soL (HABER MERKEZİ) Siz bu haberi okurken, yalnızca ABD'nin değil dünyanın geleceğini etkileyecek ABD seçimlerinde, "Obama mı McCain mi" sorusunun yanıtı belli oldu. ABD'ye bağlılığını seçim takibinde de gösteren Türkiye, oylamayı, gece boyunca ayakta izledi. Bütün televizyon kanallarında sabaha kadar süren canlı yayınlar yapıldı, uzmanlar konuşturuldu, kılı kırk yararak "ilk biz söyledik" denildi. Yayınlarda bir yandan sonuçlar alınırken, bir yandan da ABD'li seçmenin nasıl oy kullandığı ayrıntılarıyla anlatıldı.
Bir gün bir ABD'li oy kullanırken...
Milyarlarca doların harcandığı ABD seçimlerinde oylama süreci, "olağanüstü hal" altında gerçekleştirildi. 4 Kasım'a giden yolda ülke genelinde binlerce insan, nasıl oy kullanılacağını anlatmak için "gönüllü" oldu. Yüzlerce internet sayfası, binlerce satır, "How To do?" (Nasıl Yapılır?), FAQ (bizdeki SSS-Sıkça Sorulan Sorular), formlar, örnekler, adresler... Kimlik bilgilerini yaz, oylama merkezini öğren, sabah erkenden sıraya gir. Sıraya gir. Sıraya gir... Süper teknolojiyle kurulan ABD oylama sistemi burada "hata verdi." ABD seçimlerinde oylama sürecinin kilit noktası yine bitmek bilmeyen kuyruklar oldu.
Sandık dediysek...
Teknolojinin merkezi ABD'de oylama da son sistemle yapıldı. Her şeyin plana göre yürümesi halinde, hiçbir aksama yaşanmadan dünyanın en hızlı ve sorunsuz oylaması gerçekleşecekti. Ama öyle olmadı.
Daha önce kart okuyucu sisteminin kullanıldığı 2000 yılı seçimlerinde, Florida eyaletinde sistem bazı kartları yanlış okumuş, çıkan tartışmalar sonrası elektronik oylama sistemine geçilmişti. Yeni yönteme göre, seçmenler bağlı bulundukları eyaletin ilgili oylama merkezinde, belirlenen saatler arasında başvurarak elektronik oylarını kullanacaklardı. Aslında işlem basitti. İnternetten kimlik bilgilerinizle oylama merkezinizi öğreniyor, sonra sabah 8 - akşam 5 arasında bir saatte merkeze gidip oyunuzu kullanıyordunuz. Ancak... Oylama merkezlerinin açık olacağı saatler bölgeye göre değişiyordu. Aynı merkezde oy kullanacak seçmen sayısının çokluğu, katılımın beklenenin üstünde gerçekleşmesi ve kimi bölgelerde ABD'li seçmenin "kılavuza rağmen" nasıl oy kullanacağını bir türlü kestirememesi sonucu "süper sistem" dağıldı.
ABD'li seçmenin oy kullanası geldi
Önceki yıllarda yüzde 50'ye yakını oy kullanmaktan kaçınan ABD'li seçmen, bu seçimlerde uzmanları yanıltarak oy vermeye koştu. 2004 seçimlerinde oy kullanma oranı yüzde 56 olarak gerçekleşmişti. 4 Kasım seçimlerinde, yaklaşık verilere göre 160 milyon (yüzde 80) civarında seçmenin oy kullandığı belirtiliyor. Obama'nın seçim kampanyasının sayının artmasında etkin olduğu söyleniyor.
Yeter ki oy kullan
Toplam 200 milyon civarında seçmenin bulunduğu ülkede, erken oylama yöntemiyle kimi eyaletlerde seçmenin yarısına yakını haftalar öncesinde oy kullandı. Bazı eyaletlerin gerekçeli, bazılarının gerekçe göstermeden erken oy kabul ettiği sistemde, önceki yıllarda yüzde 15-20 oranında gerçekleşen erken oylama katılımı, bu seçimlerde yüzde 35'e yaklaştı.
Erken oylama sırasında, merkezlerde uzun kuyrukların oluşması, 4 Kasım günü sandık başına gidecek seçmenin gözünü korkmasına neden oldu. Bu defa erken davranan ABD seçmeni, sabah saatlerinde sıraya girince korku gerçek oldu. Birçok merkezde yine, saatler süren kuyruklar yaşandı. Maryland eyaletinde seçmenlerin, erken oylama sürecinde yaşanan kuyruk krizinden sonra, gelecek seçimlerde bu sistemin ülke genelinde yaygınlaştırılması için başvuruda bulunacağı açıklandı.