"Küflü çikolata" paylaşımı karşısında Patiswiss markasının hem patronu hem de CEO’su olan Elif Aslı Yıldız Tunaoğlu'nun tehdit dolu paylaşımı, bir dizi skandalı da ortaya döktü. Aylar önce defalarca işçi ve sendika düşmanı tavırlarıyla soL'un gündeme getirdiği Patiswiss ve sahibi Elif Aslı Yıldız Tunaoğlu'nun öde(me)diği vergi, al(ma)dığı diploma ve hızlı yükselişi merak konusu.
"Ankara’dan dünyaya gitme" iddiasında olan Patiswiss’in çalışanları sefalete giden yolda yaşadıkları baskı, mobbing ve düşük ücretin hikâyesini defalarca anlatmıştı. Öyle ki, işçiler Ocak ayında verdikleri demeçte şunları söylemişti:
“Patronumuz Elif Hanım egosu çok yüksek bir insan. Bunu anlamak için fabrikada çalışmaya gerek yok. İnternete biraz bakan biri bile anlar. Zamanında üretim alanına gelip işçilere bağırıp çağırdığına, azarladığına bizzat şahit oldum.”
Bir LinkedIn kullanıcısının küflenen Patiswiss çikolatasını paylaşması üzerine, Patiswiss patronu Tunaoğlu tüketiciyi tehdide varan saldırganlıkta yorum yapmış ve Türkiye gündeminde 1. sıraya yerleşmişti.
Migros, Carrefour ve ürün satışını sürdüren mağazalar ürünü çektiklerine dair açıklama yaptılar, şimdilik.
Yönetim kurulu başkanlığından istifa etti ama yerine eşi geçti
Tunaoğlu önce özür dilemiş, sonra da paylaşımlarını ve hatta sosyal medya profillerini silmişti. Tepetaklak gidişi özürlerle toparlayamayacağını anlayan patron Tunaoğlu yönetim kurulu başkanlığı görevinden istifa etmek zorunda da kaldı.
Bu istifa gelen tepkileri durdurmak içindi çünkü Tunaoğlu zaten şirketin sahibi. Yönetim Kurulu üyelerinden, aynı zamanda da Aslı Elif Yıldız Tunaoğlu'nun eşi olan Ali Sinan Tunaoğlu, şirketin Yönetim Kurulu Başkanı oldu. Ali Sinan Tunaoğlu hâlâ Karel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'de Yönetim Kurulu Başkanı olarak görevine devam ediyor. Tunaoğlu ile Elif Aslı Yıldız 2022’de evlenmişti. Elif Aslı Yıldız, Tunaoğlu ile evlenmeden önce Karel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'de mühendis olarak çalışıyordu.
Yüksek lisans tarihleri kafaları karıştırdı
Tunaoğlu'nun LinkedIn hesabındaki paylaşıma göre, 2011 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde Endüstri Mühendisliği bölümünde yüksek lisans yapmış. 2013 senesinde de yüksek lisansını bitirmiş. Ancak Hacettepe Üniversitesi’nin sitesindeki bilgilere göre Tunaoğlu’nun yüksek lisansı o tarihler arasında yapmış olması soru işareti yarattı.
Sitedeki bilgiler şöyle:
“2004 yılında kurulmuş olan Hacettepe Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Beytepe Kampüsü'nde kendisine 2007 yılında tahsis edilen ve toplam 4 kat ve yaklaşık 900 m2 kullanım alanına sahip olan binasında hizmet vermektedir. 2012-2013 eğitim-öğretim yılı Bahar döneminde yüksek lisans eğitimine başlanmıştır.”
İsviçreli çikolata firması Patiswiss: Marka ihlalinden yasal işlem başlatılmıştır
İsviçreli çikolata firması Patiswiss'ten de peşi sıra bir açıklama geldi. Patiswiss AG, CEO'nun imzasının yer aldığı duyuruyu Linkedin üzerinden paylaşarak, Türkiye’de aynı isimle faaliyet gösteren markayla herhangi bir ilgileri olmadığı ilan edildi. Hatta defalarca davalık olduklarını da eklediler sözlerine.
Açıklamada isim hakkı konusunda Türkiye'deki firmaya dava açtığını belirten Patiswiss AG ayrıca "Patiswiss AG İsviçre'nin ticari markası birçok ülkede tescil edildiğinden, geçmişte de birkaç kez Patiswiss Çikolata'ya karşı ticari marka kanunu kapsamında marka ihlalinden yasal işlem başlatılmıştır. Tek üretim tesisimiz İsviçre'nin Gunzgen şehrinde bulunmaktadır. Şirket ayrıca yenilenmeyi, güvenliği ve hoşgörüyü temsil ediyor" dedi.
Hızla büyüdü: Ödüller, TV programları, dergilerde söyleşiler
Elif Aslı Yıldız Tunaoğlu ile evli olan Ali Sinan Tunaoğlu'nun kurucusu olduğu Karel firması, devlet firmalarıyla önemli ilişkiler kuran bir şirket. Patiswiss'in 3 işletmesinde 2 sene önce toplamda 200'e yakın işçi çalışırken bugün 1000'den fazla çalışanı var. Hızlı bir şekilde büyüyen Patiswiss’in kazancının arkasında işçilerin emeği, sermayenin örgütlülüğü yatıyor.
Patiswiss, 2004 yılında kurulmuş Türkiye merkezli bir çikolata ve tatlı üretimi şirketi. Şirket, 2017 yılında Elif Aslı Yıldız Tunaoğlu tarafından satın alındı. Yıllar öncesinde yaptığı söyleşilerde hayalinin pastanecilik olduğunu açıklayan Tunaoğlu daha önce Ankara'da "Karameli" isimli bir pastane açmıştı.
Tunaoğlu basamakları ikişer ikişer tırmanırken hem dergilerde hem de etkinliklerde boy göstermeye başladı. Bununla sınırlı kalmıyordu tabii ki, A Haber'den NTV'de canlı yayınlara konuk olan Tunaoğlu, kakaodaki üretim sıkıntısıyla ilgili bilirkişi olarak Sözcü'nün haberlerine de görüş vermeye başlamıştı. Katarlı sermayenin sahibi olduğu Bein Medya'da da 'Elif'in Çikolata Fabrikası' isimli bir program yapan Tunaoğlu şatafatlı 'kariyeri'ne ödüllerle devam etti.
2023 yılında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), TOBB Kadın Girişimciler Kurulu (KGK) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) gerçekleştirdiği Türkiye’nin Girişimci Kadın Gücü Yarışması’nda yüzde 1114 büyüme oranı sebebiyle yılın en hızlı büyüyen Kadın Girişimci Şirketi ödülü almıştı. Yine Denebunu Awards’da da ödül alan Patiswiss’in de Elif Aslı Yıldız’ın da son yıllarda aldığı ödül sayısı bol.
Ancak, son aldığı ödüller ses getireni. Sendikal hakları için mücadele veren Patiswiss işçisi, Tunaoğlu’na üç ayrı ödülü layık görmüştü. İşçilerden Tunaoğlu'na; "Kadın işçileri en inovatif sömüren patron", "Yılın en itici PR çalışması" ve "Sosyal medyada en hızlı laf yetiştiren patron ödülü" verilmişti.
35 ülkeye ihracat
Tüm hızıyla büyüyen şirket Mayıs 2023'te ABD pazarına açıldı, sendikayı fabrikadan uzak tutmak için de elinden geleni yaptı. Ekim 2023'te Yıldız Tunaoğlu, şirketin halka arz edilmek istendiğini ve arz tarihinin yakın zamanda açıklanacağını duyurmuştu. Yıldız Tunaoğlu, Aralık 2023'te Patiswiss’in ABD, Rusya ve İngiltere başta olmak üzere 35 ülkeye ihracat gerçekleştirdiklerini, cirolarının yüzde 10'unun bu ihracatlardan geldiğini açıkladı.
Firmanın Ostim'deki üretim tesisi haricinde; Sincan'daki Malıköy Başkent Organize Sanayi Bölgesi ve Malıköy Anadolu Organize Sanayi Bölgesi'nde üretim tesisleri yer alıyor.
Vergi bilmecesi: Memurun vergisi firmadan fazla
Patiswiss’in sermayesinde çarpıcı bir artış yaşandı, 28 milyonluk sermaye sadece 8,5 ayda 200 milyona yükseldi. Patiswiss Çikolata Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin sermayesi bu sürede içerisinde yüzde 700 arttı. Şirketin 18 Nisan 2023’te 28 milyon 750 bin lira olan sermayesi 2 Ocak 2024 tarihinde 200 milyon lira oldu. T24'ün haberine göre, 200 milyonluk sermayenin 160 milyon lirası Elif Aslı Yıldız’a, 20 milyon lirası Yıldız’ın eşi Ali Sinan Tunaoğlu’na, 20 milyon lirası da Yıldız’ın kardeşi Mustafa Nazif Yıldız’a yazıldı.
Peki bilmece bununla sınırlı kalıyor mu? Hayır. Şirketin "250 milyon dolarlık ciro yapmasına karşı 3 yılda yalnızca 73 bin liralık vergi ödediği" de iddia edildi. Elif Aslı Yıldız Tunaoğlu'nun bir söyleşisine dayandırılan "250 milyon dolarlık ciro" aslında sehven yapılan bir hata. Aynı haberin başlığında "250 milyon lira" yazılırken, metninde "250 milyon dolar" yazılmış. Öte yandan 2023 yılında yapılan açıklamada da istifa eden eski Patiswiss CEO'su şunları söylüyor:
“Üretimimizin yüzde 10'unu ABD, Rusya, İngiltere başta olmak üzere 20 ülkeye ihraç ediyoruz. Yılı 250 milyon lira ciroyla kapatıyoruz. Gelecek yıl hedefimiz bu sayıyı 500 milyon lira çıkarmak. Bunları yaparken kadınlara yönelik birçok proje de yürütüyoruz."
Birçok haberde hâlâ "2022 cirosu 250 milyon dolar" olarak yazılmaya devam ediyor, ancak gerçek böyle değil.
Patiswiss'in cirosunda emeğini sömürdüğü ve hakkını vermediği işçilerin payı çok büyük ve verdiği vergi bir o kadar da küçük. Öyle ki ödenen vergi, maaşlı bir çalışanın bile ödediği miktar kadar veya daha az.
250 milyon liralık ciro yapılan 2022 yılında Patiswiss’e tahakkuk edilen vergi miktarı 41 bin lira. Ciroyla net kâr aynı şey değil ve vergi net kâr üzerinden alınıyor. Öte yandan, ihracat yapan firmalara vergi indirimi de uygulanıyor. Kabaca bir kurumlar vergisi hesabı yapılırsa eğer şirketin kâr olarak gösterdiği rakam 2022 yılında 300 bin liranın biraz üzerinde olması gerekiyor. Bugün en düşük memur maaşıyla hayatını idame ettiren bir vatandaşın ödediği gelir vergisi 71 bin 500 lira. Yani Elif Aslı Yıldız Tunaoğlu’nun patron olduğu Patiswiss’in ödediği vergiden daha da yüksek.
Kadın işçiler anlatmıştı: 'İşçilere bağırıp çağırdığına, azarladığına bizzat şahit oldum'
Bu yıl ilk şikayetler Ocak ayı sonunda konuşan iki işçiden gelmişti. İki kadın işçinin şikayetlerinin en başında bağırıp çağırma ve azarlamalar yer alıyordu. İşçiler arasında birlik olmadığı için bu davranışlara güçlü bir karşılık sergilenemediğini anlatıyordu iki kadın işçi.
Üzerlerinde sürekli bir baskıyla, çok düşük ücretlerle, sürekli daha fazla çalışmaya zorlanan işçiler, Patiswiss’te çok sayıda depremzedenin işe alınmasının Elif Aslı Yıldız Tunaoğlu tarafından sosyal medyada bir reklam malzemesi olarak kullanıldığını da anlatmıştı.
Şirketin "kadın", "eşitlik" sözlerini düzenli olarak reklam malzemesi olarak kullandığını da anlatan işçiler “Bırakın kadın haklarını, insan haklarını tanımıyor” diyordu ve patron Tunaoğlu’nun "İnsan hakları vardır ama bu fabrika duvarının arkasında” dediğini aktarıyordu.
Maaşlarının ancak kredi kartı borçlarını ödemeye yettiğini dile getiren işçiler “Elif Hanım eşitlikten bahsetmeyi çok seviyor ama böyle bir eşitlik olmaz. O lüks bir hayat yaşıyor ve bunu paylaşmaktan çekinmiyor. Bizim böyle bir isteğimiz yok ancak emeğimizin karşılığını almak istiyoruz” diyerek tepki gösteriyordu.
