İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından her yıl yayınlanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Raporu”, AKP sermayesinin 2008’de de yükselişini sürdürdüğünü ortaya koydu. Listenin üst sıraları aynı kalırken, alt ve orta sıralarda AKP sermayesinin yükselişi öne çıktı.
Yurtsever Cephe İşçi Birliği (YCİB) Araştırma Komisyonu, geçen Şubat’ta yayınladığı “Türkiye Sanayisinin Temel Yönelimleri Raporu”nda en büyük 500 sanayi kuruluşunun 2002-2007 dönemindeki bileşimini incelemiş ve AKP sermayesinin kaydettiği net yükselişe işaret etmişti.
2008 yılı İSO 500 verileri, YCİB tarafından tespit edilen eğilimlerin 2008 yılında da güçlenerek devam ettiğini ortaya koyuyor.
Üst sıralarda değişme yok
Listenin ilk sıraları, geçen yıla oranla önemli bir değişme göstermedi. İlk sırayı geçen yıl olduğu gibi TÜPRAŞ alırken, TÜPRAŞ’ı bir kamu kuruluşu olan Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü (EUAŞ) izledi.
Kriz fırsatçılığı yaparak binlerce işçiyi kapı önüne koyan Ford Otomotiv, kârlılıktaki yerini korurken, bir diğer kriz fırsatçısı ve işçi düşmanı TOFAŞ otomotiv net satışlarda iki sıra birden yükselerek 6’ncı sıraya yerleşti.
İlk 50 krizi fırsat bildi
İlk 50 firmanın genel olarak kriz fırsatçılığı yaptıkları ise rakamlara istihdam düşüşü biçiminde yansıdı. İlk 50 kuruluşun istihdam dışındaki diğer göstergelerde İSO 500 içindeki payları geçen iki yıla nazaran önemli bir değişiklik göstermezken, çalışanlar sayısındaki payları yüzde 33,5’ten yüzde 31,5’e geriledi.
“Fethullah’ım sen çok yaşa”
Listenin üst-orta ve orta sıralarındaysa AKP sermayesi lehine çarpıcı yükselişler yer aldı. 2002-2007 döneminde İSO 500 listesine ilk kez giren ve Zaman başta olmak üzere Fethullah Gülen cemaatinin yayınlarını çıkaran Feza Gazetecilik, 2008 yılında iki sıra birden atladı ve 244’üncü sıradan 242’nci sıraya yükseldi.
Cemaatin bir diğer parlayan yıldızı olan ve Bergama’da imza attığı hukuksuzluklarla gündeme gelen Koza Altın İşletlemeleri de 2008 yılında yükseliş yönünde geniş bir adım attı. Koza Altın İşletmeleri tam 16 sıra atlayarak 292’nci sıradan 276’ncı sıraya yükseldi.
Cemaatin Türkiye ve Türki cumhuriyetlerde parlayan yıldızı Viko Elektrik 15 basamak atlayıp 281'ncilikten 286'ncı sıraya yerleşmiş. İlk sahibi Viktor Kohen'in adının kısaltmasını taşıyan şirket cemaatin eline ilk geçtiğinde nurlanmış Vikonur olmuştu, ancak birkaç yıl önce "vizyonu"nu genişleten şirket tekrar orijinal ismine döndü.
Aydınlı Hazır Giyim de küçülen tekstil sektörüne inat büyüyenlerden, cemaat sağolsun. 428'den 382'nciliğe çıkan grup Solar Kent ile konut işine de girmiş, ellerinde kalan konutları Aydınlı Hazır Giyim'in tedarikçilerine alacaklarına mahsuben vermişlerdi.
Demir-çeliğe AKP damgası
AKP sermayesinin en net yükseliş kaydettiği alan demir-çelik sektörü oldu. AKP döneminde şaha kalkan “Anadolu Kaplanları” arasında bulunan Nursan Çelik Sanayi ve Haddecilik, tam 26 sıra birden yükselerek 61’nci sıradan 35’nci sıraya yükseldi ve ilk 50’ye çok hızlı bir giriş yaptı. Aynı gruba ait Nursan Metalurji ise, tam 33 sıra birden yükselerek 104’üncü sıradan 71’nci sıraya yükseldi.
AKP ve MÜSİAD’ın gözdesi olan bir diğer firma, Tosyalı Demir Çelik Sanayi ise tam 43 sıra birden yükselerek 164’üncü sıradan 121’inci sıraya yükseldi.
Ülker hız kesmiyor
AKP döneminde en büyük atılım kaydeden İslamcı sermaye grubu Ülker’in iki firması da hızlı yükselişini sürdürdü. Ülker Çikolata tam 13 sıra yükselerek 85’inci sıradan 72’nci sıraya yerleşirken, Ülker Bisküvi ise 3 sıra yükselerek 108’inci sıradan 105’inci sıraya geldi.
Gıdada bir diğer AKP gözdesi olan ve Kahve Dünyası zincirlerinin sahibi Altınmarka Gıda ise 135’inci sıradan 126’ncı sıraya yükseldi.
Rabbim İSO 500 dedi
Eski Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın mahdumlarının şirketi AB Gıda listeye "fişek" gibi girenlerden. Daha önce listede olmayan şirket 439'ncu sırada yer alıyor. Mısır ithalatı başta olmak üzere çökertilen ülke tarımının boşluklarına dolan şirket 2008 yılının ilk yarısında yükselen hububat fiyatları üzerinden en fazla spekülasyon yapan ve kazananlardan biri olmuştu.
Boydak ve Hayat’ın tırmanışı sürüyor
AKP döneminde yıldızı parlayan bir “Anadolu Kaplanı” olan Kayseri kökenli Boydak Grubu, 2007’de altı firmasıyla yer aldığı İSO 500’de 2008’de de altı firmayla varlığını korudu.
Boydak Grubu’na ait Boyçelik tam 80 sıra atlayarak 439’uncu sıradan 359’uncu sıraya yükselirken gruba ait Boyteks Tekstil, Hes Hacılar Elektrik, Merkez Çelik, İstikbal Mobilya ve Boytaş Mobilya şirketleri küçük yükseliş ve düşüşlerle mevcut pozisyonlarını korudular.
Bir diğer Anadolu Kaplanı, Hayat Holding ise listede 3 firmasıyla yer aldı ve net yükseliş kaydetti. Holding’e bağlı Kastamonu Entegre A.Ş. 11 sıra yükselerek 68’inci sıraya, Hayat Temizlik ve Sağlık Ürünleri ise 5 sıra yükselerek 160’ıncı sıraya yerleşti. Hayat Kimya Sanayi ise 6 sıra gerileyerek 205’inci sırada yer aldı.
soL (Haber Merkezi)