DNA’nın çift sarmal yapısının çözümlenmesinin 58. yılı nedeniyle Türkiye’ye çağrılan James Watson bugün Boğaziçi Üniversitesi’nde bir seminer verecek. Türkiye Bilimler Akademisi’nin (TÜBA) davetlisi olarak gelen Watson’ın bilimin, bilim insanlarının ortak üretimi olduğunu göz ardı eden biri olarak genç bilim insanlarına ne gibi tavsiyelerde bulunacağı ise merak konusu.
Watson’a göre kadın bilim değil kurabiye yapmaya yarar
James Watson, Francis Crick ve Maurice Wilkins ile birlikte yayınladığı “Nükleik asitlerin moleküler yapısı ve bu yapının canlıdaki bilgi aktarımı üzerine” adlı makalesiyle 1962 yılında Nobel ödülüne layık bulundu. Ancak yazar ekibi, bu çığır açıcı keşiflerinde çözümlemeyi yapmak için kullandıkları DNA fotoğrafını çeken ve yapısı hakkında önemli yorumlarda bulunan Rosalind Franklin’i makale dışı bırakarak, bilim dünyasındaki cinsiyetçiliğin ve emek hırsızlığının en kötü örneklerinden birini sergilemiş oldu.
Watson bu cinsiyetçi anlayışını bugün de neredeyse her seminerinde Franklin'in “yaptığı kurabiyeler güzeldi” gibi cümleler sarf ederek tekrarlıyor.
“Siyahlar beyazlar kadar akıllı değildir”
Watson daha önce de ırkçı söylemlerine bilimsel kılıflar uydurduğu açıklamalarıyla gündeme gelmişti. İngiliz gazetesi The Times’a yaptığı “Afrika’nın geleceği konusunda umutsuzum çünkü bizim sosyal politikalarımız, onların bizim kadar zeki oldukları varsayımına dayanıyor. Ne var ki, tüm testler durumun böyle olmadığını gösteriyor” açıklaması bilim dünyasında infial yaratmıştı. Biyoloji alanında çalışan bilim insanları ise, Watson’ın bu açıklamalarının moleküler genetiğin verileri tarafından yalanlandığını, bu açıklamaların sansasyon yaratmak dışında bir işe yaramadığı değerlendirmesinde bulunmuşlardı.
Watson, gelen yoğun tepkiler üzerine 1968’den beri bulunduğu Cold Habor Spring Laboratory’den (CHS) emekli olmak zorunda kaldı. Ne var ki, Watson’un İstanbul’da yapacağı konuşmanın destekçileri arasında CHS’nin bulunması bu istifanın şaibeli olduğunu gösteriyor. Görünüşe göre CHS, Watson gibi “kârlı” bir üyesini -Watson her konuşması için bir kısmı CHS’e kalan astronomik ücretler alıyor- yalnızca yaptığı açıklamalarda ölçüyü kaçırdığı için, göstermelik olarak emekliye ayırmış bulunuyor.
Irkçı Watson’dan ne öğrenilecek?
Verdiği seminerlerde genç bilim insanlarında sık sık “fazla çalışmamaları ancak yaptıklarını iyi pazarlamaları” yönünde öğütlerde bulunan Watson, kendi çalışmalarında da bu yöntemi harfiyen uyguluyor. Watson’un DNA’nın keşfinden sonra yazdığı önemli hiçbir makalesi bulunmuyor, ancak o tarihten bu yana dünyanın dört bir yanında keşfi nasıl yaptığına dair seminerler veriyor. Nitekim Watson’ın tüm açıklamaları güncel moleküler gelişmeler hakkında pek haberi olmadığı düşüncesi uyandırıyor. Görünüşe göre aldığı Nobel ödülü Watson’ı daha fazla bilim üretmek değil daha fazla para kazanmaya motive etmiş bulunuyor.
(soL-Bilim)