Kızılay: Yardım kuruluşu mu şirket mi?

Şaibelerin odağı haline gelmiş yardım kuruluşu Kızılay, salgın zamanında, 'ekonomik durgunluk' gerekçesiyle 'kısa çalışma'ya geçme kararı aldı.

soL - Ali Ufuk Arikan

Patronların ‘kriz’ dönemlerini bahane ederek emekçilerin maaşında kesintiye gitmesine, maaşın bir kısmını da İşsizlik Fonu üzerinden devlete ödettirmesine olanak sağlayan ‘Kısa Çalışma Ödeneği’ için son başvuru hazırlığı haberi Kızılay’dan geldi.

‘İNSANLARIN ZOR ZAMANINDA YANINDAYIZ AMA İŞÇİLERİN…’

Yeni koronavirüs salgını hızlanarak yayılırken, ülke genelinde binlerce işçi, kriz fırsata çevrilerek ya işsiz bırakıldı ya da ücretsiz izne çıkarıldı.

Bunun dışında krizden patronları koruyan ancak emekçiler için maaş kesintisi ve hak kaybı anlamına gelen “Kısa Çalışma Ödeneği” de salgın koşullarında hızla patronların gündeminin ilk sıralarına yerleşen başlıklardan biri halini aldı.

Geçtiğimiz günlerde konuya ilişkin bir açıklamada bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, patronlara çağrı yaparak “Kısa Çalışma Ödeneği’ne başvurun” dedi.

Albayrak’ın çağrısına uyan patronlar birer birer ilgili ödeneğe başvururken, ilginç başvuru örnekleri de gelmeye başladı.

Vizyonunu “insanların en zor anlarında yanındaki kuruluş olmak” olarak tanımlayan Kızılay, kriz günlerinde çalışanlarını gerekli önlemleri almadan umrecilerin döndüğü yurtlarda çalıştırırken, şimdi de bu çalışanlarını ücretsiz izine zorlamak gibi önlemler almanın, acil durum için yurttaşlara destek planlamak yerine kendi kârını temel alan bir adım atmanın hazırlığını yapıyor.

İŞKUR’A BAŞVURU HAZIRLIĞI

Kızılay’ın koronavirüs salgını nedeniyle İŞKUR’a başvuru yapmaya hazırlandığı ve bunun için gerekli adımları attığı öğrenilirken, buna gerekçe olarak “genel ekonomik durgunluk” gösterildi. Kurumun söz konusu ödeneğe 3 aylık süre için başvuracağı ve çalışanları yarı zamanlı çalıştıracağı belirtiliyor.

Kızılay emekçileri salgın başlangıcından bu yana çalışma saatlerinin yeniden düzenlemesini, salgına karşı önlemlerin artırılmasını talep ederken, işçiler bu taleplerin yerine getirilmesi bir yana bir de maaş kaybına uğramış olacak.

MÜDÜRLERİN DE MAAŞI KESİLECEK Mİ?

Emekçilerin maaşında salgın koşullarında “ekonomik durgunluk” gerekçesiyle kesintiyi gündeme alan Kızılay, genel müdür maaşına son 4 yılda yaptığı yüzde 118’lik zamla gündem olmuştu. Buna göre Kızılay Genel Müdürü'nün maaşı tam 31 bin 500 Liraya ulaşırken, kurumun tüm üst düzey yöneticilerinin maaşı 25 bin lira civarına yerleşmişti.

Kızılay’ın söz konusu düzenleme kapsamında emekçilerin maaşını keserken, yönetici maaşlarına dokunup dokunmayacağı ise merak konusu.

İŞKUR’a yapılacak başvuruda “çalışmaya devam edenler” diye muaf tutulanlar olabileceği, yöneticilerin de bu kapsamda yer alabileceği öne sürülüyor.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?

İŞKUR, söz konusu düzenlemenin “zorlayıcı sebepler” kısmını ve kapsamını şu şekilde tanımlıyor:

İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır. 

Kısa Çalışma Kapsamında; 
- İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi,

- Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi,

hizmetleri sağlanmaktadır.  

İŞÇİLERİN YARARINA MI?

Kriz dönemleri öncesi kâr rekorları kıran patronların en ufak bir krizde işçi haklarına saldırması alışılmış bir uygulama halini alırken, artık bir holding gibi faaliyet gösteren Kızılay’ın da benzer bir adım atması şaşırtmadı.

TKP Emek Merkezi, konuya ilişkin hazırladığı bir çalışmada, söz konusu ödeneğin ne anlama geldiğine dikkat çekmişti:

Patronların üzerindeki ücret yükü, belirli bir dönem ve koşullarla sınırlı da olsa İşsizlik Sigortası Fonu'na ödetilmektedir. Patron, borçlandırılmadığı için kriz ya da zorlayıcı nedenler ortadan kalktığında geri alınmamaktadır. Sistem, yalnızca patronların çıkarına kurgulanmıştır. Bedeli işçilere ödetilmektedir: kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan işçi işsiz kaldığında, yararlandırıldığı süre işsizlik ödeneği süresinden düşülmektedir. Daha açık deyişle; işsizlik fon bütçesinden patronlar adına ödenen paralar, işsiz kaldıklarında ödenen işsizlik ödeneğinden kesilmektedir.

Büyük ölçüde işçilerin ödediği primlerle oluşan İşsizlik Sigorta Fonu'nun, kısa çalışma ödeneğinde yapılan bu değişiklikle daha fazla patron yağmasına açılması sağlandı. Artık patronlar daha sık ve yaygın bir şekilde kısa çalışma ödeneğine başvurabilecekler ve bu nedenle İşsizlik Sigorta Fonu'ndan daha fazla kaynak patronlara aktarılmış olacak.