Cumhur İttifakı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı, eski bakan Murat Kurum'un canlı yayındaki "130 bin canımızı yitirdik" sözleri depremdeki kayıpları tekrar tartışmaya açmıştı. Kurum bu sayının 6 Şubat depremiyle alakalı değil Türkiye Cumhuriyeti tarihinde depremden ölenlerin yaklaşık olarak toplam sayısı olarak ifade ettiğini söylemişti.
Bakandan Kurum'a onay
Programın ardından depremde ölen yurttaşların sayısının kaç olduğu sorusu yeniden gündeme geldi. Konuyla ilgili İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, AFAD Başkanlığı Ana Merkez Üssü'nde açıklamalar yaptı. Yerlikaya, "Depremlerde 53 bin 537 canımızı yitirdik, 107 bin 213 vatandaşımız da yaralandı" dedi.
Depremlerin 120 bin kilometrekarelik alanda 11 il, 124 ilçe, 6929 köy ve mahallede ağır yıkımlara neden olduğunu ifade eden Yerlikaya, "14 milyon vatandaşımızı doğrudan etkileyen depremler etki alanı bakımından dünya literatürüne geçti" dedi.
'1 milyon çadır sevk ettik'
Depremden sonra Kızılay'ın çadır sattığı ortaya çıkmış, yurttaşların çadır ihtiyacının giderilemediği de her fırsatta dillendirilmişti.
Bölgeye 1 milyon çadır sevk edildiğini söyleyen Bakan Yerlikaya, "Bunların bir kısmı bireysel olarak dağıtıldı. 350 çadır kent alanında 645 bin çadır kuruldu. Yaklaşık 2,5 milyon afetzedemize buralarda geçici olarak barınma imkanı sağlandı. Tüm bunlar yapılırken depremden etkilenen ve yakınlarının yanlarına gitmek isteyen 3 milyon 549 bin afetzedemizin tahliyesini sağladık. Türk Hava Yollarımız bu dönemde 13 bin 701 sefer ile 2 milyonu aşkın yolcu taşıyarak unutulmaz bir tarih yazdı. Aynı zamanda THY, 712 kargo seferi ile 32 bin 770 ton yardım malzemesini deprem bölgesine ulaştırdı" diye konuştu.
Bakan ayrıca 478 bin kişinin KYK yurtlarında, 710 bin kişininse MEB yurtlarında olmak üzere 1 milyon 188 bin kişinin de yurtlarda kaldığını belirtti.
Bakanın açıklamasına göre bile 691 bin kişi hâlâ konteynerlerde kalıyor!
"İlk bireysel konteynerimizi depremin 2. günü kurmaya başladık. 20 Şubat’ta ise Kahramanmaraş Karacasu’da ilk konteyner kentte yaşam başladı. Bugün geldiğimiz noktadaysa 414 konteyner kentte 215 bin 224 konteyner kurulumu gerçekleşti" diyen bakan, konteynerlerde toplam 691 bin kişinin yaşadığını söyledi.
Deprem bağışlarının durumu belirsiz
6 Şubat depremlerinin ardından gerçekleştirilen "Türkiye Tek Yürek" kampanyasında bazı kamu kuruluşlarının taahhüt ettiği bağışları yatırmadığı ortaya çıkmıştı. Bu bilgi daha sonra iktidar tarafından da doğrulanırken, bağışları yatırmayanlar arasında Ziraat Katılım Bankası, Vakıf Katılım Bankası, Türkiye Sigorta ve Türkiye Hayat Emeklilik, TMSF, Turkcell, Emlak Konut gibi kamu kurumlarının da olduğu anlaşılmıştı.
Kampanyada toplanan bağışların toplam miktarının ve nerede kullanıldığının araştırılması önergesi AKP ve MHP’nin oylarıyla reddedilmişti.
"Türkiye Tek Yürek kampanyasına da değinen Ali Yerlikaya, 128 milyar 949 milyon TL toplandığını, 79 milyar 263 milyon TL'nin harcandığını duyurdu. Yerlikaya, "Bugüne kadar, geçici barınma hizmeti kapsamında; 349 bin hanemize toplam 14 milyar 453 milyon lira 'Kira Destek Ödemesi' yapıldı. 1 milyon 979 bin haneye 10 bin lira destek ödemesi, 557 bin haneye 15 bin lira Taşınma Yardımı 41 bin aile yakınına ise 100’er bin Lira Vefat yardımı yapıldı. Toplamda; 106 milyar 728 milyon lira kaynak deprem bölgemize aktarıldı" dedi.
AFAD'ın bütçesi neden kullanılmıyor? Yanıt seçim mi?
Depremin hemen ardından yardım paralarının da aktarıldığı AFAD’ın bütçesinin ancak yüzde 30’unun harcandığı ortaya çıkmıştı. 661 milyar liraya çıkartılan bütçenin Kasım ayı itibarıyla toplam harcaması sadece 216 milyar lira olarak açıklanmıştı.
Devlet konteynerkent için kiraladığı arazinin parasını ödememişken, depremzede yurttaşların aradan 1 yıl geçmesine rağmen pek çok sorununun çözülmemiş, ihtiyaçları katlanarak artmışken bütçenin kullanılmaması tepki çekti.
Bakan, "Bağış hesaplarımız ile ilgili bütün süreçler ve veriler; şeffaf bir şekilde 15 günde bir AFAD kurumsal web sitesinde ve Sosyal medya hesaplarından paylaşılıyor" dese de durum pek öyle değil.
Bütçede harcama kalemleri sınıflandırılırken "sosyal yardımlar" diye bir harcama kalemi belirtiliyor ancak hangi kuruma ne kadar para verildiği belirtilmiyor.
Bakan'ın atıfta bulunduğu, AFAD sitesinde paylaşılan bilgiler üzerine soL yazarı Kadir Sev, 10 Ocak'taki yazısında bir değerlendirmede bulunmuştu. Sev, yazısında "24 Kasım 2023 itibariyle [AFAD'ın] bağış hesabına 121 milyar 940 milyon TL işlenmiş; 63 milyar 575 milyon TL harcanmıştır. Hesapta 58 milyar liradan çok para bulunmaktadır" tespitini yapmıştı. Kadir Sev, söz konusu tabloyu da paylaşmıştı:
Depremin yaraları sarılmış değil. Yüz binlerce insan muhtaç. Buna rağmen iktidar, ısrarla, üstelik halkın "kardeşlerimize merhem olsun" diye yatırdığı bağış paralarını dahi kullanmaktan kaçınıyor.
Durumun vahametini, dün Özkan Öztaş'ın yaptığı haber göz önüne koyuyor. Devlet, Hatay'daki bir konteyner kentin üzerinde bulunduğu arazinin kirasını ödemediği için, konteynerde kalan depremzedeler tahliye edildi.
İktidar, niye bir an önce yaraları sarmıyor, paraları harcamıyor? Sorunun yanıtı, bugünkü bir gelişmeyle daha anlaşılır hale geldi. Deprem bölgelerindeki TOKİ konutları kuraları 1 Şubat'ta yapılacaktı. Kuralar ertelendi. Gerekçe, Erdoğan'ın ziyaretiydi. Erdoğan gelip kuralar sırasında şov yapmadan, depremzedelere evleri de dağıtılmayacaktı.
İktidarın, bu örnekte görülen mantıkla, deprem için toplanan paraları, seçim yaklaşırken yardım şovunda kullanmak üzere harcamıyor olması büyük olasılık görünüyor.
