soL (HABER MERKEZİ) Türkiye'deki serbest bölgelerde yılın 3 ayında ticaret hacminin, yüzde 17,2 arttığı bildirildi.
Türkiye'de 2007 yılı Haziran ayı sonu itibariyle 21 adet serbest bölgede 3 bin 167'si yerli, 634'ü yabancı olmak üzere 3 bin 801 şirket bulunuyor. Resmi rakamlara göre toplam 45 bin 340 işçinin çalıştırıldığı serbest bölgeler aynı zamanda kayıt dışı istihdamın en çok görüldüğü alanların başında geliyor. Gümrük muafiyetin yanı sıra serbest bölgelere faaliyete geçmesinden itibaren on yıl süreyle 2822 Sayılı Kanunun Grev ve Lokavt ile arabuluculuk hükümleri uygulanmaması, uyuşmazlıkların Yüksek Hakem Kurulu'nca karara bağlanması gibi birtakım özel haklar tanınıyor. Serbest bölgelerde kadın istihdam yoğunluğu da bir diğer özellik olarak öne çıkarken, bilhassa tekstil üretiminin bu bölgelerde yoğunlaştığı görülüyor.
Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerine göre, en çok ticaret gerçekleştiren serbest bölge, İstanbul Deri Serbest Bölgesi oldu. Bunu, Ege Serbest Bölgesi ile İstanbul-AHL (Atatürk Hava Limanı) serbest bölgesi izledi. Ocak-Mart döneminde en az ticaretin yapıldığı 3 serbest bölge ise Rize, Denizli ve Trabzon Serbest Bölgeleri oldu.
Sene başından bu yana serbest bölgelerde gerçekleşen toplam ticaretin 6 milyar 536 milyon 258 bin doları bulduğu belirtiliyor. ilk üç ayda en fazla ticaret yapılan ülkeler ise Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri oldu.
En çok artış da, en çok protesto da Mersin'de
Mersin Serbest Bölgesi'ndeki ticaret artışı da dikkat çekiyor. İlk üç ayda yüzde 32,2 oranında gerçekleşen artışla birlikte Mersin Serbest Bölgesi en çok önem verilen serbest bölgelerin başında geliyor. 776 dönüm alan üzerine kurulu Mersin Serbest Bölgesi'nde, 93'ü yabancı 427 firma faaliyet gösteriyor. Mersin Serbest Bölgesi'nde 7 bin civarında kişinin istihdam edildiği ifade edilse de, kesin rakamlara ulaşmak mümkün değil.
1988 yılında faaliyete başlayan bölge, geçtiğimiz yıl işçilerin direnişi ile de gündeme gelmişti.
Serbest sömürü bölgesi olarak da tanımlanan Mersin Serbest Bölgesi'nde işçiler
- Şimdiye kadar 1/1 olarak alınan fazla mesai ücretlerinin 01.01.2007 Ocak ayından itibaren normal mesai günleri için 1/1,5 hafta sonu mesaileri için 1/2 olarak tahsil edilmesi,
-Yeni başlayacak olan ve şu an sigortasız çalışan elamanların derhal sigortalanması,
-Sigortalı ve sigortasız mevcut çalışan tüm elemanların iş sağlığı ve iş güvencesinin sağlanması,
-Fazla mesailerin yasal hakların dışına çıkarılmamasını talep etmişlerdi.
İşçiler bunların yanı sıra "çalışma koşullarının çok sert olduğunu, bazı firmalarda küçük yaşta çocukların çalıştırıldığını, yemekhaneden çıkan yemeklerin kötü olduğunu, ücretlerinin zamanında ödenmediğini ve sürekli çeşitli bahanelerle ücretlerinden kesinti yapıldığını" bildirmişlerdi.
Bir diğer direniş: Antalya'da Novamed
İşçilerin direnişi ile öne çıkan bir başka serbest bölge Antalya Serbest Bölgesi olmuştu.
Antalya Serbest Bölgesi'nde kurulu Novamed GMBH fabrikasındaki 81 kadın işçinin 26 Eylül 2006'da başlayan grevi 448 gün sürmüştü. Direniş sonrasında sendikanın girdiği Novamed, Antalya Serbest Bölge'sinde Fresenius Medical Care (FMC) adlı diyaliz setleri üretiminde tekel olan uluslararası bir şirket olması bakımından da dikkat çekmişti.
Serbest bölgelerde kadın istihdam yoğunluğu da bir diğer özellik olarak öne çıkarken, tekstil üretiminin de bu bölgelerde yoğunlaştığı görülüyor.