İçine esas olarak kasım kaçmış bir eylül ayını bitirdik. Sonbaharı ne kadar derinlikli yaşayacağız yoksa doğrudan kışa mı geçeceğiz bilemiyorum. Ama siyaset giderek ısınıyor, ısınacak. “Hepimiz aynı gemideyiz” palavrası ile ülkemizdeki ve dünyadaki adaletsizliği perdeleyenlerle yolları ayırmak vaktidir diyen pek kıymetli bir cephe çağrısı yapıldı. Türkiye Komünist Partisi’nin bu çağrısı dalga dalga yayılmalı ve kitlelerle buluşmalıdır. Bunun için hepimizin omuzlarındaki sorumluluk çok büyüktür. Bulunduğumuz bütün mecralarda çağrının etkili kılınması için gereğini yapacağımıza dair irademizi her dem taze tutmalıyız...

Çağrının tam metni için https://www.tkp.org.tr/aciklamalar/yalniz-olmadigimizi-biliyoruz/ linkine göz atılabilir.

Efendim, eylül yine önemli kayıplarla kendini hissettirdi. Ferhan Şensoy, Doğan Kuban Hoca ve Şahin Mengü, o güzel atlara binerek gittiler ve Türkiye daha da çok eksildi…

***

Bugün Orhan Veli Ustayı konuk etmek istedim. Orhan Veli’nin Hoşgör Köftecisi başlıklı kısa hikâyesi, ilk defa 2 Nisan 1947 tarihinde Tanin Gazetesinde yayınlanmış. Diğer hikâyeleri ve yazarın edebiyat hakkındaki küçük ama ilginç bir konuşmasının da eklendiği kitabın adı da Hoşgör Köftecisi. Yapı Kredi Yayınlarından 2012’de yeniden basılan kitap, kısa sürede ikinci baskısını da yapmış. Gelin, kitabın 9–11 sayfalarından yazım şeklini koruyarak üç masalı balıkçı meyhanesindeki gemici, motorcu, takacı dostların hikayelerine kulak vererek, Muallâ Ablayla Fosforlu şarkısını birlikte söyleyelim:

Söz, Orhan Veli’de… 

"Size bu yazımda üç masalı bir balıkçı meyhanesinde gördüğüm bir dünyadan bahsedeceğim.

İşiniz düşer, bilmediğiniz bir semtte kalırsınız. Yemek zamanı geçmiş, karnınız acıkmıştır. 'Bir aşçı dükkânı bulsam da iki lokma bir şey yesem' dersiniz. Dolaşırsınız, sağa bakarsınız, sola bakarsınız, yiyecek bir şey göremezsiniz. Dükkânların camekânları, musluklar, testereler, ip yumakları, kurşun borular, tahlisiye simidi cinsinden mallarla doludur. Dünyanın manasız bir dünya olduğuna hükmedeceğiniz gelir. Üzülmeyin. Bu manasız dünyanın hiç ummadığınız bir yerinde kapısından dört bir yana nefis kebap kokuları yayılan bir kebapçı dükkânı ile karşılaşmanız imkânsız değildir. İşte ben de o üç masalı balıkçı meyhanesini öyle bir yerde buldum. Daracık kapısından içeriye girerken aksi bir laf mı söylemişim nedir, ters bir müdahaleyle karşılandım. Bir ses: 'Ne kafa tutuyorsun, otursana,' dedi. Üstelik bu sesin sahibi bir kadındı. Neye uğradığımı anlayamadım. Oturdum. Ayna mı, cam mı, ne olduğunu kestiremediğim bir müstadilde tablası başında balık satan bir balıkçı görüyordum. Durmadan bağırıyordu:

- Liraya, buraya; liraya, buraya!

Ağız hareketlerinin sonradan seslendirilmiş filmlerdekilere benzer bir hali vardı. Sanki bu ses o ağızdan çıkmıyordu. İlkin yadırgadığım bu hale sonra sonra o kadar alıştım ki, hani beş on dakika susacak olsa adeta rahatsız oluyordum. Muntazam tiktaklarına alıştığınız duvar saatiniz birden bire duracak olsa nasıl olursunuz? Ona benzer bir şey.

Yanımdaki masada üç kadın oturuyordu. Üçü de dükkânla akraba gibiydiler. Beni tam bir külhanbeyi edasıyla karşılayan kadın sordu:

- Ne içersiniz bayım? Bira mı, şarap mı?
- Bir şey içmek mi lazım? Şarap olsun öyleyse...

Dükkânın havasına enikonu ısındığımı hissettiğim bir anda bu sevimli kadının ismini öğrenmek istedim: 

- İsmim bana bile lazım değil, sen ne yapacaksın? dedi.

Sonra yanındaki masada oturan kadınlara dönüp anlatmaya başladı:

- Kardeş, geldi kapıya dayandı. Çatçatı da var, patpatı da. Versek de alıp kaçıracak, vermesek de. Hani, 'Ver de kurtul!' demiş. Bizimki de o hesap! Verdik, kurtulduk.

Neden bahsettiğini anlayamıyordum. Ama hoş bir hikâyeye benziyordu.

Orada üç dört saat kaldım. Ben dükkandan oldum ama, dükkan benden olmadı. O güzel havanın tam manasıyla içine girebilmek için aynı yere tekrar tekrar gitmek icap etti. Aileden olmaya başladığımı ancak Muallâ Ablayla 'Fosforlu' şarkısını söyledikten, dükkân sahibi Ethem Ağabeyle dertleştikten sonra anladım. Hatta o bile yetmedi. Dışarıda durmadan 'Liraya, buraya!' diye bağıran balıkçının sesi, tahta masalar, dar peykeler, çarpık iskemlelerle de akraba olduk. Takacı, motorcu, mavnacı arkadaşlarımın dertlerini öğrendim. Rizeli Musa Kaptanın, Ömer'in, Papo'nun hikâyelerini dinledim. O şarkılarda, o seslerde, o hikâyelerde büyük bir dünya vardı. O daracık dükkâna giderken kendimi seyahate, hem de büyük bir seyahate çıkan bir adam sanıyordum. Gemici, motorcu, takacı dostlarımla Giresun'dan fındık yüklüyor, Kefken açıklarında denize tutuluyor, Köstence'de Niko Bar'dan çıkıp Türk arabacının arabasına biniyor, Novorosisk limanında balalayka dinliyor, Kazablanka'ya gidecek bir petrol gemisine tütün satıyordum. Bu üç masalı balıkçı meyhanesinde gördüğüm dünya gerçekten ne güzeldi! Çalışan insanlar, namuslu insanlar, kardeş insanlar. Güzel bir dünyada yaşamak istiyorsanız siz de öyle bir meyhane bulunuz."

***

Orhan Veli’nin tavsiyesine uyabilmek umudu ile aman ağzımızın tadı bozulmasın. 

Sağlıkla ve dostlukla.