2002-2011 yılları arasında, öğrenci sayıları, imam hatip liselerinde 2,7; ilahiyatta 3; Kuran kurslarında 2,5, özel okullarda 2, dershanelerde 2,1 ve vakıf üniversitelerinde 5,6 kat artmıştır.

Köy Enstitülerinden sonra (IV)!

Bilindiği gibi, AKP 2011 genel seçimleri öncesini acemilik ve sonrasını da ustalık dönemi olarak adlandırmıştır. AKP, aşağıda özetlendiği gibi acemilik döneminde de eğitimin piyasalaşması ve gericileşmesi yönünde epey mesafe almıştır. Abdullah Gül’ün kurduğu ve 5 ay kadar süren ilk AKP hükümetinde Erkan Mumcu, Recep Tayyip Erdoğan’ın 14 Mart 2003’te kurduğu hükümette de Doç. Dr. Hüseyin Çelik eğitim bakanı yapılmıştır1. R. T. Erdoğan’ın kurduğu ikinci hükümette de H. Çelik’in bakanlığı devam etmiş, ancak 3 Mayıs 2009’da yerini Nimet Çubukçu’ya bırakmıştır. Fetö üyesi olduğu (Habertürk, 3 Ağustos 2016) ve 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrasında kapatılan ‘Aktif- Sen’e üye olunması için talimat verdiği (odatv4, 2 Mart 2017) ileri sürülen H. Çelik’in bakanlığı zamanında;

  • “Bir peygamberin ümmetinden” olduğunu söyleyen kişi müsteşarlığa getirilmiştir.
  • 2003 Haziranında sınavla seçeceği 10 bin yoksul öğrenciyi Fetö okullarında okutmaya kalkışmıştır.
  • 2003’te ‘yaşayan Türkçe’nin kullanılmasını öngören piyasacı ve anti-demokratik YÖK tasarısı hazırlanmıştır. 
  • Piyasacı Bologna Süreci bağlamında, 19 Nisan 2003’te TBMM’de Avrupa Birliği (AB) Komisyonu kurulmuş ve 24 Temmuz 2003’te de AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı yürürlüğe girmiştir. Arkasından da Bologna Süreci ilişkileri yoğunluk kazanmıştır. 
  • 14 Aralık 2005’te, imam hatip mezunlarının üniversiteye geçişte katsayı engeline takılmamaları için Açıköğretim Lisesi Yönetmeliği’nde değişiklik yapılmıştır.  Danıştay, bu değişikliği iptal etmiştir. Bakanlık bu kez, 1 Mart 2006’da imam hatiplilere açıköğretim lisesine kayıt hakkı vermiştir. Danıştay, bu uygulamayı da iptal etmiştir. 
  • Anadolu’da ilköğretim ve yatılı ilköğretim bölge okullarının duvarlarına “Müjde! ... İmam Hatip Lisesi açıldı; çocuğunuzu bize gönderin” afişleri asılmıştır. 
  • Ders kitaplarıyla okullara önerilecek kitapların Talim ve Terbiye Kurulu’ndan (TTK) geçmesi koşulu kaldırılıp niteliksiz ve/ya da dinci yayınların okullara girmesi kolaylaştırılmıştır. 
  • 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı haftasında ‘Kutlu Doğum Haftası’ etkinliklerinin düzenlenmesine başlanmıştır (Milliyet, 12 Mayıs 2005). 15 Temmuz 2016 darbe girişiminden sonra bu uygulama bıçak gibi kesilmiştir. 
  • Mayıs 2005’te kaçak eğitim kurumları (genellikle Kuran kursları) açanlara verilen hapis cezası yerine para cezası getirilmiştir. Temmuz 2005’te Kuran kurslarının ve öğrenci yurtlarının denetlenmesinden vazgeçilmiştir.
  • 2005’te AB’nin dayattığı ve girişimci öğrenci yetiştirmeyi hedefleyen ilköğretim müfredatının uygulanmasına başlanmıştır. 
  • 3-17 Kasım 2006 tarihlerinde toplanan 17. Milli Eğitim Şurası’nda, imam hatip güzellemesi yapılıp özel okullardan hizmet satın alınması önerilmiştir. Sözleşmeli öğretmenlerin kadroya alınması önerisine H. Çelik, “Ücretli öğretmenleri kadroya alırsak özel okullar öğretmen bulamaz” yanıtını vermiştir. 
  • Bakanlığının ilk beş yılında, 1.454 fen dersleri öğretmenine karşın 7.758 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmeni atanmıştır2.  
  • 2007’de Özel Öğretim Kurumları Kanunu değiştirilerek özel yabancı okullara gelişme olanağı verilmiştir.
  • Ortaöğretime Geçiş sınavı kaldırılıp Seviye Belirleme Sınavı (SBS) getirilmiş ve öğrencilerin çok daha küçük yaşta dershanelere gitmesine yol açılmıştır.  
  • Piyasacı ve gerici bir kararla SBS’de, yabancı dil ve DKAB derslerinden soru sorulmasına başlanmıştır.  
  • Öğretmenleri aday öğretmen, öğretmen ve başöğretmen olarak sınıflayan piyasacı ve bölücü karar, yargı tarafından iptal edilmiştir.  
  • Adnan Hoca’ya okullarda konferans verdirilmiş, onun yayınladığı evrim karşıtı “Yaratılış Atlası” öğrencilere parasız dağıtılmıştır.
  • Abdest suyunun alyuvarları çoğalttığına ilişkin hurafeler din kültürü ders kitabına girmiştir. Lise 3’te okutulan ‘İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük’ ders kitabında II. Abdülhamit ve Vahdettin sevimli gösterilmiş, tekke ve zaviyeler övülmüştür3.
  • Anayasa Mahkemesi (AYM), biraz da H. Çelik’in eylem ve söylemleri nedeniyle, 30 Temmuz 2008’de AKP’yi, “laiklik karşıtı eylemlerin odağı” olduğu gerekçesiyle, kapatmak yerine AYM başkanının oyu doğrultusunda para cezasına çarptırmıştır. 
  • Okul duvarlarına, Hz. Muhammet’in “Veda Hutbesi” ve “Bismillah; Allah daima seninle birlikte; Rabbim seni çooook seviyorum; Allah daima beni görür, duyar; Dersime başlarken bismillah derim”  gibi yazıların asılmasına başlanmıştır4
  • Ensar Vakfı ile dini değerlerle sınırlı olacak ‘Değerler Eğitimi Projesi’ başlatılmıştır. 
  • Başbakan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin üniversitede türban yasağını onaylayan kararı üzerine, “Sana mı kaldı türban konusunda karar vermek bu ulema işidir. Ulema ne derse o olur!” demiştir (Hürriyet, 16 Kasım 2005).
  • Sınavlara türbanla girilmesine izin verilmiş, Danıştay bu uygulamayı Ocak 2007 iptal etmiştir. Başbakan,  Danıştay’ın bu kararı üzerine de, “Efendi sen kim oluyorsun, buna mecelle karar verir” demiştir (Milliyet, 15 Temmuz 2007).
  • Şubat 2007’de, liselerde başarılı olamayan öğrencilerin açıköğretim lisesine gönderilmesine karar verilmiştir. 
  • Mart 2007’de, Eğitim Sen Sakarya Şubesi yakılıp kundaklanmıştır. 
  • AKP, yükseköğretimi piyasalaştırıp gericileştiren Prof. Dr. İhsan Doğramacı5’ya TBMM ödülü vermiştir.
  • 28 Ağustos 2007’de Cumhurbaşkanı olan Abdullah Gül’ün atadığı üyelerle, başkanlığa getirdiği Fetöye yakın Prof. Dr. Y. Ziya Özcan ve hükümetin atadığı üyelerle YÖK, 2008’de AKP’lileşmiş bir kuruma dönüşmüştür. 2008’den itibaren üniversitesinde yapılan seçimde ilk sıralarda oy almamış ancak AKP’ye yakın olan kişilerin rektör olarak atanmasına başlanmıştır. 
  • H. Çelik Mayıs 2007’de, Kasım 2002-Nisan 2007 tarihleri arasında 836 kişinin diyanetten bakanlığa transfer edildiğini açıklamıştır.
  • 2008 yılında ‘Dinin direği namaz’ adlı, çok küçük çocukların bile türbanlı resimlerinin yer aldığı dini içerikli kitap öğrencilere parasız olarak dağıtılmıştır (gazeteler, 3 Eylül 2008). 

N. Çubukçu’nun bakanlığı zamanında da;

  • Değerler eğitimi projesi giderek daha fazla önem verilmiştir. 
  • Erzurum’da bir ilköğretim okulunun bahçesine, iki tarikat üyesinin ‘sembolik’ mezarı konmuştur. 
  • 2009 sonbaharında, beden eğitimi dersi seçmeli ders olmuştur. 
  • 18. Milli Eğitim Şura’sı, 1-5 Kasım 2010 günlerinde bakanlık Şura salonunda değil de 5 yıldızlı bir otelde toplanmıştır. Bu şurada daha çok yandaş Eğitim-Bir-Sen’in tutucu önerileri benimsenmiştir. 
  • N. Çubukçu’nun ilk 1,5 yılında, yandaş kişilerin atanabilmesi için, 7 merkez örgütü bürokratı, 174 taşra örgütü bürokratı, 8.410 okul müdürü ile 7.513 müdür yardımcısı görevden alınmıştır6

Anayasa, 12 Eylül 2010’da gerçekleştirilen halkoylamasında AKP’nin isteği doğrultusunda değiştirilmiştir. AKP, Cumhurbaşkanı A. Gül’ün bir AKP’li gibi davranması nedeniyle Anayasa değişikliği sonrasında yargı organlarında kadrolaşma fırsatını yakalamıştır. Yargı organlarının Anayasa’ya aldırmaması ve günümüzde vicdanları sızlatan hukuk dışı kararların alınması kolaylaşmıştır. Bülent Arınç, bu süreçte Danıştay başkanlığına bir tanıdığının seçilmesi üzerine “kurban olduğum Allah, verdikçe veriyor7” demiştir.

AKP’nin acemilik döneminde, 2002-2011 yılları arasında, öğrenci sayıları, imam hatip liselerinde 2,7; ilahiyatta 3; Kuran kurslarında 2,5, özel okullarda 2, dershanelerde 2,1 ve vakıf üniversitelerinde 5,6 kat artmıştır8. 1999-2011 yılları arasında, öncelikli kimlik olarak “Yurttaşım” diyenler yüzde 34,1’den 15,5’e düşerken, “Müslümanım” diyenler yüzde 35,7’den 47,1’e çıkmıştır9.  

[email protected]

  • 1. R. Okçabol, 2013, AKP iktidarında eğitim. Ankara: Ütopya Yayınevi.
  • 2. E. Şafak, 2007, YÖK’ten yanıt geldi. Sabah, 8 Eylül.
  • 3. Gazalcı, 2008, s.54-56, 94.
  • 4. Ü. Özmen, 2011, Türkiye’nin eğitim gündemi. Ankara: Sobil Yayıncılık, s.426.
  • 5. R. Okçabol, 2021, YÖK, YÖK başkanları ve üniversiteleri. Ankara: Ütopya Yayınevi.
  • 6. M. Gazalcı, 2011, AKP döneminde: Kadrolaşma kıskacında eğitim. Ankara: Bilgi Yayınevi, s.17.
  • 7. https://eksisozluk.com/kurban-oldugum-allah-verdikce-veriyor--2855427, erişim 13 Mayıs 2022.
  • 8. Okçabol 2013.
  • 9. B. Akşit, Bahattin; R. Şentürk; Ö. Küçükural ve K. Cengiz, 2012, Türkiye’de dindarlık. İstanbul: İletişim Yayınları, s.487.