Türkiye Denizcilik İşletmelerinden Denizciler Turizm’e satılmış olan Ankara Feribotu'nun hastane olarak kullanımından oluşan maliyet gizlenirken, şimdi de aralarında Libya’dan tahliye amacıyla kullanılmış olan Osman Gazi ve Orhan Gazi feribotlarının bulunduğu 52 gemi özel sektöre satıldı.
Dün yapılan ve 5 firmanın katıldığı “pazarlık görüşmeleri”nde İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş.'nin (İDO) tamamını Tepe-Akfen-Souter-Sera Ortak Girişim Grubu satın aldı. Böylece satıştan 861 milyon dolar gelir elde etmeyi amaçlayan Topbaş, belediyenin bütçe açığını kapatmak için kamunun elindeki son gemileri de elden çıkarmış oldu.
Gelirinin yüzde 47’sini hava taşımacılığından elde eden ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) 2009 yılı yolcu istatistiklerine göre yüzde 48 pazar payı ile Türkiye’nin tekel durumundaki havalimanı işletmecisi konumunda bulunan TAV Havacılık, ihaleye İskoç Souter Investment firması ile oluşturduğu konsorsiyumla katıldı. Konsorsiyumun yüzde 70’ine sahip olan TAV Havacılık’ın ana ortakları, Rekabet Kurulu'nun vereceği karardan sonra Marmara bölgesindeki deniz taşımacılığında da tekel haline gelecekler.
İstanbul'u Marmara'ya bağlayan yollar satıldı!
Şehir Hatları A.Ş’nin kurulmasından sonra İDO’da 25 Deniz Otobüsü, 10 Hızlı Feribot, 17 Araba Vapuru olmak üzere 18 hatta çalışan 52 adet gemi kalmıştı. İDO'ya ait tüm gemileri 30 yıllığına satışa çıkaran İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), gemilerin bir kısmını banka kredileriyle, bir kısmını da Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş.'nin (TDİ) özelleştirilmesi ile almıştı. Hızlı feribot ve deniz otobüsleri dışında satışa çıkarılan arabalı vapurlardan 13’ü ve iskelelerin hemen hepsi TDİ döneminden kalmıştı.
Satışa çıkarılan hatlar arasında TDİ'den kalan arabalı vapur hatları ve İstanbul'u çevre illere bağlayan feribot hatları bulunuyor. İhaleyle Boğaz hattındaki Sirkeci-Harem ve İzmit Körfezindeki Topçular- Eskihisar ile yolcular için de kullanılan ve İstanbul'u Bursa, Yalova, Balıkesir, Marmara ve Avşa Adalarına bağlayan hat, gemi ve iskeleler satıldı. İzmir-İstanbul ve Kuzey Marmara Otoyolları da işletmesi devredilerek yapılacağından, ihaleler tamamlandığında E-5 ve TEM dışında İstanbul'u çevre illere bağlayan tüm denizyolları ve inşa edilecek tüm karayolları satılmış olacak.
Perşembenin gelişi...
2010 yılının Şubat ayında 17 işçinin yaşamını yitirdiği Dursunbey'deki grizu patlamasında ağır yaralanan 2 işçiyi İstanbul'a getiren ambulanslar Yalova'da "ücret ödeyemedikleri" için feribota alınmamışlardı. Feribota alınmayan ambulanslar, bu yüzden İzmit Körfezi’ni dolaşmak zorunda kalmış, İstanbul’a güçlükle ulaşabilmişlerdi. İDO’nun satışından sonra çevre illerden İstanbul’a ulaşım, firmanın kontrolünde olacak.
Firmanın kârlılığını arttırmak için İstanbul’da ulaşım fiyatlarını belirleyen UKOME (Ulaşım Koordinasyon Merkezi) özelleştirilen hatlara satıştan hemen önce, Ekim ayında zam yapmıştı. Bursa-Yenikapı hattı 20 TL’den 22 TL’ye, 15 lira olan indirimli bilet fiyatı ise 17 liraya, 85 lira olan otomobil ücreti de 90 liraya çıkarılmıştı. Yenikapı-Yalova arasında da arabalı vapur kişi başına 14 lira seviyesinden 15 liraya, otomobil bileti 67 liradan 70 liraya yükseltilmişti.
TAV, ÖSYM'ye de iş yapıyor!
1997'de İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminalinin yap-işlet-devret modeli ihalesini alarak kurulan TAV Havalimanları Holding’de yüzde 57'lik hisse Tepe, Akfen ve Sera firmalarına ait bulunuyor. Firmanın doğrudan ortağı olan yüzde 26,12’lik hisseye sahip olan Tepe İnşaat Sanayi A.Ş. ve yüzde 26,12’lik hisseli Akfen Holding A.Ş. İDO’nun özelleştirmesi için kurulan konsorsiyuma katıldılar. Ancak TAVîn diğer ortağı, Sera Yapı Endüstri ve Ticaret A.Ş. yeni bir firma kurarak konsorsiyuma katıldı. Çoğunluğu Şener ailesine ait olan Sera firması, konsorsiyuma geçtiğimiz Şubat ayında kurduğu Sera Gayrimenkul Yatırım ve İşletme A.Ş. ile katıldı.
TAV’ın sermayesine dolaylı yoldan sahip olan firmalar arasında ÖSYM’de şifre skandalının mimarı olan Meteksan da yer alıyor. Şifreli soruların hazırlanmasında sorumluluğunu açıkça kabul eden Meteksan Matbaacılık ve Teknik Sanayi Ticaret A.Ş., Tepe İnşaat’ın da ortakları arasında bulunduğundan, TAV’ın içindeki ortaklar arasında yer alıyor.
Ulaşım bahane rant şahane!
TAV’ın gelirlerinin büyük bir kısmı havalimanı içindeki duty-free mağazalarından geliyor. Firma, toplam 48 adet olan bu mağazaları artırmaya özen gösteriyor. Bu yüzden İDO’nun satın alınmasından sonra İDO’ya ait iskelelerde yeni mağazalar açmayı özellikle önemsiyor.
İhalaye katılan diğer firmalardan olan Torunlar GYO da TDİ’nin Galata’daki tarihi limanında arsa toplamıştı. Mecidiyeköy’de Ali Sami Yen Stadı ve Tekel’in Likör Fabrikası'nı ve Gayrettepe'de Uzanlar’a ait arsayı alan firma, TDİ limanı arkasında bulunan ve Galataport projesinde değerlendirilmesi düşünülen 1,5 dönümlük arsayı da elinde tutuyordu.
Torunlar firması ihaleyi alamadığından 2011’in ikinci yarısında Galataport projesi bölgesinde otel olması düşünülen arsasını hemen değerlendiremedi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi firmaların rant merakını bildiğinden hangi iskelelerin satıldığını açıklamadığı gibi, kaç adet iskelenin bu satış sırasında verildiği konusunda çelişkili açıklamalar yapıyor.
Topbaş kaç iskele sattığını biliyor mu?
İDO'nun satışı sırasında kaç iskelenin satıldığı tam bir muamma! İkiye bölünmesinden önce İDO'nun 80 iskelesi bulunuyordu. 2010 yılının sonunda ikiye bölünmesinden sonra 31 iskelenin İDO’da kaldığı, 49 iskelenin de Şehir Hatları A.Ş.’ye verildiği belirtilmişti. Ancak 4 Ocak 2011 tarihinde İBB, internet sitesinden yayınladığı haberde İDO'yu ve İDO'nun 36 iskelesini satışa çıkaracağı belirtti.
Şu an ise yine anlaşılamayacak biçimde İDO ve Şehir Hatlarında toplam 78 adet iskele görülüyor. İDO’nun internet sitesinde iskele sayısı 32 olarak görülürken, Şehir Hatları A.Ş.’nin iskele sayısı 46 adet olarak belirtiliyor. Belirsizlik Topbaş'ın dünkü konuşmasına da yansıdı.
İDO’nun satışı sonrasında Topbaş, yaptığı açıklamada çelişen bilgiler verdi. Topbaş önce İBB'nin 85 iskelesi olduğu hatırlatarak bu iskelelerden 35 tanesinin İDO’ya ait olduğunu, 50’sinin ise Şehir Hatları'nda kaldığını belirtti. Ancak hemen birkaç dakika sonra İDO’nun satışı ile birlikte 31 iskelenin satıldığını açıkladı. Oysa bugün İBB’nin internet sitesinde satılan iskele sayısı 36 olarak ifade ediliyor.
(soL-Ekonomi)