ABD Dışişleri Bakanlığı'nın yeni yayımladığı 2016 yılı Terörizm Ülkeler Raporu'na göre örgüt, 2016 yılında, Libya'nın sahil kenti Sirte'deki çatışmalar sırasında militanlarının önemli bir kısmını kaybetti. Yine de, birkaç bin militan ülkenin farklı kesimlerine kaçmayı ve hayatta kalmayı başardı. (*)
Dışişleri Bakanlığı raporunda, "Sirte'deki terörle mücadele operasyonları sırasında 1,700'den fazla IŞİD teröristi öldürülse de terör örgütünün bir çok üyesi Libya'nın batısındaki ve güneyindeki çöllere, yurtdışında ya da komşu şehir merkezlerine kaçtı" ifadeleri yer alıyor.
Bunun yanı sıra ABD Dışişleri, 2016 yılında, ABD'nin Ağustos 2016'da Libya'ya başlattığı hava kampanyasından birkaç ay öncesine kadar, örgütün Libya ayağında 6 bin savaşçının olduğu bilgisinin yer aldığı raporlara da değiniyor.
Yine rapora göre, 2015 ve 2016 yılları arasında örgütün Libya ayağında bulunan militan sayısında patlama yaşandığı, örgütün ''ülkedeki varlığını ikiye katladığı'' ifade ediliyor.
Öte yandan raporda ilginç bir ayrıntı göze çarpıyor; ABD Dışişleri, Sirte'yi IŞİD'den geri almak için sürdürülen operasyona dair medyada çıkan, ''örgütün Libya ayağına bağlı 4,300 militanın öldürüldüğü'' bilgisini üstü kapalı reddediyor. Bugün Katar kriziyle ihtilafları daha da derinleşen Libya'daki yerel hükümetlerin arasında yaşanan çatışma ve gerilimde, IŞİD'in kaç militanının kaldığı ya da ülkede hala IŞİD'in var olup olmadığı sorunları göz ardı ediliyor.
IŞİD'in Suriye, Irak veya başka coğrafyalarda kaç militanla savaştığı veya kaç insanı silah altına aldığının belirlenmesi zor. Fakat ABD yönetiminin tahminleri zaman içerisinde dramatik bir şekilde değişti; ABD Dışişleri, medyanın geçtiğimiz yıl Sirte'de 4,300 militanın öldürüldüğü haberlerinin tam aksine, Sirte'de 1,700 IŞİD militanına ait cansız bedenin ele geçirildiğini söylüyor. Ancak verilen bu rakamın dahi doğruluğu net değil.
Buna ek olarak, Libya'da IŞİD'in ilan ettiği halifelik, 2016 yılının başlarında 6,000 militandan daha fazlasına sahip olabilirdi. Tahminler bunu işaret ediyordu.
Sirte'deki savaştan sağ kurtulmuş olan ya da çatışmalara katılmayan IŞİD'lilerin, Tunus, Mısır, Cezayir ve Nijer gibi komşu ülkelere kaçtığı biliniyor. (**)
Bu militanların ülkenin güney komşusu olan Afrika ülkelerine kaçması büyük bir facianın kapılarını aralıyor bunun sancıları önümüzdeki yıllarda hissedilecek.
2016 yılının sonlarında Sirte'nin kaybetmesinden bu yana, IŞİD'in operasyonel temposu göreceli olarak düştü. Bunun iki anlamı var, ya örgüt düzenli saldırılar yapamayacak kadar ağır darbeler aldı ya da yeniden mobilize olmaya çalışıyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından işaret edilen rakamlar bir yana IŞİD'in hala Libya'da önemli bir tabanının yer aldığı ve uyuyan hücrelerinin bulunduğu reddedilemez bir gerçek. Bu durum, önümüzdeki yıllarda bir krize davetiye çıkaracak.
Libya ve Tunus, Suriye ve Irak'ta devam eden savaşta cihatçı gruplara en çok militan gönderen ülkeler. Bu iki ülkeyi Suudi Arabistan ve Fas krallıkları takip ediyor. Ve IŞİD, 2014'ten 2016'ya kadar Libya'yı en önemli önceliklerinden biri haline getirdi ve kuzey Afrika'dan gelen ''muhacirlerin'' büyük bir kısmını da kendi ülkelerine gönderdi.
Söz konusu ABD Dışişleri Bakanlığı raporunun 2014 yılında yayımlananında da Ebubekir el-Bağdadi'nin Libya'ya bir emir atadığı, örgütün Derne'de üs kurduğu yazıyordu. Bağdadi, 2014 yılının kasım ayında örgütün Libya ayağının resmen kurulduğunu duyurmuştu.
ABD, 2015 yılının kasım ayında Bağdadi'nin Libya'ya atadığı vali Ebu Nebil'i (asıl adı Visam Necm Abduzzeyd el-Zubeydi) ve adamlarının bir kısmını öldürmeyi başarmıştı. ABD Savunma Bakanlığı, Ebu Nebil'i ''uzun zamandır El Kaide lideri olan, Irak vatandaşı, IŞİD'İn Libya'daki üst düzey lideri'' olarak nitelendiriyordu. (***)
Ebu Nebil de diğer tüm El Kaide liderleri gibi, ABD'nin Irak işgali sonrasında kurduğu Bukka kampı mahkumlarından biri.
Batı medyasıysa bu süreç içerisinde örgütün Libya'yı Irak ve Suriye'deki topraklarını kaybetme noktasına geldikten sonra geri çekilme bölgesi olarak kullanabileceğinden endişe duymaya başladı.
1 Ağustos ve 19 Aralık 2016 tarihleri arasında ABD Afrika Komutanlığı, ağır silahlar, tankların da yer aldığı ''Odyssey Yıldırım Harekatı'' kapsamında, örgütün kumanda ve kontrol merkezlerine ve askeri mevziilerine karşı ''495 hassas hava saldırısı'' gerçekleştirildiğini duyurdu. (****) Söz konusu operasyon Trablus merkezli Ulusal Uzlaşı Hükümeti'ne bağlı milis güçleriyle birlikte yürütülürken, 7 ay süren operasyon neticesinde Ulusal Uzlaşı Hükümeti'ne bağlı 700'den fazla milis hayatını kaybetti, yaklaşık 3,200'ü de yaralandı. Bunun yanında yürütülen operasyondan somut bir başarı da elde edilemedi ve bu yerel güçlerin şimdiye kadar katıldığı çatışmalardaki en ağır bilanço olarak değerlendiriliyor.
ABD'nin Libya'da IŞİD'e dönük son eylemliliği ise bu yılın ocak ayında, Sirte'nin güneyinde örgütün Avrupa'daki saldırılarının planlandığı iddia edilen Sirte'nin güneyindeki iki eğitim kampının bombalanması oldu. ABD Savunma Bakanlığı, bu saldırı neticesinde IŞİD'in Libya'dan temizlendiğini düşünüyordu fakat örgüt kadrolarının ülkenin tamamına hatta çöl bölgelerine bile yayılmış olması, ABD'nin IŞİD'i yok etmek için epey bir uğraşması gerektiğine işaret ediyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı da son raporuyla bunu doğruluyor; IŞİD artık Libya'da herhangi bir yerleşim birimini kontrolü altında tutmasa dahi, ülkenin doğu, batı ve güneyinde faaliyet göstermeye devam ediyor. Yakın zamanda IŞİD, ülkenin başkenti Trablus'ta ve orta sahil kenti Bingazi'de de bir dizi saldırı gerçekleştirdi.
2016 yılının aralık ayında, IŞİD'in birden fazla dilde yayımlanan Rumiyah dergisi, örgütü Libya'daki lideri olan Ebu Huzeyfe el-Muhacir ile bir röportaj gerçekleştirdi. El-Muhacir, ''cihat müfrezeleri bugün Libya çöllerine yayılıyor'' dedi ve ''düşmanlar ağır sıkıntılar yaşayacak'' şeklinde bir de tehditte bulundu.
Röportajda örgütün Sirte vilayeti dışındaki bölgelerde bulunan askeri gücüne dönük soruya El-Muhacir, "Libya'daki savaşta mücahitlerin sayısının çoğalmaya devam ettiğini" iddia etti. El-Muhacir, tüm kentlerde gizli birimlerin dağınık halde bulunduğunu ve asker birliklerin ülkenin doğu ve batısındaki çöllerde bulunduğunu iddia ediyor.
IŞİD lideri grubun ülkedeki gücünü şişirse de zaman IŞİD'in Libya'daki varlığının ne boyutta olduğunu gösterecektir. Ülkedeki yerel hükümetler arasındaki çekişmeler sürdüğü takdirde de cihatçı terörün kan dökmeye devam edeceği açık.
(*) https://www.state.gov/j/ct/rls/crt/2016/272238.htm
(**) https://www.wsj.com/articles/islamic-state-fighters-in-libya-flee-south-...
(***) https://www.defense.gov/News/News-Releases/News-Release-View/Article/628...
(****) https://www.africom.mil/media-room/pressrelease/28564/africom-concludes-...