Patronların bir dediğini iki etmeyen AKP hükümeti, işsizlerin işsizlik maaşı almasını kolaylaştıran bir düzenlemeye imza attı. Seçim öncesi yandaş medyada pazarlanarak AKP’nin elini güçlendirmeyi amaçlayan haberlere konu olan bu değişikliğin arka planı, işsizlik maaşı ile ilgili bu düzenlemede bir yandan patronların kollandığını ortaya koyuyor.

Değişikliğin zamanlaması ise özellikle seçimden sonra sonuçları daha da ağırlaşacak ekonomik krizin işsizliği hızlı biçimde yükseltmesini hükümetin de beklediğini gösteriyor. Düzenleme, krizin yaratacağı toplumsal tahribat ve hoşnutsuzluğu, işsizlik maaşında bir şartın kaldırılarak kontrol etme amacının güdüldüğü şeklinde yorumlanıyor.

Hükümetin aynı pakette işsizlik maaşını yükseltmemesi ve yararlanma süresini arttırmaması, bu düzenlemeyle işsizleri ve potansiyel işsizlerin yararını düşünmediğinin bir diğer göstergesi oldu. Keza, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlanan işsizlerin asıl sorunu, düşük işsizlik maaşı ve işsizlik maaşından yararlanma süresinin yeterince uzun olmaması.

Değişikliği soL’a yorumlayan TKP Emek Merkezi, bugüne kadar patronların kullanımına sonuna kadar açılan İşsizlik Sigortası konusunda asıl yapılması gerekenin ise bu fondan yararlanma koşullarının tümüyle kaldırılması ve tüm işsizlerin bu fondan yararlanabilir hale gelmesi olduğunu vurguladı.

DÜZENLEMEYLE NE DEĞİŞTİ, NE DEĞİŞMEDİ?

17 Ocak’ta yasalaşan Torba Kanun’da 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “prim ödeyerek sürekli çalışmış” ibaresi “hizmet akdine tabi” şeklinde değiştirilerek, işçinin işsizlik ödeneğini hak etmek için son 120 gün sürekli prim ödeme şartı kaldırıldı.

Bu değişiklik ile işsizlik ödeneğinden yararlanmak için işçinin sigorta priminin ödenmiş olması şartı kaldırılıyor. Dolayısıyla değişikliğin Resmi Gazete’de yayımlandığı 18.01.2019 tarihinde ve sonrasında işsiz kalanlardan son 120 gün içerisinde sigorta primi yatmayan ya da eksik yatan işsizler de, artık işsizlik ödeneğinden yararlanabilecekler.

Değişiklik, daha fazla sayıda işsizin işsizlik ödeneğini almasını sağlayacak olmasına rağmen İşsizlik Sigorta Fonu’ndan yararlanma şartlarında asıl yapılması gerekenler hükümetin gündeminde değil. İşsizlik ödeneğinden yararlanma süresi arttırılmadı ve işsizlik ödeneğinin miktarı yükseltilmedi.

Buna göre, 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,

1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün süre ile işsizlik ödeneği veriliyor.

İlgili kanunda işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı olarak hesaplanıyor ve hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’ini geçemiyor. Bu hesapla, 2019 yılında son dört ayda asgari ücretle çalışanlar için işsizlik aylığı 1.015,59 TL olarak ödenecek. En yüksek işsizlik aylığı ise bekar bir işçi için asgari ücretin net tutarının biraz üzerinde 2.031,19 TL olacak.

Diğer yandan, yasada sigorta primi ödenip ödenmediğinden bağımsız olarak son 120 gün çalışma zorunluluğunun korunması, son yıllarda giderek yaygınlaşan geçici ve esnek istihdam edilenlerin işsizlik aylığından yararlanmasını zorlaştırıyor.

DEĞİŞİKLİK PATRONLARI DA KOLLUYOR

Yapılan değişiklik, son 120 gün içerisinde sigortasız çalışan ya da primi eksik ödenen işçilerin işsizlik ödeneğinden yararlanmaya başlamaları anlamına gelse de, birçok patron bu şekilde prim denetiminden kurtuluyor.

Çünkü birçok olay işçilerin işsizlik ödeneğine başvurduğunda İŞKUR’un kendilerine SGK priminiz yatmamış demesi ile ortaya çıkıyor, işçinin bu noktada hemen yaptığı şikayetler ile idare re’sen araştırma yapmak zorunda kalıyordu.

Değişiklikle, işsizlik aylığıyla sigorta primi bağlantısı koparılıyor. İşçiler bordrolarından kesilen primlerin SGK’na yatırılıp yatırılmadığını araştırmak gereği duymayacaklar; hak kayıpları olduğunu ancak emekli olurken öğrenebilecekler.

İşsizlik aylığı bağlanırken SGK’dan prim ödendiğini kanıtlayıcı bordro istenmeyecek ve böylelikle patronların işçinin bilgisi olmadan sigortasız çalıştırma gibi yasadışı işlemleri gizli kalacak.    

HÜKÜMET İŞSİZLİKTE PATLAMA MI BEKLİYOR?

Emek düşmanı, patron yanlısı hükümetin böyle bir düzenleme yapması, 2019 yılında işsizliğin daha da artacağının da işareti olarak yorumlanıyor. İşten çıkarmaların yoğunlaşacağı bir dönemde hükümet ve patronların elbirliğiyle İşsizlik Sigorta Fonu’nu yağmalarken yapılan bu düzenlemenin, seçim dönemi ve sonrasında işten çıkarmalara karşı işçi tepkisini azaltmayı amaçladığı düşünülüyor.

Hükümet patronların kullanması için İşsizlik Sigortası Fonu’ndan kaynakları kepçeyle çekerken, krizin olumsuz sonuçlarının daha net görüleceği bir dönem öncesi işçiye aynı fondan bir kaşık uzatmış ama bunu yaparken sigortasız işçi çalıştıran patronları da kollamış oluyor.