2023'ün son ayına ilişkin bütçe verileri geçtiğimiz hafta yayımlandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı verilerde "sınıflandırmaya girmeyen sermaye transferleri" adı altında 622 milyar lira harcanmış olması dikkat çekti.
Bu tutar, yılın kalan 11 ayındaki toplam harcamanın 3,5 katına tekabül ediyor.
Olağandışı artışı kimi iktisatçılar "2024 yılı açığının 2023'e yazılması" olarak yorumladı, kimi iktisatçılarsa "seçim harcamaları için kalem oyunu" olabileceğine işaret etti.
Hazine gizledi, Saray açıkladı
Saray'a bağlı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, yayımladığı son bültende değerlendirmelerin gerçeği yansıtmadığını söyledi; Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın nereye harcandığını açıkça paylaşmadığı tutarın akıbetini açıkladı:
"Bu kalemde işlenen sermaye transferi, AFAD aracılığıyla deprem bölgesindeki afetzede vatandaşlarımızın ihtiyaçları için kullanılmıştır."
Program sınıflaması bazlı bütçe verilerine bakan iktisatçılar "Şehircilik ve Risk Odaklı Bütünleşik Afet Yönetimi" kalemindeki artışı fark ederek, 622 milyar liranın deprem harcamaları için kullanılmış olabileceğini tahmin etmişlerdi. Ekonomi yazarı Uğur Gürses, kulislerde bu tutarın AFAD'a transfer edildiğinin konuşulduğunu yazmıştı.
Yalanlarken doğruladı
Böylece Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, veri eksikliğinin yol açtığı yorumları yalanlarken, iktisatçıların tahminlerini de doğrulamış oldu. Rekor bütçe açığını besleyen harcamanın kaynağı açıklık kazandı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın paylaşması gereken bilgiyi İletişim Başkanlığı'na bağlı bir kurumun açıklaması bütçenin "saydamlık" ilkesinin ihlal edildiğini bir kez daha gözler önüne serdi.
'Enformasyon verilmezse dezenformasyon kaçınılmazdır'
Peki, kanunla koruma altına alınan bu ilke, bakanlık düzeyinde nasıl ihlal edilebiliyor?
soL'a konuşan iktisatçı Prof. Aziz Konukman, her ay düzenli olarak açıklanan bütçe istatistiklerinin, bütçenin hazırlanmasında esas alınan rehberden farklılık gösterdiğine dikkat çekiyor.
Bütçeyi hazırlamakla görevli memurlar, hangi harcamanın hangi kaleme dahil edileceğini "Analitik Bütçe Sınıflandırmasına İlişkin Rehber"e göre sınıflandırıyor.
Ancak AFAD'a 622 milyar lira aktarılmasında kullanılan "Sınıflandırmaya girmeyen sermaye transferleri" bu rehberde yer almıyor.
Bu kategorinin kapsamının rehberde açıkça ifade edilmesi gerektiğini belirten Konukman'a göre, "Eğer ödenek ve harcamalar yazılıyorsa analitik sınıflandırmada bunlar tek tek gösterilmeli. Bu eşleşme olmuyor. Bu da bütçenin saydamlık ilkesine gölge düşürüyor."
Rehber ve istatistik arasındaki tutarsızlığın yol açacağı sorunlara işaret eden Konukman, "Olağanüstü boyutta bir tutarı kapsadığı halde ne olduğu açıklanmayan bir istatistik veriliyor. Enformasyonun verilmediği yerde dezenformasyon kaçınılmazdır" diyor.
Tutarsızlığın bir kısmının rehberden kaynaklandığını kaydeden Konukman, yetkilileri "saydamlık ilkesini" uygulamaya çağırıyor: "Sınıflandırmaya girmeyen kalemler hangileri bunlar tek tek yazılmalı. Kamu otoritesi bilgi sunduğunda bunun detaylarını paylaşmalı."
