DÜNYA SOLA DÖNÜYOR – KÜBA ve LATİN AMERİKA yazıları
Bir darbe daha yaşadık, bu defa Ekvador’da. Darbe, halkın mücadelesi sayesinde boşa çıkartıldı.
Savaş tarihinde çok kullanılan bir taktiktir ama, en bilinenini Naziler İkinci Dünya Savaşı öncesi Fransa’ya karşı uygulamışlardır: Geniş çaplı askeri hareketlenmelerle düşmana hücumda bulunacağın izlenimi verirsin, ve sen izlersin. Düşman, eğer zokayı yutarsa, sana bir saldırı anında uygulanacak savunma planının ilk adımlarını sergiler. İşte önündedir düşmanın tepkisi sonraki saldırıyı buna göre planlarsın.
Ne toplumsal mücadele, ne de bir darbe günü bunu durdurmak için verilecek mücadele, taktiksel anlamda savaşa benzemez. Ekvador’daki darbe girişiminin –ABD’nin tam da o gün için karar aldığı hazırlıklı bir darbe olduğundan kuşku duysam da– halkın ve devlet kurumlarının tepkisini ölçmek için yapıldığını da kastetmiyorum. Ama bir meydan savaşı yaşandı ve bizim taraf bundan gerekli dersleri çıkarmalıdır.
Emperyalizmin Latin Amerika’daki ilerici hükümetlere karşı darbe kozunu artık sürekli hazır tutacak, bu belli. Tüm ülkelerde CIA, bilindik kesimlere aktardığı paralarla bunu gerçekleştirecek ekipleri yaratıyor ve muhafaza ediyor.
Darbelerin ise gerçek panzehirinin, halk örgütlülüğü olduğu açık. Bu biliniyor, yeni bir ders sayılmaz. Latin Amerika’daki ilerici hükümetlere karşı darbe kozunun ABD tarafından sık kullanılmaya başlanmasında da bunun katkısı vardır. Bu süreçlerin hemen hepsinde halk örgütlülüğü görece düşüktür ve lidere bağımlılık fazladır.
Ekvador’daki darbe de bir kez daha gösterdi ki, darbe yapmak için gerekli fiziksel güç fazla değildir. Ekvador’daki darbe girişiminde eğer Correa’yı öldürmeyi başarsalardı (ki soL’da haber olan kurşun izlerinin yanı sıra, olay günü yapılan telsiz konuşmalarının çözümlemeleri de bu niyeti açığa çıkardı), büyük ihtimalle ordu zaten ilan edilmiş sıkıyönetim kararından da güç alarak “bir an önce demokrasiye geçilmesi için uygun koşulların sağlanması ve ülkede sükûnetin tesis edilmesi amacıyla” bir süreliğine yönetime el koyacaktı. Bu süre içerisinde ise, yine muhtemelen, ülkedeki radikal sol güçlerin liderleri hapse atılacak, öldürülecekti.
Ekvador’daki darbe sırasında da Latin Amerika’daki hükümetler hızlı tepki verdiler. Ne kadar solda olduklarından bağımsız olarak bugünkü süreçte kıtadaki hükümetlerin bir-iki istisna dışında darbelere karşı ortak tavır alma kararlılığına sahip olduğu gözleniyor.
Peki ama, darbe boşa çıkmasaydı, Chávez’in çağrısı üzerine Buenos Aires’te toplanan UNASUR liderleri ne yapacaklardı?
Honduras’tan sonra ne yaptılar? Zelaya’yı geri döndürme girişimleri önemliydi, ancak Ekvador’da Correa muhtemelen ölmüş olacaktı. UNASUR’un bir darbe hükümetine karşı yaptırım gücü nedir?
Honduras, ABD’nin uymadığı bir ekonomik ambargonun, Latin Amerika’da bir darbe hükümetini devirmeye yetmeyeceğini gösterdi. Diplomatik izolasyon da işe yaramıyor: Bir sonraki göstermelik seçimlerin ardından pek demokrat batılı ülkeler, yeni seçilen hükümeti sevinç içinde tanıyıveriyorlar.
Bunlardan ders çıkarılmalı. Maalesef henüz sosyalist kuruluş süreçlerinden söz edemiyoruz Latin Amerika’da (tam da bu yüzden soldan esen rüzgârın ters dönmesi fazlasıyla mümkün), ve asıl yapılması gereken halkı silahlandırma adımı, şimdilik uzak bir olasılık olarak kalmayı sürdürüyor.
Ancak atılabilecek bir adım var. UNASUR, bir ortak mücadele gücü kurmalıdır. Latin Amerika ülkeleri, bir yönüyle NATO benzeri bir yapılanmaya giderek, bir darbe durumunda harekete geçecek ortak bir savaş gücü oluşturmalıdır. Bunun caydırıcı etkisi dahi önemlidir. Üstelik bu adım, kıtanın kuzeye karşı birliğini teşvik edecek bir adım da olacaktır.
Düşman, sadece meydan muharebelerinden değil, tüm çatışmalardan dersini çıkarıyor. Şimdilik pek kimsenin ciddi bir devrim olasılığı görmediği Avrupa Birliği’nde egemenler boşuna mı anayasalarına toplumsal olaylara ortak müdahale etme yetkisini sokuyorlar. Derslerini almışlar. Artık tüm ilerici hükümetlerin bir darbe tehlikesine karşı tetikte beklemesinin zorunlu olduğu Latin Amerika’da da dersler çıkarılmalıdır.
Üstelik geleneğimiz de bu. Honduras'ı, Ekvador'u anlamayanlar, en azından Bolivar'ı hatırlasınlar.