Not: 2013 yılında Şili'deki faşist darbeyi konu edinen ve referandum sürecinde Türkiye'de de yeniden gündeme gelen ''No!'' adlı filmi ile ilk Oscar film ödülünü alan Şilili yönetmen Pablo Larrain'in ''Neruda'' filmi üzerine Alman Neues Deutschland gazetesinin yaptığı röportajı yayımlıyoruz.
Niçin Neruda'yı konu alan bir film?
O bizim Goethe'mizdir! Şili'de kime sorursanız sorun, herkes onun muhteşem edebi eserlerini ve kişiliğini hayranlıkla karşılar. Hayattan keyif almayı bilen bir insandı. Kadınları sever, iyi yemek pişirir, çok tatil yapar, birkaç yabancı dil konuşurdu. Ve çok dostu vardı. Siyasetçi ve komünistti.
Bir şiiri yayımlandığında hem okurlarının hem siyasetçilerin hem de sansürün dikkatini cezbederdi.
Peki şimdi olan ne?
Merkel ya da Trump üzerine bir şiir yazıldığında çok kısa bir ilginin ardından hızla unutuluyor! Sanatçılar ve filozoflar toplum üzerindeki etkilerini yitirdiler.
Polis izleği üzerinden Neruda kurgusunun kaynağı nedir?
Neruda'nın zengin hayatını bir filme sığdırmak mümkün olamaz. Bundan dolayı onun hayatının özel bir kesitini aradık. Yazar Guillermo Calderon sanatsal duyarlılıkla bir çimdik anı önerdi: Neruda'nın bir polis tarafından takibi izleği... Bu yolla Neruda'nın evreni, sanatçının özgürlüğü ve ülkenin siyasal iklimini filme yansıtma şansımız olacaktı.
Polis figürü kafanızda nasıl gelişti?
Sonuçta o karşı kutba ait. Neruda toplumun saygın bir üyesiydi, polis ise değildi. Neruda'yı takiple görevli polis Neruda'nın hiçbir şiirini okumamıştı. Ancak onu takip sürecinde onun dünyasından ve kişiliğinden çok etkilendi. Bir faşistin olası kurbanı ile kurduğu sarsıcı iletişim ve değişim...
Neruda'nın iktidar tarafından yalnızca korkutulup, sindirilmesi ama öldürülmek istenmemesi görüşü nasıl yorumlanmalı?
Filmin bu ve benzeri tezleri Şili'de çok tartışıldı. Neruda'nın kaçışına yardım eden insanlar bizi şiddetle eleştirdiler. Neruda'nın tutuklanması emri neyi amaçlıyordu? İktidardakiler edebiyatın süper starını hapse mi atmak istiyorlardı? Oysa bu, uluslararası tepkilere yol açardı. Bundan dolayı onu ''avlayıp'', bir şekilde onu sevenler ve destekleyenleri engellenmek istediler. Amaç, Neruda'yı toplumdan yalıtlayarak ülke dışına çıkmasını sağlamaktı.
1973 cuntası sonrasında onun Isla Negra'ya sürgüne gönderilmek istendiği gibi mi yani?
Neruda'nın ölümünden birkaç gün sonra Pinochet'in iktidarı ele geçirmesi ve çevresinde gelişen olaylar, filmin galasından sonra Şili'de şiddetli tartışmalara yol açtı. Neruda'nın bir cinayete kurban gidip gitmediği tartışması uzun süreden beri süregelmekte olan bir tartışmadır. Onun da öldürülmüş olmasını asla düşünmek istemem. Neruda'nın da Pinochet'in bir kurbanı olması korkunç bir şey...
Pinochet'in yaklaşık 20 yıl öncesinden toplama kampı benzeri bir kampı yönettiği iddiaları doğru mu?
Ortaya çıkarttığım şey kendim için bile sürpriz oldu. Salvador Allende'nin bundan haberdar olduğu iddialarından kuşkuluyum. Yoksa içinde komünistlerin de olduğu bir sol hükümet Pinochet'i askeri aparatın başına asla getirmezdi.
Neruda gibi çok özel sesi ve konuşma ritmi olan biri insanı beyaz perdeye aktarmak güç olmadı mı?
Neruda Şili'nin Bob Dylan'ıdır! Onu sesindeki lirizm ve modülasyon herkes tarafından tanınır, bilinir. Film için bu konuda ön hazırlık yaptık. Başarabildiğimiz için mutluyum. Luis Gnecco onu taklit etmedi; onu yeniden keşfederek yaşadı. Bu yolla da filmin diğer karekterlerini ileri çeken bir işlev üstlendi.
Hoollywood sizi çekiyor mu, yoksa Şili tarihinin kronolisti olmayı sürdürecek misiniz?
Somut bir planım yok. Kişilikler bende tutkulu bir var oluş yaşamalı. Ancak ondan sonra bieşeylere başlayabiliyorum.
Pinochet üzerine bir film asla çekmeyeceğim. Bu filmdeki keşfim, yetirince şok etkisi yatattı zaten. Şili insanı için Pinochet'in sahnedeki görüntüsü komik bir yüksek teknoloji olayıdır. Ona gülüyorlar. Bu durumdan dolayı mutlu muyum? Bilmiyorum. Gülünen şey boğaza takılıp kalmalıdır oysa.