soL (HABER MERKEZİ) Türkiye eğitim tarihinin en önemli deneyimlerinden biri olan Köy Enstitüleri'nin, Hasan Ali Yücel ile birlikte en önemli isimlerinden biri olan İsmail Hakkı Tonguç, ölümünün 48. yıldönümünde anıldı.
Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı tarafından Tonguç'un Cebeci Asri Mezarlığı'ndaki kabri başında düzenlenen anma etkinliğinde konuşan Vakıf Başkanı Erdal Atıcı, 23 Haziran 1960'ta ölen Tonguç'un eğitim üzerine yazdığı kitapların yanı sıra insanı ve toplumu canlandıran Köy Enstitüsü uygulamasıyla İsviçre Dünya Eğitim Ansiklopedisi'ne geçtiğini vurguladı. Tonguç'un yüzde 80 nüfusu köylerde yaşayan ve yüzde 75'i ilköğretim olanaklarından yoksun bir ülkede Köy Enstitülerini kurarak eğitimde fırsat eşitliği sağladığını kaydeden Atıcı, bu kurumların açılmasından 10 yıl sonra kapatıldığını hatırlattı.
Atıcı yaptığı konuşmada, Türkiye'deki eğitim sistemini eleştirirken, eğitimin ezberci ve klasik sistem üzerine kurulu olduğunu vurguladı. Atıcı, üniversiteyi bitiren gençlerin üçte-birinin işsiz, 6 milyonu kadın olmak üzere 7,5 milyon yetişkinin de okuma-yazma bilmediğini ifade etti. Anma etkinliği, Ziraat Marşının çalınması ve Tonguç'un dostlarınca yapılan konuşmalarla tamamlandı.
Tonguç ve enstitüler
Köy Enstitüleri 17 Nisan 1940'ta çıkan yasayla kurulmuştu. Köy Enstitüleri'ndeki öğrencilerin Tonguç Baba dediği İsmail Hakkı Tonguç, bu kurumların kuruluş aşamasında çok çaba göstermiş, bu çabalarını 1946 yılında görevinden alınana dek, enstitüleri tek tek gezerek, öğrencileri ve öğretmenleri sürekli dinleyerek devam ettirmişti. İş içinde iş için eğitim ilkesiyle yola çıkan enstitüler, Tonguç'un görevden ayrılmasıyla, birçok olumlu özelliğini kaybetmiş, bu olay enstitülerin geriye gidişindeki köşe taşlarından biri olmuştu.
Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Mehmet Başaran ve Dursun Akçam gibi önde gelen yazarlar ve düşünürleri yetiştiren enstitüler 1954'te kapatıldı. Tonguç'un görevini devam ettirdiği 1945-46 öğretim yılına kadar enstitülerin mirasında ise, 17.321 öğretmen, 8756 eğitmen, 1599 sağlık memuru, 710 bina, 15.000 dönüm işlenmiş toprak, 750.000 dikilmiş fidan, 1200 dönüm bağ ve onlarca yazar, bilim insanı, sanatçı vardı.