Enerji ihtiyacının büyük bir bölümünü dışarıdan ithal eden ve dışarıya bağımlılığı nedeniyle zayıf bir ekonomik yapıya sahip olan ülkede, AKP hükümeti enerji üretim tesislerini de özelleştirmeye karar verdi. Buna göre, 18’i termik, 28’i HES, 46 santrali özelleştirilecek olan hükümet, bu satışlardan 40 milyar dolar gelir elde etmeyi bekliyor.
Dünya Gazetesi’nden İbrahim Ekinci’nin haberine göre, elektrikte şu ana kadar 15 dağıtım bölgesi 9,3 milyar dolara satıldı. 4 bölge daha var. Bunların satışıyla dağıtım geliri 12 - 13 milyar doları bulacak. Ancak üretim tesislerinin satışından bunun 3 katından fazla gelir elde edilmesi bekleniyor.
Özelleştirme İdaresi tarafından açıklanan listeye göre, büyük pakette 28 HES var. Bunların toplam kurulu gücü 3 bin 800 MW. Ayrıca EÜAŞ'ın elindeki 18 santralin tamamı da özelleştirilecek.
Programdaki 3 santral (Akköprü, Alpaslan I, Manyas) hariç tutulursa EÜAŞ'ın elindeki HES sayısı 45. Bunların içinde Atatürk Barajı (2.405 MW), Karakaya (1.800 MW), Keban (1.330 MW) gibi dev baraj sanatralları da var. Ancak bu büyük baraj santralları kapsam dışı. Satışı söz konusu olan 28 santral içinde 702 MW güçte Altınkaya ile 500 MW'lık Hasanuğurlu da var. Bu santrallar için ÖYK kararı alınmıştı. Kalanlar için henüz bir karar olmamakla birlikte, bir kısmının sonraki pakette gelebileceği tahmin edilebilir. Ancak onların içinde Atatürk, Karakaya, Keban gibi dev barajların olup olmayacağı belli değil.
Enerjide devletin payı yüzde 20’ye düşecek
46 santral satışının gerçekleşmesi durumunda kamunun üretim payı yüzde 20'nin altına inecek.
2010 yılında Türkiye'de elektrik üretiminde devlet ve özel sektörün payı eşit iken, son duruma göre devletin payı yüzde 40 civarına gerilemiş durumda.
Söz konusu satışların tamamlanması durumundaysa devletin stratejik nedenlerle elinde tuttuğu birkaç santral kalınca, özel sektörün payı yüzde 90'ı geçecek. Şu anda programda olan satışlar gerçekleştiğinde devlet elindeki 16 bin 400 MW kurulu gücü özel sektöre devretmiş olacak. Elindeki güç 10 bin MW'a inecek.
Asıl büyük satışlar yeni başlıyor
ÖYK, 2003’te akarsular dâhil 101 santralin özelleştirilmesi kararı almıştı. Ancak sonradan Oymapınar 2005'te Eti Alüminyum'a geçti. 2006'da Kemerköy, Yeniköy ve Yatağan programından çıkartılarak EÜAŞ'a devredildi. ÖİB sadece 9 küçük santrali bir çatıda toplayarak Zorlu Grubu’na sattı. 2009'da 56 akarsu santrali özelleştirme programına alındı. Bunlardan bazıları çeşitli nedenlerle kapsamdan çıkarıldı. Kalan 52'si için ihaleye çıkıldı. Kurulu kapasitesi toplam 140 MW olan 18 grubun (50 adet akarsu santralinin) ihalesi Haziran 2010 itibariyle tamamlandı. ÖYK ihaleleri onayladı. 2011'de 10 grubun devir işlemi tamamlandı. Diğer gruplara ilişkin devir süreci ise devam ediyor.
Ancak asıl büyük satışlar yeni başlıyor. 28 hidrolik, 18 termik için çalışmalar sürdürüyor. 4 termik santral öncelikli olarak ve portföy gruplarından bağımsız özelleştirilecek.
Bunlar Seyitömer (ihale edildi), Kangal (ihale edildi), Hamitabat (teklif alınacak) ve Soma (İhale hazırlığı sürüyor.) Bu santraller Türkiye toplam elektrik üretim kapasitesinin (211.208 GWh) %7’sini, Elektrik Üretim A.Ş. kapasitesinin %13’ünü karşılıyor.