Bugün Darwin'in ölüm yıl dönümü. Ölümünün üzerinden 130 yıl geçmiş olmasına rağmen hala Darwin'in yaşamı ve ailesi hakkında yeni bir şeyler öğrenmeye devam ediyoruz. Darwin ailesinin de izniyle Darwin Projesi (www.darwinproject.ac.uk) kapsamında yayınlanan Darwin'in kızı Henrietta'nın günlüğü, babasıyla olan ilişkisi hakkında pek çok bilinmeyeni ortaya çıkardı.
Darwin kitaplarını ve çalışmalarını düzenlerken, ailesinin de ona yardımcı olduğu biliniyordu ancak Darwin'in bu konuda en büyük yardımcısı büyük ihtimalle Henrietta'ydı. Gerçekten de Darwin'in 1871'de basılan İnsanın Türeyişi ve Cinsiyete Mahsus Seçilim (Descent of Man and Selection in Relation to Sex) kitabının asıl editörü Henrietta'ydı.
Darwin'in etrafındaki kadınların entelektüel yaşamlarına dair nadir bakışlardan biri olan bu günlükte Henrietta, kuzenlerinden Frances Julia Wedgwood ile özgür irade, iyi ve kötü ve sonsuz yaşamın olasılığı gibi konular üzerine yaptıkları tartışmaları aktarıyor. Her iki kadının da Darwin'in “Gelişim Teorisi”nin dini çıkarımları üzerine görüş ayrılıklarını hayli entelektüel savlarla savunduğu tartışmada Henrietta'nın argümanlarının Darwin'in kendi yazılarındaki dini tartışmalardan izler taşıdığı görülse de Henrietta'nın insancıl bir bakış açısı üzerinden kendi akıl yürütmesini yapan düşünceli bir kadın olduğu anlaşılıyor.
28 yaşındaki Henrietta'nın üç aydan az bir süredir tanıştığı bir adamla evlendiği, Mart 1871'den Temmuz'a kadar geçen bir süreci kapsayan günlük kendine güvenen, akıllı, tutkulu bir genç kadını yansıtıyor. 1871, aynı zamanda Darwin'in İnsanın Türeyişi kitabının yayınlandığı yıl. Darwin'in aynı dönemdeki mektuplaşmalarıyla beraber değerlendirilince bu günlük Darwin ve Henrietta'nın ilişkisine yeni bir boyut kazandırıyor.
Yeni bulgular genellikle tutucu ve hatta babasının çalışmalarında negatif bir rol oynadığı düşünülen Henrietta'nın bir özgür düşünceli olduğunu ortaya koyuyor. Günlükten Henrietta'nın dini misyonerliğin bulaşıcı hissiyatına şüpheci yaklaştığı, kişisel iyicil bir tanrı fikriyle özgür irade kavramını ya da dünyadaki acı ve israfı barıştıramadığı anlaşılıyor.
Günlüğünde sadece dini tartışmalara değil aşk hayatına da yer veren Henrietta, 1871 Haziran ayında tanıştığı Richard Buckley Litchfield ile Ağustos ayının sonunda ailesinin kasabası olan Downe'deki bir kilisede evleniyor. Litchfield ile flört dönemlerini anlatan günlükte neden bir kilisede evlenmeyi seçtiğine dair nedenleri ve ailesinden ayrılmaktan duyduğu üzüntüyü de okumak mümkün.
Darwin Projesi ekibinden Dr. Alison Pearn, bu günlük sayesinde Henrietta'nın yaşamını “Darwin ve Toplumsal Cinsiyet” isimli bir araştırma projesi bağlamında değerlendirme fırsatı bulduklarını belirtiyor. Henrietta'nın Darwin'in çalışmalarına olan katkılarını daha iyi anladıklarını ifade eden Pearn, Henrietta'yı artık babasının onu gördüğü gibi görebildiğimizi söylüyor, yani “sevgili bir yardımcı ve değerli bir emekçi” ve aynı zamanda entelektüel uyaranlarla dolu bir ev ahalisinin hayat dolu bir üyesi olarak...
(soL-Bilim)