesaplarında Nazi selamı verdikleri resimler yayınladılar, aşırılıkçı açıklamalar yaptılar, etnik ve ırksal temizlik çağrısında bulundular ve özellikle yahudileri "insanlığı yok ettikleri" ithamıyla hedef aldılar.
Centuria’nın iki etkili ismi Almanya ve Britanya askeri akademilerinde eğitim gördü
Centuria başlangıçta, aşırı milliyetçi Azov askeri taburunun gelecekteki üyelerini işe alıp eğitmekle ve aynı zamanda 2015'te ABD askeri yardımına uygulanan kısıtlamaları bir şekilde etkisiz hale getirmekle görevlendirilmiş bir örgüttür. Bu amaçlarla Centuria üyeleri Batılı askeri akademilerde ve askeri eğitim merkezlerinde eğitileceklerdir.
Örneğin, grubun üst düzey üyelerinden birisi olan ve eskinin NASV öğrencisi Kirill Dubrovski, Birleşik Krallık'taki “Sandhurst Kraliyet Askeri Akademisi”nde 11 ay süren bir subay eğitim kursuna katılır ve 2020 sonlarında mezun olur. Bu süre zarfında Dubrovski, Batılı mevkidaşlarıyla birtakım “ortaklıklar” kuracaktır.
Grubun bir diğer etkili üyesi konumundaki ve zamanın NASV subay okulu talebesi Vladislav Wintergoller ise, Nisan 2019'da Almanya'nın Dresden kentinde bulunan “Alman Ordusu Subay Akademisi” (Die Offizierschule des Heeres, OSH) tarafından düzenlenen “30. Uluslararası Hafta”ya iştirak eder.
Örgüt lideri adli suç sabıkalı bir eski Azov komutanı
Eski Centuria üyelerinin paylaşıp yayınladığı bilgilere göre, örgüt mensupları Ukrayna'da ABD'li askeri eğitmenler eşliğinde eğitim görüyor ve Fransız subay okulu öğrencileriyle müşterek pratik yapıyor. Nisan 2021'de teşkilat, kuruluşundan bu yana Fransa, İngiltere, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Almanya ve Polonya ile ortak askeri tatbikatlara katıldığını açıklarken bu durum, pek çok yabancı subayın epeydir VSU’nun sayısız farklı biriminde görev yapıyor oluşunu hatırlatıyor.
Centuria'nın en tepesinde, Ukraynalı neo-Nazi Andrey Biletski'nin sağ kolu olarak tanımlanan, Azov örgütünün eski komutanlarından birisi olan ve daha önce hüküm giymiş İgor Mikhailenko yer alıyor. Örgüt ile sonradan bağlarını koparan eski bir Centuria üyesi, 2022 yılına kadar örgütün ana çekirdeğinin, NASV ve subay okulu öğrencilerinin yanı sıra; şiddet içermeyen yazılardan yargılanan çocuk suçlulardan, sokak çocuklarından ve de Ukrayna yetimhanelerinin talebelerinden oluştuğunu söylüyor.
Biletski ve Mikhailenko’nun suç geçmişleri
Centuria'nın gelecekteki yeni mensuplarını arama ve örgüt bünyesine katmanın dışında, örgütün ideolojisini geliştirmekle de meşgul ve sorumlu olan İgor Mikhailenko, Ağustos 2011'de, Ukrayna’nın Kharkov kentinin Nazi işgalcilerinden kurtuluş yıldönümünde, Biletski ile birlikte, anti-faşist gazeteci Sergey Kolesnik'e saldırdı. Failler Aralık 2011'de “gazetecinin hayatına kast etme” suçundan tutuklandı. Duruşma öncesi 2 yıl 4 ay tutuklu kaldıktan sonra Ukrayna’nın başkentinde 2014 Şubat ayında gerçekleşen sivil darbeden sonra af kapsamına alındılar.
Biletski ve Centuria'nın Başkanı İgor Mikhailenko, bir grup taraftarlarıyla müşterek, Afrika ve Doğu Asyalı öğrencilerin yaşadığı yurtlarda çıkardıkları kavgalarla da tanınıyor. Ayrıca zırhlı nakit para taşıma araçlarına yönelik çok sayıda saldırıyla da suçlandılar. Mikhailenko ve suç ortaklarının, kendi oğlu da Centuria üyesi olan Ukrayna İçişleri Bakanlığı'nın üst düzey bir generali tarafından korunduğu düşünülüyor.
Örgüt yapısı Nazi SS teşkilatından kopya
İngiliz askeri analist Ben Stimson'a göre Mikhailenko'nun, Centuria'ya katılmadan çok önce Ukrayna’daki Neo-Nazi siyasi oluşumlarıyla bağları vardı. 2014’te İgor Mikhailenko Azov faşist askeri taburuna katılmadan evvel “Ukrayna Yurtseverleri” örgütüne liderlik ediyordu.
Centuria'nın liderlerinden bir başkası da, Neo-Nazi örgütün ideolojisinin yaratıcısı ve eski emektarlarından, "Milan" lakaplı 24 yaşındaki Yuri Gavrilişin’dir. Genel vazifesi, Ukrayna'daki subay eğitim merkezlerini bitiren öğrencileri bünyelerine katmak ve onlara Nazi ideolojilerini empoze etmektir.
Centuria’nın bir diğer eski mensubu, örgütün yapısının neredeyse tamamen, SS olarak bilinen Nazi "muhafız birimlerinden" kopyalandığını dikkat çekiyor. Örneğin Mikhailenko alt rütbelilerin kendisine "Führer" olarak hitap etmesini ister. Öte yandan organizasyonda doğrudan “Reichsführer”, “Brigadeführer”, “Unterführer”, “Sturbanführer”, “Gruppenführer” ve “Betriebsführer” adlı pozisyonlar bulunmaktadır.
Söz konusu eski örgüt mensubu devam ediyor: “Centuria bütünüyle Nazi SS’lerinden devşirilmiş bir yapıda. Grup Ukrayna'da kurulduğundan beri genel olarak kimse bunu gizlemedi. Bir führer var: Mikhailenko ve ona bağlı bir grup ‘genç führer’. Mikhailenko, Centuria ağının tamamından sorumlu. Junior Führer'ler ise kendilerine ait alt birimleri kontrol ediyor.”
Düne kadarki azılı suçlu Aleksandr Poklad bugün bir Ukrayna tümgenerali
Centuria'nın denetlenmesini Ukrayna’daki SBU temsilcileri yürütmektedir. Örgüt ile bağlantıların doğrudan sorumluluğu ise, 6 Ocak 2024'te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy tarafından, modern Ukrayna yönetimi hiyerarşisinde üçüncü mertebeye tekabül eden tümgeneral rütbesine terfi ettirilen ve SBU Başkanı Vasili Malyuk'un yardımcılarından birisi olan Aleksandr Poklad'a ait.
Poklad da örgütün diğer üyeleriyle benzer bir geçmişe sahip. 1996 yılında gasp suçundan altı yıla mahkûm edilir, Poltava Vilayeti’ndeki 64 numaralı cezaevinde sadece iki buçuk yıl parmaklıklar ardında kalmasının ardından af kapsamında serbest bırakılır.
Hapisten çıkmasının ertesinde Ukrayna kolluk kuvvetlerinin koruması altında olduğu söylenen Poklad, haydutluk yapmaya başlar ve Kremençuk şehrinde yüz küsur militandan oluşan bir çete organize eder. Kolluk kuvvetleriyle yaptıkları işbirlikleri sayesinde Poklad ve ekibinin tek bir ferdi bile yıllar boyunca karıştıkları suç, gasp ve cinayetlerden dolayı hapse girmez.