Bu ayın başında çıkan haberlere göre ABD, 2010 yılında uzun vadede Kübalı gençleri hükümete karşı isyana davet etmek için kullanmayı düşündükleri bir projeye girişmiş. Ancak iki sene sonra belki paraları bittiği için belki de arkasında ABD’nin olduğunu saklayamayacaklarını gördükleri için projeyi bir anda durdurmuşlar.
Projeye Küba argosunda sinek kuşu sesi anlamına gelen ZunZuneo adını vermişler.
Küba’da internet ulaşımı hem ekonomik ambargolar hem de adanın coğrafi konumu itibariyle masraflı, bu yüzden de Kübalıların büyük bir kısmı internete erişemiyor. Cep telefonu da bizde olduğu kadar yaygın değil, zaten pahalı da. Zunzuneo, bu iki maddi durumdan faydalanıp Kübalılara günde bir adet SMS atmayı ücretsiz kılarak servisini çekici hale getirmiş. Ayrıca site üzerinden seçilerek takip edilen konular veya grupların paylaştığı SMS’leri de -sanırım ücretsiz olarak- kullanıcılara ulaştırıyormuş.
Miş’li geçmiş zaman kullanıyorum çünkü servis 2012 yılında kimseye haber vermeden ansızın kapanmış. Dünya kamuoyunun gündemine gelmesi ise Associated Press haber ajansının ulaştığı belgeleri haberleştirmesi sayesinde oldu.
Haberde ZunZuneo’da binlerce takipçi sayısına ulaşan iki genç ile yapılmış bir röportaj da var. İki genç de “arkasında ABD olduğunu bilmek imkansızdı” diyor ve “pahalı olduğu belli olan bu hizmeti kim bedava veriyor acaba” diye düşündüklerini ve araştırdıklarını ama bir şey bulamadıklarını belirtiyorlar.
Ele geçen belgelere göre, plan şöyle işleyecekti: ZunZuneo yaygınlık kazanana kadar arkasında ABD olduğunu düşündürecek herhangi bir içerik paylaşılmayacak, genel olarak spor karşılaşmaları, genel dünya olayları ve Küba karşıtı olmayan haberler paylaşılacaktı. Sadece bir kere, kiralanmış yazarlar tarafından hazırlanan anket sorularıyla kullanıcılardan sistem karşıtı olanlar tespit edilmeye çalışılacaktı. Küba’nın cep telefonu operatörünün şüphelenmeyeceği ve elde ettiği gelirden mahrum kalmak istemeyeceği bir ortam yaratıldıktan sonra ise, yeri geldiğinde gençleri hükümete karşı isyana sevk etmek için yapılacak operasyonlarda kullanılacaktı. Soran olursa da sadece ve sadece Kübalıların birbirleriyle daha iyi iletişim kurmaları için çalıştıkları belirtilecekti.
Haberi okurken bu noktada durup 16 Nisan tarihli yazımda önerdiklerimi düşündüm.
O yazıda, tüm kullanıcıların bilgiye erişme ve iletişim özgürlüğünün sağlandığı sansürsüz bir alternatif internet kurabileceğimizden bahsetmiştim. Bu sistem, evlerimizdeki kablosuz modemleri kullanarak gerçekleştirilebilir. Daha doğrusu, tam olarak bu kadar basit olmasa da, kabaca bu prensipe dayanıyor. Aslında çoğunlukla verimsiz ve kamucu olmayan bir çözüm olduğunu bildiğimiz “herkes kendi kapısının önünü süpürse” fikrine de benziyor. Nihai çözüm olmasa da diktatörlük koşullarında yaşayan bir halkın başvurabileceği çözümlerden olduğunu da kabul etmek gerek.
ZunZuneo ile bu fikir aynı değil. Ama ABD, yukarıda anlattığım teknolojiyi daha önce Tunus’un Sayada şehrinde hayata geçirmiş. Küba için de aynı teknolojinin adı geçiyor.
Niye durup düşündüğümü siz de anlamış olmalısınız. Türkiye’de ilericilerin kullanışlı bir araç olabileceğini düşündüğü bir teknoloji, Küba’da sosyalizm karşıtlarının bir aracı olabiliyor. Türkiye’de adaletsiz bir düzeni sürdürmeye çalışan diktatörün boyunduruğundan kurtulmak isteyen bir halkın talebi olarak kendiliğinden ortaya çıkarken, Küba’da ABD’nin dışarıdan ittirdiği, halkın da kabullenmediği hatta neredeyse ABD’nin aleyhine çalışacak duruma gelen bir araca dönüşebiliyor.