Cuma günü Taksim Cami açılışında Erdoğan’a Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalo’nun eşlik etmesi basında pek önemsenmedi. Dagalo, Sudan'da 2019’da devrilen El Beşir rejiminin devamlılığını simgeleyen karanlık bir isim.
Taksim’deki gerici gövde gösterisinde Erdoğan’a eşlik edenler arasında yabancı bir ülke yetkilisinin adının geçmesi basının özel olarak dikkatini çekmedi. Törende Erdoğan genel olarak açılışa gelen yabancı ülke yetkililerine teşekkür ederken “Sudan nire, Taksim nire. İşte buraya getiren aşk, başka bir aşk” demişti.
Haberlerde açılışa gelen devlet yetkilileri arasında sıfatı nedeniyle adı zikredilen tek yabancı Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dagalo idi. Ancak “Hemedti” adıyla da bilinen Muhammed Hamdan Dagalo sıradan bir isim değil. Kendisi Sudan’ın 2019’dan beri en etkili askeri figürü, en zengin kişilerinden biri ve El Beşir döneminden bölgesel ilişkilerin sürekliliğini temsil ediyor.
Sudan devrimini çalan savaş ağası
2019 yılında Sudan’da AKP’nin dostu Ömer El Beşir rejimi bir halk ayaklanmasıyla devrildiğinde, geçmişte El Beşir’le çalışmış olan Dagalo halkın sokaklardan çekilmesi ve bir askeri yönetimin kurulmasında önemli bir rol oynamıştı. El Beşir’in 1989’dan beri süren diktatörlüğüne karşı 19 Aralık 2018’da bir halk ayaklanması başlamış, aylar süren kitlesel eylemler sonunda iktidarı 11 Nisan 2019’da bir askeri darbeyle sonlanmıştı.
Ne var ki yeni kurulan Askeri Geçiş Konseyi, El Beşir döneminde Darfur’da insanlık suçları işleyen paramiliter Hızlı Destek Güçleri’nin unsurlarından oluşuyordu. 2013 yılında Dagalo tarafından kurulan ve komuta edilen Hızlı Destek Güçleri, Darfur’da Arap olmayan nüfusu katletmekle suçlanmaktaydı. Dagalo burada bir savaş ağası ünü kazanmıştı.
2019’da Dagalo liderliğinde bu paramiliter grup, El Beşir devrildikten sonra sivil bir yönetim kurulması için sokakları terk etmeyen halka saldırdı. Başkent Hartum’da 3 Haziran’da yaşanan katliamda yüzden fazla kişi sivil öldürüldü, yüzlercesi yaralandı, evler basıldı, onlarca erkek ve kadına tecavüz edildi. Tüm bu eylemlerden Dagalo sorumluydu.
Bölgesel güçlerle ilişkileri tazeleme
İktidar değişikliği sonrası Askeri Geçiş Konseyi ve Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı olan Dagalo’nun ilk ziyaret ettiği ülke Suudi Arabistan oldu. Burada Yemen’de Husilere karşı savaşa sevk edilen Hızlı Destek Güçleri’nin misyonlarını sürdüreceğini açıkladı. El Beşir sonrası ABD’yle taze bağlar kurulmasını sağlayan Dagalo, Sudan’ın İsrail’le “normalleşme” politikasına da öncülük etti.
Öte yandan Sudan Komünist Partisi’nin sitesinde Aralık 2020’de İyad Hişam imzalı bir yazı, Rusya’nın geçmişten Dagalo’yla kurduğu ilişkiyi kullanarak Kızıl Deniz’de bir askeri üs kurmaya niyetlendiğini ifşa ediyordu. Rusya’nın Sudan’ın temel ekonomik kaynaklarından biri olan altın madenciliği ile ilgilendiği, bunun için Dagalo’yla bağlantıları üzerinden ülkede paralı askerler bulundurduğu hatırlatılıyordu.
10 milyar dolarlık ‘aşk’
Tüm bu süreç boyunca Dagalo Sudan’da başarılı bir “girişimci” olarak da karşımıza çıkıyor. Hızlı Destek Güçleri’nin yardımıyla bölgedeki altın madenleri üzerinde denetim sağlayarak kişisel şirketi üzerinden yürüttüğü ticari faaliyet 2019 itibariyle madencilik, ulaşım, araç kiralama, demir-çelik gibi alanlara da genişlemiş bulunuyor.
Dagalo’nun adı Hızlı Destek Güçleri’nin sevk edildiği bir diğer saha olan Libya’da savaş sonrası altın madenlerine dönük girişimlerde de geçiyor. Sudan’ın bu konuda AKP’nin hilafına hareket ederek Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ortaklığıyla ve Hafter lehine Uveyna dağlarında altın çıkaracağı söyleniyor. Altınların karşılığı olarak Dagalo BAE’nin Yemen’deki savaşını destekleyecek, bu arada Hafter de Hızlı Destek Güçleri’nin Libya’daki varlığından faydalanacak.
Taksim Camii açılışına katıldığı Türkiye ziyareti sonrasında ise Dagalo Hartum’da bir basın toplantısı düzenleyerek Erdoğan’ın Taksim’de verdiği mesajın altını dolduracak açıklamalarda bulundu. Türkiye’yle 10 milyar dolarlık yatırım anlaşması yaptıklarını açıklayan Dagalo, Sudan’ın bu anlaşmalarda yüzde 75’lik bir paya sahip olduğunu ve “Omdurman Havaalanı projesinin” bunun bir başlangıcı olacağını söyledi. Dagalo’nun bu açıklamaları ve içeriğindeki detaylarla ilgili Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ile yaptıkları ortak basın toplantısında herhangi bir bilgi verilmemişti.
