Basın emekçilerinin güvencesiz çalıştırılmasına karşı CHP ve BDP’li milletvekilleri ortak bir yasa teklifi hazırladı. Buna göre, 212 sayılı yasayı ihlal eden basın kurumlarına verilen 200 TL’lik ceza 5 bin TL’ye yükseltilecek. Kapsama sadece yazılı basın değil radyo, televizyon ve internet basını da dâhil ediliyor.
Cezaların arttırılması öngörülüyor
Basın mensuplarının çalışma koşullarına ilişkin sunulan yasa teklifine CHP’den Oktay Ekşi, Güldal Mumcu, Melda Onur, Ali Haydar Öner, Turgay Develi, Rıza Türmen ile BDP’den Ertuğrul Kürkçü ve Adil Kurt imza attı.
Konuyla ilgili Oktay Ekşi, Rıza Türmen ve Melda Onur mecliste ortak basın toplantısı düzenledi. Teklif hakkında görüşlerini bildiren Oktay Ekşi, Türkiye’de 75-80 bin kişinin aktif gazetecilik yaptığını, buna rağmen bu sayının sadece dört bininin 212 sayılı yasaya göre düzenlenmiş iş sözleşmesi olduğunu söyledi.
Aktif olarak gazetecilik yapan bu sayının yasa kapsamına alınması gerektiğini belirten Ekşi, “212 sayılı yasa bilindiği gibi 50 senedir yürürlüktedir. Ancak yasa, onu ihlal eden işverene uygulanacak yaptırım çok komik, bu yaptırımı da hiçbir merci uygulamadığı için ancak ‘yasaya saygılı’ veya kendini ‘zorunlu’ hisseden işverenlerin dünyasında vardır. Önerimiz hem yaptırımı yükseltmekte ve sözleşmesiz çalıştırılan her gazeteci için en az 5 bin TL para cezası öngörmekte hem de sadece yazılı basını değil radyo ve TV gibi elektronik basını ve internet gazeteciliğini de kapsamaktadır” dedi.
AKP ve MHP’deki gazeteci-vekillerden çıt yok!
Tasarının CHP, BDP'ye ilaveten, AKP ile MHP'deki “gazeteci” kökenli milletvekillerine de sunulduğunu belirten Ekşi, bu partilerden yanıt gelmediğini dile getirdi.
Gazetecilere uygulanmayan 212'nolu kanun neyi kapsıyor?
212 gazeteci ile işveren arasındaki iş sözleşmesini tarif ediyor. Buna göre gazeteci güvenceli bir biçimde çalıştırılırken şu an uygulamada olan birçok hukuksuz uygulamanın da önüne geçiyor. Yasa gazetecilere kıdem hakkı tanırken kıdem gazetecinin mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren hesaplanıyor ve bu süreye göre hesaplanıyor.
İşten çıkarmak hiç de kolay değil
Yasaya göre bir basın kurumunda 5 yıl çalışan gazetecinin işten çıkarılması da şimdi ki gibi bir gün içinde olmuyor. İşveren 5 yıl boyunca çalışmış olan gazeteciyi işten çıkarmak istiyorsa 3 ay önceden bildirmesi gerekiyor. Bu süre 5 yılın altındaysa 1 ay önceden işten çıkarılacağı haber verilmesi gerekiyor.
Kıdem tazminatı hakkı gasp edilemiyor
Yine 212’ye göre gazetecilerin kıdem tazminatı hakkının verilmemesi de mümkün değil. Yasa kapsamında hazırlanan iş sözleşmesine göre işveren tek seferde ödeyemiyorsa dahi 1 yılı geçmemek kaydıyla taksitle ödemesini yapmak zorunda.
212 stajyer sömürüsüne de engel oluyor
212’de stajyer köleliğinin de önüne geçmek üzere düzenlemeler yer alıyor. Buna göre bir gazetecinin mesleğe ilk başlangıcında stajyer olarak çalıştırılabileceği süre sadece 3 ay. Bu süre içinde iş sözleşmesi fesh edilebilirken süre sonunda iş sözleşmesi yapılması gerekiyor. Ayrıca bir kurumda çalışacak stajyer sayısı da o kurumda çalışan gazetecilerin sayısının yüzde 10’unu geçemiyor.
Ücret, sigorta ve izin güvence altında
Gazetecinin hastalanması durumunda da yasa gazeteciyi koruyor. Süre 6 ayı geçmediği sürece gazeteci işten çıkarılamazken, 6 ay sonunda tazminatı ödenerek gazeteci işten çıkarılabiliyor. Ücret ve sigorta da yine yasa kapsamında güvenceye alınıyor. Gazetecilere ücretlerini vaktinde ödemeyen işverenler, bu ücretleri, geçecek her gün için yüzde beş fazla ücret ödüyor. Yasaya göre gazeteciler askere gittiğinde de maaşları işveren tarafından ödenmek zorunda. Eğer gazeteci yedek subay olur ve maaş alırsa bu durumda da aldığı para ile maaşı arasındaki farkı yine çalıştığı kurum ödemek durumunda kalıyor. Kadın gazeteciler doğum yapması durumunda hamileliğinin 7. ayından doğumunun 2. ayına kadar ücretli izne çıkıyor. Bu sürede aldığı maaşın yarısını alabiliyor.
Yasaya göre 6 gün çalışan gazetecinin 1 gün de ücretli izin hakkı yasada tanınıyor. Yine yıllık izin süresi de 4 hafta ve ücretli oluyor. Yine çalışma süreleri de 8 saati geçemeyeceği yasa da yer alıyor.
“Gazeteciler nasıl çalıştırılıyor”
Yasa gazetecilere tanıdığı haklarla son derece önemliyken bu yasa hemen hemen hiçbir basın kuruluşu tarafından uygulanmıyor. Gazeteciler uzun çalışma saatleri, sigortasız ve güvencesiz çalışma şartlarıyla karşı karşıyayken birçok kurumda ağır stajyer sömürüsü uyguluyor. Basın kurumları çalışanları 212’den sigortalamak yerine işine gelen özel sigortalara başvururken kimi kurumlar ise sigorta dahi yapmıyor.
(soL - Haber Merkezi)