Son Buzul Çağı sonrasında, yaklaşık 10-12 bin yıl önce Dünya'nın ısınmaya başladığı ve "resmi olarak" bugüne de uzanan jeolojik devreye Holosen adı veriliyor.
Ancak çok sayıda bilimci, Homo sapiens'in küresel çevre üzerindeki muazzam boyuttaki dönüştürücü etkileri nedeniyle, Dünya için yeni bir jeolojik evre yarattığımızı düşünüyor. Buna İnsan Devri anlamında Antroposen adı veriliyor.
Peki Antroposen'in başlangıcı için hangi olayı ve dönemi kabul etmeliyiz?
KÜRESEL ISINMANIN İLK İZLERİ
Bazı bilimciler Antroposen'in başlangıcını, Avrasya'da sistematik tarımın yayılmaya başladığı 7000 yıl öncesine, bazıları Avrupalıların Amerika'yı keşfi sonrasında Eski ve Yeni Dünya türlerinin karışmaya başladığı 1600'lere, bazıları da Sanayi Devrimi'nin başladığı 1800'lere götürüyor.
Nitekim bu hafta Nature dergisinde yayımlanan bir makalede küresel ısınmanın ilk izlerinin, daha önce düşünüldüğü gibi 20. yüzyıl başında değil, daha 1830'larda ortaya çıktığı ifade ediliyor.
Ağaç büyüme halkaları, buz korları, mercanlar ve mağaraların iç yapılarından toplanan farklı verileri birleştiren uluslararası bir araştırma ekibi, küresel ısınmanın 180 yıldır devam ettiğini yazıyor.
1950'LERDE BÜYÜK İVMELENME
Öte yandan yine bu hafta Science dergisinde çıkan habere göre Antroposen Çalışma Grubu ("Anthropocene Working Group") isimli, iklimbilimci, yerbilimci ve arkeologlardan oluşan bir ekip, eldeki verilere göre Antroposen'i başlatmak için en uygun dönemecin İkinci Dünya Savaşı sonrası, 1950'ler olduğuna kanaat getirmiş.
Bunun için birden fazla gösterge sayıyorlar. Biri, 20. yüzyıl ortalarından itibaren üssel biçimde artan ve Dünya'nın her yanında izini bırakan kömür ve petrol yakıt artıkları; ekip buna Büyük İvmelenme diyor. Ayrıca 1950'lerin yoğun nükleer denemelerinden sonra toprakta kalan ve daha yüz bin yıl kaybolmayacak olan plütonyum izlerini, yine bu dönemde dünyaya yayılmaya başlamış plastik ve aluminyumu artıklarını sayıyor.
Önümüzdeki hafta Güney Afrika'da Cape Town'da düzenlenecek olan Uluslararası Jeoloji Kongresi'nde tartışılacak konu, daha sonra Uluslararası Stratigrafi Komisyonu'na ("International Commission on Stratigraphy"; ICS) sunulacak.
Uluslararası komisyonun öneriyi kabul etmesi halinde, 20. yüzyılda başlayan Antroposen Devri artık ders kitaplarına resmen girmiş olacak.
Nerilie vd, 2016, Nature, "Early onset of industrial-era warming across the oceans and continents", doi:10.1038/nature19082
Voosen, 2016, Science, "Anthropocene pinned to postwar period", doi:10.1126/science.353.6302.852