İki film müziği, bir besteci: Mihail Ziv

'Sovyetler Birliği tarihindeki kültürel ilerlemeye uygun olarak, film müziği alanında da mükemmel bir gelişim izlenmişti. Bu tarz çalışmaları olan önemli bestecilerden biri Mihail Ziv'dir.'

LEVENT ÖZÜBEK

Ülkemizde, Sovyet sineması üzerine bugüne kadar pek çok değerli incelemeler, tanıtımlar yapıldı, makaleler yazıldı, Sovyet sanat filmleri -çok geniş olmasa bile- önemli bir izleyici kitlesiyle buluşturuldu, topluma sevdirildi. Sovyetler Birliği'nin, başta Mosfilm olmak üzere, sinema ve film kuruluşlarının ürettiği sayısız yapıtlardan önemli bir kısmı dilimize çevrilmiş, ülkemiz sinemaseverlerinin ve entelektüel kitlelerin izlemesine sunulmuştur.

Ancak, sadece Mosfilm'in 1990'lı yıllara kadar, -içlerinden bazıları niteliği veya siyasi içeriği bakımından tartışılır olsa da- büyük kısmı nitelikli, Sovyet toplumunda her biri ayrı bir kült yaratmış üç binden fazla filmi var. Tüm bunları toparlamak, düzene sokmak, bazılarının görüntü kalitelerini yükseltmek, başka dillere çevirtmek bugün Mosfilm kuruluşunun bile altından kalkamayacağı bir iş olmuştur.

Günümüzde, sadece bir kişiye ait olan, geçmişi sanatsal başarılarla dolu bu büyük kuruluş, Mosfilm, sinema sanatı çevrelerinde söylendiğine göre bugün yeni ve nitelikli yapıtlar üretmekte, kendi sanatsal yönünü bulmakta zorlandığından, geçmişin, yani Sovyetler Birliğinin mirasına sıklıkla başvurmaktadır.

Sovyet sinemasının bir özelliği de filmlerinin müziklerini büyük bestecilere sipariş etmesiydi. Özellikle Dmitri Şostakoviç ile başlayan bu akım Sovyet müziğinin tarihi gelişimine de önemli katkı yapmıştı. Sinema sanatının erken dönemlerinde, özellikle sessiz sinema filmlerinin gösteriminde müzikler salonda piyano ile canlı ve doğaçlama olarak yapılıyordu. Şostakoviç'in, gençliğinde bu tür seslendirmelerde birçok kereler bulunduğunu biliyoruz.

Sovyetler Birliği tarihindeki kültürel ilerlemeye uygun olarak, film müziği alanında da mükemmel bir gelişim izlenmişti. Büyük sinema yapıtları büyük müziklerle birleşmişti. O bestecilerin süit tarzında yaptıkları film müzikleri bugün dünyanın önemli müzik merkezlerinde, önde gelen konser salonlarında seslendiriliyor, bunların kayıtları yapılarak dinleyicilerine ulaştırılıyor. 

Bu tarz çalışmalar yapmış olan önemli bestecilerden biri, Sovyet bestecisi Mihail Ziv'dir. Ünü dünyaya yeteri kadar yayılmamış olmakla birlikte, bu yetkin bestecinin burada sunacağım süitleri güçlü kompoziyonlarıyla, renkli orkestrasyonlarıyla dikkat çeken ama bestecinin tanınmamışlığıyla tam bir tezat teşkil eden yapıtlardır. Mihail Ziv'in yaşamı hakkında az şey biliniyor. 1921 yılında Moskova'da dünyaya geldiğini, 1994 yılında yine Moskova'da yaşamını noktaladığını, İkinci Dünya Savaşı'nda Kızıl Ordu'da er olarak çarpışmalara katıldığını ve Büyük Anayurt Savaşı Madalyası aldığını biliyoruz. Bundan başka, 1947 yılında Dmitri Kabalevski'den kompozisyon dersleri alarak Moskova Konservatuarı'nı bitirdiği, sonraki yıllarda kendisine Rusya Federasyonu Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Onursal Sanatçısı unvanı verilmiş olduğu da belgelerde görülüyor. Mihail Ziv, büyük bir üretici, yaşamı boyunca opera, bale, senfoni, oda müziği olmak üzere her tarzda eserler vermiş olduğu halde, en çok film müzikleriyle biliniyor. Kırktan fazla Sovyet filmine beste yapmış olması bize bestecinin verimliliği hakkında iyi bir fikir verir. 

Bunlardan biri, ünlü Sovyet yönetmeni Grigori Çukray'ın 1959 yılı yapımı ünlü Askerin Baladı filmi için bestelediği süittir. Müzik, filmin epik, dramatik havasını izleyiciye yansıtmada kendi rolünü büyük bir başarıyla ortaya koymuştur. Altı bölümden oluşan süitin bölümleri, videodan da izlenebileceği üzere şöyle:

  1. Giriş 
  2. Tank Savaşı 
  3. Meditasyon 
  4. Yol 
  5. Şura ve Alyoşa 
  6. Epilog

Rusya Devlet Sinema Senfoni Orkestrası, şef Sergey Spripka yönetiminde seslendiriyor.

***

Mihail Ziv'in diğer bir film müziği süiti, yine Grigori Çukray'ın, İkinci Moskova Uluslararası Film Festivali'nde büyük ödülü kazanan 1961 tarihli Bulutsuz Gökyüzü (Чистое небо) adlı filmi için bestelenmiştir. Filmin baş karakteri Büyük Anayurt Savaşı'na pilot olarak katılan Aleksey Astakov'dur. Savaşta esir düşmüş ama sonunda bir şekilde esir kampından kaçmayı başarmıştır. Savaş bittikten sonra memleketinde kendisine karşı bir güvensizlik ve şüphe oluşur. Üzüntü içindeki Aleksey'e sadece Aleksandra Lvova (Saşa) adlı genç kadın destek olur. Aleksey sonunda aklanır, sonraki yaşamına deneme pilotu olarak devam eder. 

Süitin bölümleri:

  1.  
  2. Giriş
  3. Yeni Yıl Valsi
  4. Kademe
  5. İlk Karşılaşma
  6. Saşenka
  7. Dönüş 

Eseri Rusya Devlet Sinema Senfoni Orkestrası, şef Sergey Skripka yönetiminde seslendiriyor.