ABD'nin Çek Cumhuriyeti'ne radar üssü ve Polonya'ya balistik füzelere karşı savunma füzeleri yerleştirmeyi rafa kaldırmasının ardından, Polonya Gazetesi Gazeta Wyborcza'nın "füzeler Türkiye'ye yerleştirilecek" iddiası somutluk kazanmaya başladı. Türkiye'nin ABD'den satın alacağı Patriot hava savunma füzelerinin özel olarak hiçbir ülkeye karşı alınmadığı söylense de, diplomatik kaynaklar alımın İran'a karşı yerleştirilecek füze sistemiyle ilgili olabileceği görüşünde.

Füzeler "Ortadoğu'ya yakın bir ülkeye" kaydırılıyor
ABD Devlet Başkanı Barack Obama'nın selefi George W. Bush'un en büyük projesi olan Avrupa'ya füze kalkanı kurma planlarını rafa kaldırması büyük dönüşüm olarak nitelendirilse de Ronald Reagan dönemindeki "Yıldız Savaşları" döneminin yeniden başlayacağı yorumları yapılıyor. Obama'nın henüz balistik füzesi olmayan ve orta menzilli füzelere sahip İran'a karşı daha ekonomik, daha hızlı ve daha etkili bir "savunma" kalkanı hedefi olduğu bu nedenle yeni sistemlerin İran'a daha yakın ülkelere yerleştirileceği belirtiliyor.

Dönemin ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Sean McCormack füzelerin İran'a karşı yerleştiriliyorsa neden Türkiye'ye kurulmadığına yönelik bir soruyu "bu teknik bir konu. Bir takım karmaşık hesaplar yapıldığında Çek Cumhuriyeti ve Polonya en iyi savunma noktası" sözleriyle yanıt vermiş ancak Türkiye tarafıyla İran hakkında görüştüklerini ve Türk yetkililerin "İran'ın nükleer tehdidinin" tamamen farkında olduklarını söylemişti. Ancak şimdi ABD basınında en etkili ve "ekonomik" yerin Türkiye olduğu yorumları yapılıyor. Türkiye'nin ABD'den iddialara göre 7,8 milyar dolar, Genelkurmay Başkanlığı'na göre 1 milyar dolarlık patriot hava savunma füzeleri alacak olması ve Türkiyeli yetkililerle konunun 2007 yılından bu yana müzakere edilmesi gözleri Türkiye'ye çevirdi. Hatırlanacağı üzere Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu yalanlasa da Polonya Gazetesi Gazeta Wyborcza ABD'nin füzeleri Türkiye'ye yerleştireceğini iddia etmişti.

Füzeler için en iyi yer Türkiye
Askeri yetkililere göre İran'ın elindeki kısa ve orta mesafeli füzeler için en uygun noktalar Kafkasya, Türkiye ve İsrail. İsrail hava savunma sisteminin herhangi bir parçasına ev sahipliği yapmaya hazır. Önümüzdeki ay ABD ile ortak füze tatbikatı yapacak olan İsrailli yetkililer resmi bir talep gelmediği halde ABD ile konu hakkında görüştüklerini açıklamıştı. İran'ı kuşatacak hava savunma sisteminin ikinci ayağının ise son dönemde NATO ile ilişkilerini sıklaştıran Azerbaycan... Azerbaycan basını ise ülkedeki Gabala Radar Üssü'nün ABD ve Rusya tarafından ortak kullanılabileceğine yer verdi. Siyasi uzman sıfatıyla konuşan Zerdüşt Alizade, ABD'nin Gabala'yı kullanmayı planlıyor olabileceğini söylerken NATO'nun Cuma günü yaptığı açıklamalarda Rusya ile "stratejik ittifak" çağrılarını arttırdığı göze çarptı. NATO Genel SEkreteri Anders Fogh Rasmussen, Rusya'nın NATO'yu bir tehdit olarak algılamaması gerektiğini iddia ederken, ikili işbirliği yapılabileceğini sözlerine ekledi. Rusya'ya yönelik olumlu açıklamaların gerisindeki bir diğer neden ise Güvenlik Konseyi üyesi olması ve bir saldırıyı zora düşürecek konumda olması. Bu nedenle geçtiğimiz hafta ortadan kaybolan İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu Rusya'dan çıkmış ve gerek İran'a yönelik kritik önemdeki silahların satışını durdurmaya çalışmış gerekse olası bir İran saldırısı için Rusya'yı ikna etmeye çalışmıştı.

Patriot hava savunma sistemi almasıyla dikkat çeken Türkiye ise planın üçüncü ihtimali ya da parçası olarak değerlendiriliyor. Washington Times'a konuşan Avrupalı üst düzey bir diplomat patriot alımlarının İran'a karşı kurulacak savunma kalkanıyla alakası olabileceğini söyledi. Batı basının paylaştığı bu iddia Davutoğlu tarafından kesin bir dille yalanlandı.

Davutoğlu, "Füze alımı hiçbir ülkeden gelecek herhangi bir cari tehdide karşı değildir" dedi. Davutoğlu, ABD'den füze alımının İran'la Türkiye arasında bir sorun oluşturup oluşturmayacağının sorulması üzerine, "Türkiye'nin Patriot alımının İran ya da doğrudan başka bir ülkeyle alakası yoktur. Bu, Türkiye'nin kendi güvenliği maksadıyla yaptığı bir çalışmadır. Füze alımı hiçbir ülkeden gelecek herhangi bir cari tehdide karşı değildir. Patriot ile İran arasında kesinlikle bir ilişki kurulmamalıdır" diye konuştu. Genelkurmay Başkanlığı İletişim Daire Başkanı Tümgeneral Ferit Gürak Genelkurmay Başkanlığı Karargahı’ndaki haftalık basın bilgilendirme toplantısında uzun menzilli hava savunma füze sistemi tedarikine ilişkin açıklama yaptı. Gürak, bu usul kapsamında Türkiye’nin uzun menzilli hava savunma füze sistemi ihtiyacının belirlendiğini ve 30 Haziran 2006 tarihinde Savunma Sanayii İcra Komitesi kararı alınarak tedarik görevinin Savunma Sanayii Müsteşarlığına verildiğini kaydetti. Gürak füzelerin toplam maliyetinin 1 milyar dolar olacağını ABD Savunma Bakanlığı tarafından yapılan Kongre Bildirimi'nin 13 batarya olduğu için 7,8 milyar dolar maliyet açıklandığını söyledi. Füzeleri belirli bir ülkeye karşı almadıklarını anlatan Gürak amacın "caydırma" olduğunu savundu.

Türkiye'nin patriot alımı yapacağı açıklamaları, ABD'nin füze kalkanının Polonya'ya kurulmayacağının açıklanmasının hemen ardından geldi. ABD'nin Polonya'ya kuracağı "balistik füzelere karşı hava savunma füzeleri" ile patriotların arasında fark olsa da Polonya yönetimi ABD'den yeni sistemin yanı sıra patriotlar da alacaktı. Üstelik ABD, Polonya ordusunu patriotların kullanımı konusunda da eğitecekti. Türk Silahlı Kuvvetleri de alacağı patriotların eğitimi için ABD'den destek almak durumunda kalacak.

Obama hükümetinin füze kalkanı sistemlerinde en güvendiği ve danıştığı bilim adamlarından olan Stanford Üniversitesi’nden Dean Wilkering, daha önce yaptığı açıklamada, füze sisteminin Türkiye’ye konuşlandırılmasının uygun olacağını söylemişti. Maliyeti çok daha fazla olan Polonya'ya kurulacak sistem esasında balistik füzeleri hedef alıyordu. İran'ın balistik füzeleri geliştirme hızının düşük olduğu yorumları yapılırken, bu durumun Obama yönetimini farklı bir projeye yönlendirdiği belirtiliyor. Patriot hava savunma sistemlerinin Polonya'da kurulacak kalkan ile bir alakası olmasa da Beyaz Saray'ın asıl dert edindiği kısa ve orta menzilli İran füzelerini vurma becerisine sahip.

(soL-Dış Haberler)