ANALİZ I İsrail'de hükümet sallanıyor

İsrail Savunma Bakanı Avigdor Liberman, istifasını açıkladı. Liberman'ın istifasının ardından erken seçim çağrıları gelmeye başladı. İstifa İsrail'in ABD ve Körfez ülkelerinin desteğine rağmen Gazze'de istediğini alamamış olduğunu gösteriyor.

Tulga Buğra Işık

İsrail Savunma Bakanı Avigdor Liberman, Hamas’la varılan yeni ateşkesin ardından İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu ve hükümeti suçlayan bir konuşma yaparak istifa etti. Liberman konuşmasında İsrail’in son aylardaki politikalarından rahatsızlık duyduğunu, ateşkesin “teröristlere teslim olma” anlamı taşıdığını ve partisinin koalisyondan ayrılacağını açıkladı.

Liberman’ın partisinin koalisyondan ayrılmasının ardından, Netanyahu hükümeti mecliste çoğunluğu sağlamayı sürdürse de boşalan İsrail Savunma Bakanlığı’na kimin getirileceği tartışmaları hükümeti istikrarsız hale getirdi. Bunun üzerine Netanyahu’nun müttefiklerinden erken seçim çağrıları gelmeye başladı.

MECLİS DAĞILIMI NASIL?

120 koltuk bulunan İsrail meclisinde en büyük parti 30 milletvekiliyle Netanyahu’nun partisi Likud. Likud’un ardından koalisyondaki en büyük partiler 10 vekil ile İsrail Maliye Bakanı Moşe Kahlon’un partisi Kulanu ve 8 vekil ile İsrail Eğitim Bakanı Naftali Bennett’in Yahudi Evi partisi.

Liberman’ın istifasından önce iktidardaki koalisyonun 66 vekili vardı. Liberman ve partisi İsrail Bizim Evimiz’in koalisyondan ayrılmasıyla birlikte bu sayı 61’e düştü. Bu sayı meclis çoğunluğunu sağlamaya yetse de, koalisyonda bulunan tüm partilere veto gücü vermesi sebebiyle hükümetin adım atmasını imkansız hale getiriyor.

ERKEN SEÇİM ÇAĞRISI NEDEN YAPILDI?

Liberman’ın istifa edeceği söylentileri çıkar çıkmaz, Yahudi Evi partisi açıklama yaparak Bennett’in İsrail Savunma Bakanı yapılmasını istedi. Yahudi Evi tarafından yapılan açıklamalarda Bennett’in Liberman’ın yerine getirilmemesi durumunda koalisyondan ayrılacakları söylendi.

İsrail Maliye Bakanı Kahlon, Bennett’in Liberman’ın yerine getirilmesine karşı çıkarak erken seçim çağrısında bulundu. Kahlon’un ardından İsrail İçişleri Bakanı Arye Deri de erken seçim çağrısı yaptı. Deri’nin partisi Şas, mecliste 7 vekile sahip.

Liberman’dan boşalan İsrail Savunma Bakanlığı, prestijli bir pozisyon olarak görülüyor. Koalisyondaki partiler Liberman’dan boşalan koltuğa diğer partilerin geçmesini istemiyor. Koalisyonun başka bir çözüme ulaşmaması durumunda mevcut tabloda erken seçimlerin Mart-Mayıs arasında yapılması bekleniyor. Normal koşullarda seçimler 2019’un Kasım ayında yapılacaktı.

‘KOALİSYONU BİR ARADA TUTAMAM’

Times of Israel’in haberine göre, Netanyahu bakanlarıyla yaptığı görüşmede diğer partilerin karşı olması sebebiyle Bennett’i İsrail Savunma Bakanlığı’na getiremeyeceğini ve koalisyonu bir arada tutmasının mümkün olmadığını söyledi.

Netanyahu ve Bennett, bugün görüşecek. Netanyahu’nun Bennett’i koalisyonda kalmaya ikna etmeye çalışacağı söyleniyor.

Deri ve Kahlon’un seçimlerin kendi çıkarlarına olacağını düşündüğü ve bu sebeple koalisyonun istikrarsız bir biçimde sürmesindense erken seçimi tercih edeceği söyleniyor.

LİBERMAN NEDEN İSTİFA ETTİ?

Liberman istifa konuşmasında ateşkesi ve son aylarda alınan kararları hedef aldı, ancak bu kararlar kendi savunma bakanlığı döneminde alındığı için gerçek sebebin bunlar olduğu kuşkulu. Hamas’la alınan ateşkes kararının sağ seçmenlerin tepkisini çektiği biliniyor.

Göreve gelirken Filistinlilere karşı atılacak sert adımları savunan Liberman, görevde olduğu süre boyunca sözlerini tutamadı. Geçen aylarda Gazze’ye yapılacak kapsamlı operasyonlardan bahseden Liberman, Hamas’la yapılan görüşmeler ve ateşkes sürecinden zarar gördüğünü düşünerek istifa etti. Netanyahu’nun yardımcıları İsrail basınına yaptıkları açıklamalarda istifanın “sorumsuzca” yapıldığını ve “siyasi bir hamle” olduğunu savundu.

Filistinli gruplar, İsrail saldırısı sonucunda 400’ün üzerinde roketle İsrail’i vurmuş, bu roketlerden yalnızca 100 kadarı İsrail’in füze savunma sistemi tarafından imha edilebilmişti. Roket saldırıları ve Gazzeli grupların direnişi, İsrail’in operasyon yerine ateşkesi tercih etmesine sebep oldu. Gazzeli grupların açıklamalarında ateşkesin ve Liberman’ın istifasının “zafer” olduğu söylendi.

‘YÜZYILIN ANLAŞMASI’NA GİDERKEN…

İsrail hükümetinde yaşanan kriz, zamanlaması bakımından ilgi çekici. ABD ve Suudi Arabistan’ın dahil olduğu “Yüzyılın Anlaşması” planıyla İsrail’in uzun dönemli isteklerinin büyük bölümünün gerçekleşmesi öngörülüyordu. Filistin’in karşı olduğu anlaşma, iki devletli çözümü zora sokacak maddeler içeriyordu.

İsrail yönetimi, Batı Şeria’nın ilhak edilmesi, ABD’nin ardından diğer ülkelerin de büyükelçiliklerini Kudüs’e taşıması, İsrail’e karşı boykot uygulanan örgütlerin hedef alınması gibi gündemlere sahipken, Filistin direnişi İsrail’in henüz oyunu kazanmış olmadığını gösterdi.

İsrail yönetimi, Gazzeli grupların saldırılara verdiği karşılığı önemsiz gibi göstermeye çalışsa da, abluka altındaki kentin hala İsrail’le mücadele edebilecek güçte olduğu ortaya koydu. Suriye’de de istediğini alamayan İsrail, Hizbullah’ın güçlenmesi ve İran’ın bölgede rolünün artmasını da engelleyebilmiş değil.

OLASI SEÇİMLERDE NE OLACAK?

Hadashot’un aktardığı seçim anketine göre aşırı sağcılar ateşkesten memnun olmasa da, Netanyahu ateşkes görüşmeleri sebebiyle desteğini kaybetmiş değil. Ankete göre Likud’un vekil sayısı 30’dan 29’a düşüyor. Buna karşın ateşkes karşıtı olduğu söylenen Liberman ve Bennett’in partileri desteğini artırıyor. Ankete göre Liberman’ın partisinin vekil sayısı 5’den 7’ye, Bennett’in partisinin vekil sayısıysa 8’den 11’e yükseliyor.

Netanyahu, ateşkesin sürmesi durumunda seçimlere kadar vakit kazanmış olacak. Ancak Gazze’de gerilimin yeniden yükselmesi seçim sonuçlarını değiştirebilir.