Kredi kartı harcamaları her geçen gün yükselişini sürdürüyor. Yurttaşlar günlük harcamalar dahil pek çok harcamasını kredi kartıyla yaparken nakit kullanımının payı giderek azalıyor.
Merkez Bankası verilerine göre bireysel kredi kartı harcamaları 16 Şubat itibariyle geçen yılın aynı ayına göre yüzde 147,2 arttı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kredi kartı borçlarındaki patlamayı "güçlü ekonomik büyümeye" dayandırırken bireysel kredi kartı harcamaları 1 trilyon 228 milyar 905 milyon lira seviyesi ile her ay olduğu gibi zirve seviyesini yeniledi. Ocakta toplam kredi kartı harcamaları 1,19 trilyon lira seviyesinde bulunuyordu. Bir aylık artış yüzde 3,12 seviyesinde gerçekleşti.
Taksitli kredi kartı harcamaları aynı dönemde yüzde 114,8 artarken taksitsiz kredi kartı harcamalarında artış yüzde 181,9 oldu.
2023’te kart borcu patladı
Geride bıraktığımız 2023 yılında da bireysel kredi kartı borcu çok büyük artış gösterdi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 2022 yılında 446,6 milyar lira olan bireysel kredi kartları borçları 2023 sonunda 1 trilyon 154,9 milyar lira oldu. Gecikme faizlerinin yükseltilmesi, nakit avans limitinin aşağı çekilmesi gibi düzenlemelere rağmen bireysel kredi kartı borçları 708,3 milyar lira artış gösterdi.
Kart aidatları da zamlandı: Toplamı 30 milyar TL'yi aşacak
Yılda bir defa alınan kredi kartı aidatlarının 400-1500 TL arasında değişkenlik gösteriyor. Öte yandan bankaların kredi kartı aidatlarını yüzde 70 artırmasıyla ücretler bin 500 TL'ye dayandı.
Sabah'taki habere göre Tüketiciler Derneği (TÜDER) Başkanı Levent Küçük, "Bu yıl genellikle özel bankalar kredi kartı aidatlarına yüzde 50 ila 70 arasında zam yaptılar" dedi. Türkiye'de 103 milyon aktif kredi kartı olduğunu söyleyen Küçük, mevcut kartlara bu yıl 30 milyar TL'yi aşan bir aidat yansıtılacağını belirtti.
Kredi kartlarından yıllık aidat adı altında ücret alınması, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereğince çıkarılan ve 3 Ekim 2014 tarihinde yayımlanan "Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Yönetmelik" hükümleri gereğince yasal hale getirilmişti.
İcra daireleri dosya dolu
2023 yılında icra dairelerinde devreden dosya sayısı 24 milyon 229 bin oldu.
Bireysel kredi kartı borçları 2023 sonunda 708 milyar TL artışla 1 trilyon 155 milyar liraya yükseldi. BDDK rakamları; artırılan kart faizine rağmen temel ihtiyaçlarını karşılayamayan milyonlarca kişinin kredi kartıyla yaşadığını, hemen tüm hanelerin ve bireylerin bankalara borçlu olduğunu gösteriyor.
İhtiyaç kredisi alamayan milyonlarca kişi bireysel kredi kartına yüklenmek zorunda kalınca, ihtiyaç kredilerinde 2023’teki artış yüzde 45’te kaldı. Konut, taşıt, ihtiyaç kredileri ve bireysel kredi kartıyla birlikte yurttaşların bankalara olan toplam borcu 2023 sonunda 2,7 trilyon liraya ulaştı.
Bankaların kârları tüm zamanların en yüksek seviyesinde
Bankaların 2022 yılı kârı ise tüm zamanların en yüksek seviyesine yükseldi. Yine BDDK verilerine göre, sektörde faaliyet gösteren bankaların toplam net kârı 2022 yılının tamamında yüzde 366 artışla 433,5 milyar liraya yükseldi. Net kâr tutarı 2021 yılının tamamında 58,5 milyar lira, iken 2022 yılında 92,9 milyar lira seviyesindeydi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın 2022 yılında yaptığı faiz indirimleriyle birlikte sektörde borçlanma maliyetlerinin gerilemesi, kredi-mevduat makasındaki iyileşme ve artan enflasyonun etkisiyle bankaların elinde bulunan TÜFE’ye endeksli tahvillerden elde ettikleri gelirlerin artmasıyla birlikte 2022 yılında kâr tutarlarında hızlı bir yükseliş görüldü. 2022 yılına yüzde 14 politika faiziyle başlanırken faiz oranı yıl içerisinde gerçekleşen indirimlerle yüzde 9’a kadar geriledi.
Toplam 500 baz puana ulaşan politika faizi indiriminin ardından bankaların maliyetleri geriledi. Kur korumalı mevduat ürününün mevduat tarafında sağladığı avantajların da etkisiyle kredi-mevduat makasındaki genişleme, bankaların kârlılık ve aktif kalitesi rasyolarında iyileşme yarattı.
Seçim sonrası kart faizleri ve limitlerine düzenleme olacak mı?
Yerel seçim sonrasında kredi kartlarına yönelik de olası düzenlemeler son günlerde gündemde. Harcamalardaki artışın etkisiyle bankalar düzenleme beklentisi içerisine girerken, 'Kredi kartına taksit kaldırılacak' iddiaları ortaya atılmış İletişim Başkanlığı ve Bakan Şimşek bu iddiaları yalanlamıştı.
Aynı iddialar kart faizleri ve limitleri için de konuşuluyor. Bu konularda düzenlemelere gidilmesi, asgari ödemelerin artırılması ve nakit çekim sınırlamalarının getirilmesi gibi önlemler alınabileceği öne sürülüyor.
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan da, enflasyon raporu sunumunda kredi kartlarıyla ilgili artan harcamalara dikkat çekerek, "Bu konuda birkaç fikrimiz var, çalışmalarımız sürüyor. Belirli bir aşamaya geldiğinde kamuoyuyla paylaşacağız" şeklinde konuşmuştu.
Henüz netleşmeyen düzenleme ihtimallerinin nasıl ve ne zaman şekilleneceği merak konusu.
