Bugün Resmi Gazetede yayımlanan 57 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle, maden ve enerji alanlarında görev yapan üç araştırma kuruluşu kapatıldı ve “Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu” (TENMAK) olarak birleştirilerek yeniden yapılandırıldı.
Kapatılan kurum ve enstitüler şunlar: Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN) ve Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü (NATEN)
TAEK, 4 sayılı CBK kararının 642’nci maddesinde; “nükleer enerji, iyonlaştırıcı radyasyon ve hızlandırıcı teknolojinin barışçıl amaçlarla ülke yararına kullanılması için bilimsel ve teknik çalışmalar yapmak, yaptırmak, desteklemek ve koordine etmek üzere…kamu tüzel kişiliğini haiz özel bütçeli” bir kurum olarak tanımlanıyordu.
BOREN, 4 sayılı CBK’nın 679’ncu maddesinde; “Türkiye’de ve dünyada bor, ürün ve teknolojilerinin geniş bir şekilde kullanımını, yeni bor ürünlerinin üretimini ve geliştirilmesini teminen değişik alanlarda kullanıcıların araştırmalara için gerekli bilimsel ortamı sağlamak, bor ve ürünlerini kullanan ve/veya bu alanda araştırma yapan kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile işbirliği yaparak bilimsel araştırmalar yapmak, yaptırmak, koordine etmek ve bu araştırmalara katkı sağlamak amacıyla…kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip, özel bütçeli…” bir Enstitü olarak görevini yürütüyordu.
NATEN, Nadir toprak elementleri konusunda kısa, orta ve uzun dönem politika ve strateji kararları için gerekli bilgileri oluşturmak amacıyla kurulmuştu. Amaçları 4 sayılı CBK’nın 754 ile izleyen maddelerinde, ürünlerin kullanılması; teknolojilerinin geliştirilmesi için gerekli bilimsel ortamı sağlamak, finansman, personel ve teçhizat ile desteklemek olarak sıralanıyordu. Enerji Bakanlığıyla ilişkili, özel bütçeli, kamu tüzel kişiliğine sahip, Kararnamede düzenlenmeyen konularda özel hukuk kurallarıyla yönetilen bir kuruluş olarak faaliyetini yürütüyordu.
Üç birimin birleştirildiği Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili, kamu tüzel kişiliğine sahip, özel bütçeli olarak kuruldu. Örgüt yapısı ve görevleri 4 sayılı CBK’nın değiştirilen 679 ve izleyen maddelerinde sıralanıyor.
AR-GE ve araştırmacılara destek verilmesi gibi görevlerinin yeni düzenlemede de sürdürüleceği anlaşılıyor. Ancak özel sektörün desteklenmesine ve kamu-özel işbirliğine yapılan vurgular dikkat çekiyor. Söz gelişi 4 sayılı CBK’nın 682’nci maddesinde, TENMAK’a yeni ürünlerin üretimi ve geliştirilmesi için özel sektör ve üniversitelerden gelen araştırma isteklerini değerlendirmek; özel sektörle ortak projeler yürütmek; yeni üretimin “ticari değere dönüştürülmesi” amacıyla faaliyetler yürütmek gibi görevler verilmiş.
Yapılan değişikliğin, AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, bor madeninden yapılan temizlik ürününün yararları üzerine televizyonlarda yayımlanan konuşmasının hemen ardından gelmesi dikkat çekiyor.