SSCB'de 'Kavalın Miri' idi: Egîdê Cimo yaşamını yitirdi

Ermenistan Sovyeti'nde dünyaya gelen ve 'Kürt Sovyet müzik ekolü' olarak adlandırılabilecek sürecin mimarlarından olan ve 'Kavalın Miri' olarak bilinen Egîdê Cimo yaşamını yitirdi.

soL - Haber Merkezi

Van Özalplı bir ailenin çocuğu olarak Ermenistan Edeşer köyünde dünyaya gelen Egîdê Cimo hayata gözlerini kapadı. 

1932'de Ermenistan Sovyeti'nde dünyaya gelen Egîdê Cimo, 1955 yılında Erivan Radyosu'nun Kürtçe seksiyonunda görev almaya başladı. 1990'lı yıllara kadar burada Kürtçe müzikler icra eden Cimo, Kürt Sovyet Müzik ekolü olarak isimlendirilebilecek sürecin mimarlarından biri. 

Kaval ile müzik hayatına başlayan Egîdê Cimo, bunun yanı sıra mey, duduk, balaban gibi Kafkas yöresinde yaygın kullanılan üflemeli sazlar da çaldı. Ama hüneri ile tanındığı enstrümanı kaval oldu. Kendisine zaman içinde "Kavalın Miri" unvanı layık görüldü. 

Aram Tigran, Karapetê Xaço, Şeroyê Biro gibi kıymetli Kürt müzisyenler başta olmak üzere Erivan Radyosu'nda müzik icra eden pek çok Kürt müzisyene enstrümanları ile eşlik ecen Cimo, kendisi için hazırlanan bazı belgesel ve çalışmalarda da yer aldı.

Hiner Saalem'in yönettiği SSCB sonrası Ermenistan Kürtlerini konu edinen Votka Limon filminin giriş sahnesindeki "Lawikê Metînî" ağıtı ile hafızlarda yer eden Egîdê Cimo, SSCB sonrası Kürt müziğinin Ermenistan'daki fotoğraflarından birini sunuyor aynı zamanda. Zira kendisi Erivan Radyosu'nda görev almaya başladığı 1955 yılından 1990 yılına kadar kesintisiz bir şekilde üretimlerini ve çalışmalarını sürdürdü. Diğer pek çok Kürt müzisyen gibi o da piyasa koşullarının belirlediği müzik üretiminde kendisine eskisi gibi bir yer bulamadı. 

Kendisi ile benzer kaderi paylaşan diğer Sovyet sanatçıları gibi Cimo da, SSCB'nin dağılışının ardından sermaye belirlenimli müzikten dert yandı. 

Verdiği bir röportajda "Kürdistan’ın dört bir yanında Kürtler ve Kürtçe yasaktı, ama Sovyetler Birliğinde, burada yasak değildi. Biz Kürtlerin sesini tüm dünyaya yayıyorduk. Herkes bu sayede Kürtlerin ezgilerini dinliyordu. Erivan Radyosu, Kürt müziğinin önündeki yolu açtı ve bu anlamda büyük bir birikim oluşturdu. Şimdi birçok Kürt bize ‘Biz sizin müziğinizle, sanatınızla, eserlerinizle büyüdük’ diyor. Şu ana kadar Erivan Radyosu görevini yerine getirdi, şimdi artık başka şeylere görev düşüyor” ifadelerini kullanmıştı.

Egîdê Cimo'nun mirası Erivan Radyosu ve sosyalist bir program olmaksızın bugüne taşınamayacaktı. Bugün Kürt müziğinin sansür ve piyasa koşullarında var olma çabasına ve inadına bakınca, Egîdê Cimo'nun mirasının yalnızca, sosyalist bir düzende geleceğe taşınacağı anlaşılıyor. 

Egîdê Cimo'nun kavalından... 

Votka Limon filminden bir kesit