İngiliz küresel risk ve stratejik danışmanlık şirketi Maplecroft’un dün yayımladığı raporda 2013 yılında birçok Afrika ve Arap ülkelerinde gıda krizi yaşanacağı ve buna bağlı olarak da olası rejim değişikliklerin gündeme geleceği belirtiliyor.
Maplecroft’un yayımladığı raporda, araştırmaya 197 ülkenin dahil edildiği ve özellikle Afrika ülkelerinin yüzde 75’inin bu krizden yüksek ya da çok yüksek oranda etkileneceği belirtiliyor. Düşük hububat verimlerinin temmuz ayı içerisinde dünya gıda fiyatlarını yüzde 6 arttırdığı açıklanırken, 2007-2008 yıllarında yaşanan gıda krizinde olduğu gibi kimi ülkelerde ayaklanmalara neden olacağı söyleniyor.
İngiliz şirket, 2013 gıda fiyatı tahminlerinin endişe verici bir tabloya işaret ettiğini belirtirken, tarım ürünleri konusunda finansal danışmanlık yapan Rabobank ise eylül ayında yayımladığı raporda Haziran 2013’e kadar gıda madde fiyatlarının yüzde 15 kadar artabileceğini söylüyor. Böyle yüksek artışın ise özellikle mısır, buğday gibi ürünleri ithal eden ülkelerde halkın gıdaya erişimini çok büyük oranda etkilemesi bekleniyor.
Üretimde en düşük düzey
Uzmanlar, 2008 dünya gıda krizinden sonra tahıl ürünlerinde yaşanan kuraklık nedeniyle Amerika’da son elli yılın en yüksek fiyatına ulaşıldığını ifade ediyor. ABD Tarım Bakanlığı’nın açıklamasına göre ise 1 Eylül itibariyle yerli hububat üretimi 988 milyon kile yani son sekiz yılın en düşük düzeyine geriledi. Bu yılın toplam hasadının 11.872 milyar kile olması beklenirken, bu rakam geçen yıl tüketilen ve ihraç edilen miktardan 12,33 milyar buşel (yaklaşık 450 milyar kilo) daha az. Ayrıca Amerikan enerji yasaları uyarınca bu yılın hâsılatının yarısı etanol üretmek için kullanılacak.
"Arap Baharı" ülkelerinde yeni bir kriz
Uzmanlar, kuraklık nedeniyle hasadın az olması ve hızla yükselen fiyatlarının tahıl ürünlerinde ABD’nin eline bakan ülkelerde yeni bir krize neden olacağını vurguluyor. Maplecroft’un raporunda “Arap Baharı" diye adlandırılan sürecin yaşandığı ülkelerin de özellikle “yüksek risk" grubunda bulunduğu belirtildi. Raporda, yüksek risk altında olan Yemen, Suriye, Irak ve Libya’da ve orta risk grubunda bulunan Mısır ve Tunus’ta halkın yeni bir gıda kriziyle karşılaşabileceği belirtiliyor.
Türkiye’yi de vuracak
Gıda krizinden etkilenecek olan ülkeler ise sadece bunlarla sınırlı kalmayacak. Dünya tahıl ihracatının yüzde ellisini tek başına karşılayan ABD’de de tahıl üretiminin azalması bu ürünleri ithal eden başta Türkiye olmak üzere birçok ülkeyi etkisi altına alacak. 2012’nin yaz aylarıyla birlikte saman fiyatlarının da artmasıyla yurtdışından saman ithal eden Türkiye, hububat ve buğday gibi birçok üründe sıkıntı yaşayacak.
Tek neden ABD’deki kuraklık mı?
ABD’nin dünyada tahıl ihtiyacının yüzde 50’sini karşılıyor olması yaşanan ve yaşanacak olan gıda krizinin ana nedenlerinden bir tanesi. Ayrıca New England Karmaşık Sistemler Enstitüsü’nün (NECSI) aylar önce konu ile ilgili yaptığı bir açıklamaya göre gıda ürünlerinden etanol üretimi programları ve dizginlerinden boşanmış gıda spekülasyonları da gıda fiyat balonları yaratarak kriz ihtimalini artırıyor. NECSI de raporunda bu nedenle 2013 yılında gıda fiyatlarında ciddi artışların yaşanacağını öngörüyor.
(soL-Ekonomi)