Covid-19’un etkilerinin ülkemizde hissedilmeye başladığı ilk günlerden itibaren neredeyse tüm sektörlerden, çok fazla sayıda işçi Patronların Ensesindeyiz Dayanışma, Mücadele ve Haberleşme Ağı’na (PE Ağı) ulaşarak destek istedi. PE Ağı, salgının ilk üç ayında kendisine ulaşan şikayetleri temel alarak, işçi sınıfının yaşadığı hak gasplarını, sektörel değerlendirmeleri de dikkate alarak raporlaştırdı. “Salgının ilk üç ayında işçilerin PE’ye yansıyan isyanı” başlıklı raporda, bu süreçte işçi sınıfının önemli bir bölmesinin ya işini kaybettiği ya ücretsiz izine zorlandığı ya da kısa çalışma ödeneği adı altında çok düşük bir ödemeyle yaşamını sürdürmeye çalıştığının altı çizildi.
Raporun tamamına erişmek için tıklayınız
PE Ağı’na ulaşan işçilerin sordukları soruların ve ilettikleri hak gasplarının Mart, Nisan ve Mayıs aylarında ciddi değişiklikler gösterdiğinin vurgulandığı raporda şu ifadeler yer aldı:
“PE’ye ulaşan işçiler ile PE’nin ulaştığı işçileri birlikte bir örneklem olarak kabul ederek sürecin fotoğrafına baktığımızda, pandeminin ilk dönemi olan Mart ayında işçilerin gündeminde işten çıkarma ve ücretsiz iznin ağırlıklı yer tuttuğunu görüyoruz. Bunu kısa çalışma ödeneğindeki değişiklik ve bunun getirdiği belirsizlikler takip etti. Nisan ayı ortasından itibaren ise ücretsiz izinde işçi onayının kaldırılmasından kaynaklı olarak bu konuya ilişkin sorular öne çıkmaya başladı ve elbette ücretsiz izin desteği için başvurunun nereye, nasıl yapılacağına ilişkin sorular geldi. Mayıs ayında ise çok sayıda işçiden aslında normal mesai yapmalarına rağmen kısa çalışma ödeneği aldıkları ve ellerine daha az ücret geçtiğine dair bilgiler geldi. Ve elbette salgının ilk dönemlerinden itibaren hijyen koşullarına uyulmadan çalıştırma, işyerinde vaka çıkmasına rağmen çalışmaya devam zorlamaları hiç eksik olmadı.”
Sektörel değerlendirmenin de yapıldığı raporda, Mart ayında PE Ağı’na en yaygın biçimde başvuran işçilerin otel işçileri, mağaza/market işçileri, özel okul öğretmenleri ve inşaat işçileri olduğu; Nisan ayında imalat sanayi ilk sıraya yerleşirken, Mayıs ayında ise özel okul öğretmenlerinin gelen çağrıların önemli bölümünü oluşturduğunun altı çizildi.
Bunun yanında raporda, Mart ayında, yani belirsizliğin yoğun olduğu, insanların kaygı ve korkularının ağır bastığı dönemde PE Ağı’na gelen çağrıların “yardım çığlığı” diye özetlenebilecek nitelikte olduğuna dikkat çekildi:
“Hukuki olarak danışmak isteyenler, işyerinde yaşadığı sorunu çözmek için bir yol arayanlar ve hatta yalnızca kendini yalnız hissettiği için arayanlar da oldu. Salgının ilk haftalarında arayıp ağlayanlar oldu örneğin. 'Kimseye derdimi anlatamıyorum, kimse beni dinlemiyor' diyenler, 'iş bulamıyorum, ailem var, intihar edeceğim' diye feryat edenler…”
Raporda aynı zamanda, hangi sektörde çalıştığından bağımsız olarak işçi sınıfının önemli bir bölmesini oluşturan kayıt dışı çalışanların, pandeminin başından sonuna kadar en ciddi kayıpları yaşayan işçi toplamı olduğu vurgulandı. Yine pek çok sektörü ortak kesen bir durum olarak uzaktan çalışma sürecinde sömürünün nasıl arttığı da raporda ele alınan başlıklar arasında.
Patronların Ensesindeyiz Ağı’nın tüm bu süreçlere nasıl ve hangi araçlarla müdahale ettiği de raporda yer alıyor. “Patronların Ensesindeyiz Ağı, normal dönemlerde de olduğu gibi, gelen ihbarları değerlendirdi, gerektiğinde hukuk desteği sağladı, arayanlarla görüşmeler yaptı, işyerlerinde yaşanan hak ihlallerini haberleştirdi ve duyurdu, işçilerin yan yana gelip mücadele edebilmesinin koşullarını zorladı” ifadelerinin yer aldığı raporda, salgın döneminde yaratılan ek araçlar hakkında da bilgilendirme yapıldı. Özel okul öğretmenlerine youtube kanalı üzerinden de destek sağlanması, vaka çıkan işyerlerinde “çalışmaktan kaçınma hakkının” kullanılabilmesi için verilen destek, uzaktan çalışmaya ilişkin yapılan anket gibi başlıkların yanı sıra, işçilerin yaptığı şikayetlerin PE sayfalarından duyurulmasının ardından koşulların düzeldiği işyerlerine ilişkin de bilgi verildi.
Çeşitli sektörlerde yaşanan çarpıcı vakaların da hatırlatıldığı raporda, Patronların Ensesindeyiz Ağı altında kurulu sektörel dayanışma ağlarına katılma çağrısı yer alıyor.