ABD'nin Associated Press (AP) ajansının Matthew Lee ve Susannah George imzalı haberinde, ABD Başkanı Donald Trump'ın askerlerini Suriye'den çekme kararında 14 Aralık'ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la telefon görüşmesinin oynadığı rol irdelendi.
'KARARI ERDOĞAN'LA KONUŞURKEN VERDİ'
Sputnik'in aktardığına göre "alelecele, kendi ulusal güvenlik ekibine ya da müttefiklerine danışmadan, IŞİD'le savaşa müdahil hemen herkesin kuvvetli itirazlarına rağmen" çekilme kararı alan Trump'ın danışmanlarının tavsiyesini dinlemek yerine Erdoğan ile telefon görüşmesinde karar vererek kabinesini, Kongre üyelerini ve dünyanın büyük bölümünü şoke ettiği belirtildi.
Haberi konuyu bilen iki ABD'li, bir Türk yetkiliye dayandıran AP, 14 Aralık'taki telefon görüşmesinin, Trump'ın Savunma Bakanı Jim Mattis'in istifasına yol açan kararının içyüzüne ışık tuttuğunu aktardı.
Bunu Trump'ı vazgeçme ya da ertelemeye ikna için dört gün süren "çılgınca" bir çırpınmanın takip ettiği kaydedildi.
'ERDOĞAN'LA NELERİ KONUŞACAĞININ LİSTESİ ELİNE VERİLDİ'
Buna göre 13 Aralık'ta Mike Pompeo ile Mevlüt Çavuşoğlu telefonda görüştü. İki dışişleri bakanı, Erdoğan'ın ABD'nin desteklediği YPG'ye Amerikan askerlerinin üslendiği Fırat'ın doğusunda harekat düzenleme tehdidinin iki başkan arasında görüşülmesinde mutabık kaldı. Ulusal Güvenlik Konseyi, 14 Aralık'ta Trump-Erdoğan telefon görüşmesini ayarladı.
Pompeo, Mattis ve ulusal güvenlik ekibinin diğer üyeleri, Trump'ın Erdoğan'ı harekattan vazgeçirmesine yönelik konuşma konularının listesini hazırladı.
'TRUMP LİSTEYİ KAALE ALMADI'
Daha önce bu tür tavsiyeleri kabul etmiş ve Erdoğan'ı Kürtlere saldırarak ABD askerlerini tehlikeye atmamaya ikna etmiş olan Trump, bu kez kendisine verilen metni kaale almadı. Erdoğan'ı vazgeçirmek yerine Erdoğan'ın tarafını tuttu.
Müteakip günlerde Trump'ı kararını değiştirmeye ya da en azından ABD ordusu ile Kürt savaşçılara düzenli çekilmeye hazırlanmak için vakit kazandırma amacıyla ertelemeye ikna çabasına girildi, ama Trump hiçbirinden etkilenmedi.
Bir yetkili şunları söyledi:
'ERDOĞAN'I OYALAMA TAKTİKLERİ'
"Konuşulacak konular çok netti. Trump'a Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine operasyon düzenlemesine kesinkes karşı çıkması, Erdoğan'ın güvenlik endişelerini gidermek için ABD ile Türkiye'nin birlikte çalışacağını söylemesi tavsiye edildi. Herkes şunu telkin etti: Erdoğan'ı geri püskürt ve sınırda toprak parçası elinde tutması gibi küçük bir kazanım teklif et."
ERDOĞAN: IŞİD'LE TÜRKİYE BAŞ EDEBİLİR
İkinci bir yetkili şöyle konuştu:
"Ama Erdoğan 'Defalarca dediniz ki, ABD askerlerinin Suriye'de bulunmasının tek sebebi IŞİD'i yenmektir. Artık IŞİD yüzde 99 oranında yenildi. Niye hâlâ oradasınız' hatırlatmasını yaparak Trump'ı hemen savunma pozisyonunda bıraktı. Erdoğan Trump'a kalan IŞİD militanlarıyla Türkiye'nin başa çıkabileceğini de söyledi."
TRUMP DA BOLTON'A SORDU: NİYE HÂLÂ ORADAYIZ?
Habere göre, Erdoğan telefonun öbür ucundayken, Trump, telefon görüşmesini dinlemekte olan Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton'a dönüp "Türkiye Cumhurbaşkanı'nın söyledikleri doğruysa ABD askerlerinin niye hâlâ Suriye'de olduğunu" sordu. Bolton Erdoğan'ın doğru söylediğini kabul etmek zorunda kaldı, nitekim IŞİD'in birkaç yıl önce hükmettiği toprakların artık sadece yüzde 1'ini elinde tuttuğunu Mattis, Pompeo, ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Jim Jeffrey, ABD'nin IŞİD'le Savaş Koalisyonu Özel Temsilcisi Brett McGurk de söylüyordu.
Ancak Bolton, ulusal güvenlik ekibinin tamamının IŞİD'e karşı zaferin kalıcı olması gerektiğinde, bunun da elindeki toprakları geri almaktan çok daha fazlası anlamına geldiğinde hemfikir olduğunu vurguladı.
'ERDOĞAN İÇİN DE SÜRPRİZ OLDU'
Yetkililere göre bu sözlerden ikna olmayan Trump, derhal Erdoğan karşısında geri adım atıp Suriye'den çekilme sözü vererek hem Bolton hem de Erdoğan'ı şoke etti.
Hazırlıksız yakalanan Erdoğan'ın Trump'ı alelacele çekilmemesi yönünde teskine çalıştığını aktaran bir yetkiliye göre, Türkiye Suriye'ye sınırötesi harekat düzenlese de ABD askerlerinin konuşlandığı Suriye'nin kuzeydoğusunda geniş bir toprak parçasını elinde tutmak için gerekli güce sahip değil.
Buna rağmen telefon görüşmesi Trump'ın Erdoğan'a ABD'nin Suriye'den çekileceğini tekrarlaması, ama bunun nasıl gerçekleşeceğine dair ayrıntıya girmemesiyle sona erdi.
BEYAZ SARAY'A NAFİLE SEFERLER
Ulusal güvenlik ekibi, haftasonunu bu kararı değiştirecek, erteleyecek ya da çekilmenin etkilerini sınırlayacak bir plan yetiştirme çabasıyla geçti.
Pazartesi günü gelip çattığında Bolton, Mattis ve Pompeo Beyaz Saray'da buluşup Trump'a bir orta yol kabul ettirme girişiminde bulundu. Ama görevi bırakacak olan Beyaz Saray Genel Sekreteri John Kelly ile yerine gelecek Mick Mulvaney, bu üçlüye, Trump'ın çekilmekte kararlı olduğunu ve ne vazgeçirilebileceği ne de ertelemeye ikna edilebileceğini söyledi.
Bolton, Mattis ve Pompeo salı günü de Beyaz Saray'da buluşup kazaya uğrayan gemiyi kurtarmanın yollarını aradı ama yine geri püskürtüldü.
İLK İSRAİL HABERDAR EDİLDİ
Beyaz Saray çekilme kararını salı günü duyurmayı istiyordu, Sözcü Sarah Sanders açıklama yapmak için programa basın toplantısı bile koydu. Ama Pentagon, Trump'ı Suriye'den çekilme planları tamamlanmadığı gibi müttefiklerle ABD Kongresi henüz bilgilendirilmediği için açıklamayı geciktirmeye ikna etti.
Yetkililer, Türkiye sayılmazsa, çekilme kararından ilk haberdar edilen ülkenin İsrail olduğunu söyledi.
İLK BİLGİLENDİRME VOTEL'DEN
Çarşamba sabahı ABD Merkez Kuvvetler Komutanı Joseph Votel'in sahadaki komutanları ve Kürt müttefikleri kararla ilgili bilgilendirmeye başlamasıyla Suriye'den "derhal çekilme" kararı medyaya sızdı. Çarşamba gününün ilerleyen saatlerinde Trump'ın Erdoğan'ı yankılayan tweeti ve Beyaz Saray açıklamasıyla Suriye'den tümden çekilme sürecinin başladığı ilan edildi.