Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR) Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK’in 15 Mayıs 2017 günü açıkladığı Şubat 2017 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarını değerlendirdi. Şubat 2017 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçları Ocak, Şubat ve Mart 2017 ayları ortalamasını yansıtıyor.
Rapora göre Türkiye'de işsizlik hız kesmiyor. Yoğun istihdam teşviklerine ve “istihdam seferberliği” adı altında yürütülen kampanyaya rağmen 2017 Şubat ayı itibariyle işsizlik oranlarında artış sürerken, sanayi istihdamında gerileme yaşandı.
TÜİK tarafından açıklanan Şubat 2017 dönemi resmi (dar tanımlı) işsizlik oranı bir önceki yılın Şubat ayına göre 1,7 puanlık artış göstererek yüzde 12,6’ya yükseldi. Toplam dar tanımlı işsiz sayısı 2016 Şubat ayına göre 676 bin kişi artarak 3 milyon 900 bine yükseldi.
Öte yandan Şubat 2016’da 6 milyon 437 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı Şubat 2017’de 546 bin artarak 6 milyon 983 bine yükseldi. Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20,9 olarak gerçekleşti.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK NEDİR?
Bilindiği gibi TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı (standart) genel işsizlik oranı işgücü piyasalarındaki durumu bütün boyutlarıyla ortaya koyamıyor. Dar tanımlı/standart işsizlik hesaplarının taşıdığı kısıtlar ve sorunlar nedeniyle, işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılması için alternatif işsizlik verilerine ve diğer işsizlik türlerine bakmak gerekiyor (Tablo 1).
TÜİK tarafından kullanılan standart işsizlik tanımına göre referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden, iş aramak için son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki kişiler işsiz kabul edilmektedir. Bu hesaplama yöntemi işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılmasını zorlaştırmaktadır.
Geniş tanımlı işsizlik hesaplaması klasik dar tanım kapsamında yer alan işsizler yanında, iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanları kapsayan alternatif işsizlik tanımıdır ve çalışma ekonomisi literatüründe kullanımı giderek artan bir hesaplama yöntemidir. Geniş tanımlı işsizlik verileri yıllardır ABD Çalışma Bakanlığı Çalışma İstatistikleri Bürosu tarafından da kullanılmaktadır.
BÜTÜN İŞSİZLİK TÜRLERİNDE ARTIŞ DEVAM EDİYOR
TÜİK tarafından açıklanan resmi işsizlik oranı işsizliğin bütün boyutlarıyla anlaşılması için yeterli değil. Bu işsizlik oranı tarım ve tarım dışı, cinsiyet ve yaş farkı gözetilmeksizin ortalama işsizliği yansıtıyor. Oysa işsizlik, kentsel alanlarda, gençlerde ve kadınlarda daha yüksek seyrediyor.
Şubat 2017 döneminde bütün işsizlik türlerinde artış devam etti. İşsizlik türleri yüzde 12,6 ile yüzde 30,7 arasında büyük değişiklikler gösteriyor. Kadın işsizliği yüzde 14,8’e yükselirken, genç işsizliği yüzde 23,3 olarak gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranları genel işsizlik oranlarına göre çok daha yüksek seyrediyor. Tarım dışı işsizlik yüzde 14,8 olurken, tarım dışı kadın işsizliği yüzde 18,9’a, tarım dışı genç işsizliği ise yüzde 25,9’a yükseldi. Tarım dışı genç kadın işsizliği yüzde 30,7’ye yükseldi. İşsizlik oranları son bir yıl içinde artmaya devam ederken en yüksek artış tarım dışı genç ve tarım dışı genç kadın işsizliğinde yaşandı.
TEŞVİKLERE RAĞMEN İSTİHDAM ARTMIYOR, REEL SEKTÖRDE DÜŞÜŞ VAR
2017 Ocak, Şubat ve Mart ayları ortalamalarını yansıtan TÜİK 2017 Şubat istihdam ve işsizlik verileri, hükümet tarafından “istihdam seferberliği” adı altında yürütülen ve işsizlik sigortasından büyük kaynakların aktarıldığı kampanyanın henüz kayda değer bir etki yaratmadığını ortaya koyuyor
Ekonomi Şubat 2016-Şubat 2017 arasında sadece 500 bin yeni istihdam yaratabilirken, işsiz sayısı 676 bin arttı. Ekonominin iş yaratma kapasitesi işsizliği azaltmaya yetmedi.
TÜİK’e göre Aralık 2016’da 26 milyon 669 bin olan toplam istihdam, Şubat 2017’de 287 bin artarak 26 milyon 956 bine yükseldi.
Ancak bu istihdam artışı SGK verileri tarafından desteklenmediği gibi büyük bölümünü tarımsal istihdam artışı ve sosyal hizmetlerdeki artış oluşturuyor.
Tarımda 121 bin kişilik bir artış yaşanırken, imalat sanayiinde 29 bin, madencilikte 11 bin ve inşaat sektöründe 42 bin kişilik bir azalma yaşandı. Hizmet sektöründe en yüksek istihdam artışı ise 93 bin kişi ile insan sağlığı ve sosyal hizmetler alanında gerçekleşti. Bu alanda yaşanan istihdam artışı büyük ölçüde evde engelli bakım hizmeti ve toplum yararına çalışmaya dayanıyor. İstihdam seferberliğinin özellikle sanayiinde artışa yol açmadığı görülüyor.
Öte yandan TÜİK verileri ile SGK verileri arasında ciddi bir çelişki yaşanıyor. SGK resmi internet sitesinde kısa bir süre yer alan ve bir süredir ulaşılamayan SGK verilerine göre toplam sigortalı istihdamda Aralık 2016-Şubat 2017 arasında 257 bin kişilik azalma yaşandı.
SGK verileri istihdamda artışı teyit etmezken, TÜİK verileri tarımsal istihdamda ve İŞKUR destekli hizmet sektörü istihdamında artış olduğunu, sanayi istihdamında ise gerileme yaşandığını ortaya koyuyor.
Öte yandan istihdam seferberliği kapsamında yaşanan istihdam artışına ilişkin İŞKUR verileri ise Mart 2017’den bu yana yayınlanmıyor.
Gerek TÜİK verileri ve gerekse SGK verileri istihdam seferberliği kapsamında gerçek bir istihdam artışını teyit etmiyor.