Atilla Özsever

Sağlık Bakanlığı’nın yeni uygulamasıyla aile hekimlerinden alınan raporlar ücretli hale geldiği gibi kimi tahliller de yapılmayıp hastaların özel laboratuvar ve hastanelere yönelmesi zorunlu hale geliyor.

Paralı sağlık katmerleşti!

Atilla Özsever

Sağlık Bakanlığı, Aile Hekimliği Yasası’yla ilgili olarak 15 Haziran 2025 tarihinde yürürlüğe koyduğu yeni düzenlemelerle vatandaşın aldığı birçok rapora ücret uygulaması getirdi.

Aile Sağlık Merkezleri’nden (ASM) daha önce ücretsiz olarak alınan isteğe bağlı sağlık raporlarına (sürücü ehliyeti, sporcu, iş sağlığı ve güvenliği, 65 yaş üstü için akli meleke vb.) bundan böyle 250 TL ücret ödenecek. Böyle bir karar milyonlarca sürücüyü ve diğer alanlarda rapor almak isteyen yurttaşları etkileyecek.

Paralı rapor uygulamasının yanı sıra özellikle gençlerin bundan böyle kolesterol ve şeker tahlillerinin aile hekimlikleri tarafından yapılmayacağı, dolayısıyla bu tahlillerin de özel sektöre yönlendirileceği ortaya çıkmış oluyor.

Yeni sistemle hem rapor almak paralı olacak, hem de eskiden ücretsiz yapılan bazı tahliller aile sağlık merkezlerinde yapılmayıp vatandaşın acil durumuna göre özel hastane ya da laboratuvarlara yönlendirilmiş olacak.

Zaten daha önce, çalışan sigortalılar ve emeklilerden muayene ücreti ve ilaç katkı bedeli alınıyordu. Hatta zaman içinde ücretsiz verilen kimi ilaçlardan da katkı bedeli alınmaya başlandı. Şimdi bu sürece, yeni paralı sağlık hizmetleri ekleniyor.

Görüldüğü gibi AKP hükümeti, sosyal devlet anlayışını tamamen terk ederek ücretsiz olması gereken birinci basamak sağlık hizmetlerini de paralı hale getiriyor. 

Şiddet artabilir

Sağlık Bakanlığı’nın evlilik ve askerlik hariç birçok konuda sağlık raporlarını paralı hale getirmesi, aile hekimi ve vatandaşlar arasında da tartışmalara neden olabilecektir. Meslek odaları ve sendikalar, “aile hekimlerinin ücretli rapor vermesi” algısıyla ASM’lerde şiddetin artmasına dönük durumların ortaya çıkabileceğini belirtiyorlar.

Sağlık raporlarının parayla verilmesi sonucu, raporun gecikmesi ya da rapor verilmesinde başka bir kurumun yetkili olması nedeniyle o kuruma yönlendirme, hasta ile aile hekimi arasında bir gerilime ve çatışmaya neden olabilir.  

'İmamın maaşı kesiliyor mu?'

Öte yandan Sağlık Bakanlığı’nın “Aile Hekimleri Yönetmeliği”nde yapılan bir değişiklikle ASM’lerde çalışan aile hekimi, ebe ve hemşirelerin ücretlerinde gerçekçi olmayan performans kriterlerine bağlı olarak kesintiler meydana geldi.

Tabip odaları ve sağlık sendikaları, bu yönetmeliği “eziyet ya da zulüm” yönetmeliği olarak nitelendiriyorlar. Bu “Eziyet Yönetmeliği”ne göre, 6 ay ASM’ye gelmeyen hastalar nedeniyle aile hekimleri ve hemşirelerin ücretlerinden kesinti yapılıyor.

Birlik ve Dayanışma Sendikası adına açıklama yapan Dr. Fevzi Turgut, bu uygulamayla ilgili olarak şunları söyledi:

“Hekimlerden 10-20 bin lira, hemşirelerden de 5-10 bin lira arası ücret kesintisi gerçekleşiyor. Bizler hiçbir şikayeti olmayan vatandaşı, nasıl Aile Sağlık Merkezleri’ne getirteceğiz? Cemaat gelmedi diye imamın maaşını mı kesiyorsunuz? Bu yönetmelik, derhal kaldırılmalıdır.”  

Bir aile hekimi de, yeni uygulama sonucu başına gelenleri şöyle anlattı:

“Üç bin hastam var. 1 Kasım 2024 ile 30 Nisan 2025 tarihleri arasındaki altı ayda 1.950 kişinin muayeneye gelmediği saptanmış. Aslında bu verilerde yanlışlıklar oluyor. Bir aylık bebek, altı ayda bana gelmediği için ücretimden kesinti oldu. İki yıl önce ölen bir hastam son altı ayda gelmedi diye yine ücret kesintisine muhatap oldum. Sonuçta ücretimden 18 bin liralık kesinti yaptılar.”

Göçmenlerden 3 bin lira

Bu arada Sağlık Bakanlığı, yönetmeliğe bağlı olarak yapılan ayni düzenlemede göçmenlerin (yabancıların) de aile hekimliklerine başvurup kayıt olmaksızın altı aylık tutar olarak 3.000 TL ödemeleri karşılığında muayene olabileceklerini açıkladı. Yabancıların ödeyeceği bedel de, Sağlık Bakanlığı’nın ödeme sistemine yatırılacak.

Sağlık Bakanlığı, aslında “sosyal devlet” anlayışına uygun olarak parasız sağlık hizmeti vermesi gerekirken hem ülke vatandaşlarından, hem de göçmenlerden para temin ederek “kasasını doldurmaya” çalışıyor.

Öte yandan hastalar sadece aile hekimlerine puan vermeyecek, ikinci ve üçüncü basamaktaki hastanelerde çalışan hekimler de hasta memnuniyeti bildirimlerine muhatap olacaklardır. Böylelikle hasta puanlamasına göre hem aile hekimlerinin, hem de hastane hekimlerinin maaşlarında bir takım azalmalar söz konusu olabilecek.

ASM’lerden yangın parası

Aile Sağlığı Merkezleri, artık muayenehane statüsünde olduğu için Sağlık Bakanlığı’nın denetim elemanlarınca denetlenip “itfaiye merdiveni yok”, ya da bu tarz “iş güvenliği malzemeleri eksik” diye ceza kesimine de muhatap oluyorlar.

Eskiden böyle bir uygulama yoktu, sadece bu merkezlerde yangın söndürme cihazı bulundurma mecburiyeti vardı, şimdi tam teşekküllü bir özel işletme gibi muameleye maruz kalıyorlar, masrafları artıyor.

Aile hekimleri, ASM’lerin kira, elektrik, su, yakıt gibi giderlerinin yanı sıra bu tür iş güvenliği malzemelerini de ceplerinden ödemek zorunda kalıyor.

Sonuç itibariyle aile hekimleri, “Eziyet Yönetmeliği” gereğince maaşlarının kesilmesinden ve bu tür giderleri kendi ücretlerinden ödemek zorunda kaldıkları için şikayetçi oluyorlar. Bu koşullar nedeniyle aile hekimlerinin ASM’lerden istifa etmek zorunda kalabileceği gündeme geliyor.

[email protected]