1999'daki depremden sonra dönemin hükümeti, deprem hasarının giderilebilmesi için tüm vatandaşlardan toplanacak bir deprem vergisi çıkartmıştı.
Önce geçici olan, sonra kalıcı hale getirilen deprem vergisi kapsamında 2011 yılına kadar tam 40 milyar lira toplanmıştı.
Her depremin ardından gündeme gelen ancak yetkililerin tek açıklama yapmadığı konuda 2011 yılında bir açıklama yapan dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, vergiyle toplanan paraları harcadıklarını söylemişti.
Şimşek, toplanan vergilerin sağlık, eğitim, duble yollar gibi 74 milyonun ihtiyacını karşılamak için kullanıldığını söylemiş, uluslararası vergi uygulamalarında da 'tek bir harcama için vergi toplanması' mantığının doğru bulunmadığını dile getirmişti.
'PİŞKİNLİK'
Elazığ depremi sonrası yeniden gündeme gelen konuya ilişkin tepki açıklamaları sürerken, Sabah gazetesi yazarı Dilek Güngör, hesap da yapmayı bilmediğini ortaya koyan bir yazı kaleme aldı.
"Elazığ’daki depremin ardından ‘deprem vergisi’ yine gündeme oturdu. Bu parayla, TOKİ, depremzedelere maliyeti 110 milyar TL’yi bulan 80 bin kalıcı konut üretti. Kentsel dönüşüme de 35 milyar TL harcandı" diyen Güngör'e yanıt veren ekonomi muhabiri Ozan Gündoğdu, "Sabah'tan Dilek Güngör Deprem Vergisi ile neler yapıldığını yazmış. Hesaplar biraz tuhaf, Güngör'e göre 110 milyar liraya 80 bin konut yapılmış. Hesaba göre tek dairenin devlete maliyeti 1,35 milyon lira! Yazı boyunca verilen rakamlarda tek bir kaynak yok. Tıpkı "4 milyar ağaç diktik inanmayan saysın" denilmesi gibi bir pişkinlik" ifadesini kullandı.
GÜNGÖR PARALARIN TOPLANDIĞINI BİLMİYOR MU?
Güngör yazısında yapılan afet konutları için harcanan paraları aktarırken, bu konutların vergilerle değil yurttaşlardan toplanan paralarla yapıldığını gizledi. Bu konutların bedelleri vatandaşlar tarafından vadeli olarak zaten ödenmişti.
Yurttaşlardan bu ödemeleri yapamayanların konutları da satışa çıkarılmıştı.
Güngör'e "maliyetlerini açıkladığı" afet konutlarına ilişkin bazı hatırlatmalar:
(08.08.2014) Ankara'nın Bala İlçesi'nde 7 yıl önceki depremde afetzedelere TOKİ tarafından yaptırılan ancak müteahhidin işi tamamlamadan kaçması sonucu borcundan dolayı elektrik ve suyu olmayan afet konutlarına hala oturamayan depremzedelere ödeme emri gönderildi. 7 yıldır konut sorunu çözülemeyen depremzedeler, elektrik ve suyu olmayan afet evleri için köylerde 74 bin lira, ilçe merkezinde ise 84 bin liralık ödeme emriyle sarsılarak konut bedelinin belirlenmesi işleminin iptali davası açtı.
(01.07.2015) Düzce'de 17 Ağustos ve 12 Kasım depreminden sonra hak sahiplerine verilen ve 30 bin kişinin yaşadığı kalıcı konutlarda, geri ödemesini yapmayan hak sahiplerine ihtar gönderildi. Afet ve Acil Durum Müdürlüğü adına Ziraat Bankası Düzce Şubesi’nden yaklaşık 1 hafta önce hak sahiplerine ulaşan yazıda, afet kredi borcu taksitlerini yapmaları istenirken, hak sahiplerine 20 gün süre verildi ve bu süre içerisinde ödemelerini yapmayanlar hakkında yasal işlem başlatılacağı kaydedildi.
(27.07.2017) 1998 Ceyhan depreminde evi zarar gören vatandaşlar devletin kendilerine o tarihte yaptığını iddia ettiği maddi yardım AFAD tarafından geri istendi. 19 yıl sonra gelen borç için faiz de talep edildi, 20 gün süre verildi.
(19.08.200) İzmit'in Arızlı Mevkii'nde Irak'ın idam edilen lideri Saddam Hüseyin'in Marmara Depremi ardından yaptığı 10 milyon dolarlık hibe ile depremzedeler için inşa ettirilen 230 konuttun bulunduğu bölgede sabaha karşı yine olaylar çıktı. 80 kadarına vali yardımcıları, Emniyet ve kamu kuruluşları müdürlerinin yerleştirildiği deprem konutlarına bir bürokrata ait eşyaları getiren kamyonu içeri almayan depremzedeler ile polis arasında arbede çıktı. Kocaeli Valiliği'nin, ‘Süreniz doldu' açıklaması ile deprem konutlarına yerleştirilen depremzedeleri çıkartıp boşalan binalara vali yardımcıları, Emniyet Müdürlüğü ile ve kamu kuruluşları yöneticileri yerleştirmeye başlandı. Depremzedelerin dışında kentteki yöneticilerin deprem konutlarına yerleştirilmesi üzerine 6 aydan bu yana başlayan huzursuzluk tırmandı. Son olarak 16 Ağustos'ta görülen gerginliğin ardından, bu sabaha karşı yine olaylar çıktı.
(30.11.2007) 17 Ağustos 1999 Marmara ve 12 Kasım 1999 Düzce depremlerinde evleri hasar gören veya evleri yıkılan vatandaşlara 20 yıl vade ile verilen afet yardımlarının taksitlerini 3 yıl üst üste geri ödemeyenlerin konutları satışa çıkarılacak.
(02.01.2013) Van'da deprem sonrası TOKİ konutlarına taşınan yurttaşlar, şimdi de AFAD tarafından “ortak gider” adı altında yüklü paralar ödemeye zorlanıyor. Konut ödemelerine 2 yıl sonra başlayacak depremzedeler evlerine taşındıkları anda kömür için 1835 TL, ortak gider avansı için 125 ve aidat için de 48 TL ödemek zorunda. Depremzedeler, kendilerine ücret karşılığı satılan kömürlerin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın ücretsiz dağıttığı, üstlerinde ‘Para ile satılamaz’ yazılı torbalar olduğunu vurguladı.
(04.07.2006) Bingöl İl Bayındırlık ve İskan Müdürü Selim Aksoy, "Geri ödemeler 18 yıla bölünecek ve ödemeler yıllık olarak yapılacak. Buna göre, 42 bin YTL'ye mal edilen TOKİ konutlarının ödemeleri 18 yıl boyunca 2 bin 333 YTL şeklinde yapılacak.
Düzce'de 17 Ağustos ve 12 Kasım'da meydana gelen depremlerin ardından Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yaptırılan 7 bin kalıcı konutun geri ödemelerinin başlaması, kentte tartışmaya neden oldu. Düzce Kalıcı Konut Derneği (KALDER) Başkanı İlhan Özsoy, düzenlediği basın toplantısında, Düzce'de bulunan 7 bin kalıcı konutun tapularının geçen ay teslim edildiğini, ancak söz konusu konutların dünden itibaren geri ödemelerinin başladığını söyledi. Hak sahiplerinden geri ödemeler için 850 milyon lira istendiğini belirten Özsoy, bu rakamın çok fazla olduğunu savundu. Düzce Bayındırlık İl Müdürü Necati Alkan ise, "İki aylık süre zarfında ödeme yapmayan vatandaşların hak sahiplikleri sonlandırılacak. Bundan başka yapabilecek bir şey yok" dedi.