Gözde Kök'ün "Geç kalmış bir final ya da farklı bir başlangıç" başlıklı köşe yazısı 27 Kasım 2012 Salı tarihli soL Gazetesi'nde yayımlanmıştır.
Geçenlerde Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri’nin Hollanda kökenli üyesi ve Havana’daki barış görüşmelerinde de yer alan Tanja Nijmeijer’in neden gerillaya katıldığını anlatan konuşmasını izliyordum. Askeri üniforması ve muhteşem gülüşü eşliğinde… Bundan 10 yıl önce 24 yaşındayken Avrupalı bir maceracıymış. Tesadüfler neticesinde İngilizce öğretmenliği yapmak üzere Kolombiya’ya gelmiş, buradaki toplumsal adaletsizliği sezmiş, kendisiyle aynı okulda çalışan matematik öğretmeni ile sohbetlerinde bilinç sıçraması yaşamış ve sonunda gerillaya katılmaya karar vermiş. Nedense insanı zamanın içinde kaybettiren bir yanı da vardı Tanja’nın kısacık filminin. Belki de hafızamı Sierra Maestra görüntüleriyle fazlaca doldurduğum için Tanja’yı Vilma Espín’e benzetivermiştim.
Tanja’nın FARC’ı, Küba Devrimi konjonktüründe ülkelerindeki Amerikan yanlısı oligarşik yönetimlere karşı ayaklanan büyük silahlı hareketlerden sonuncusu. 20. yüzyıl sona ererken uzunca bir süre Latin Amerika’da devrimci sol siyasetin temel paradigması olan silahlı mücadele stratejisi geçerliliğini yitirse de, FARC varlığını ve gücünü 21. yüzyıla taşımayı başarmış bir hareket.
İşte bu Latin Amerika’nın en uzun soluklu gerilla hareketinin son aylarda silah bırakma ihtimalinin belirmiş olması bir devrin sonuna işaret ediyor bazıları için. Bir bakıma da geç kalmış bir finale...
El Salvador’da, Nikaragua’da, Peru, Uruguay ve diğerlerinde gerilla hareketleri Amerikan destekli orduların ve paramiliter çetelerin imha operasyonlarına maruz kaldılar. Yeterince güçten düşürüldükleri noktada barış adı altında örgütsüzleştirildiler, yeterince şanslılarsa düzen içi muhalefet konumuna yerleşip önderlerinin bir kısmını bir zamanlar savaştıkları parlamentolara soktular. Hayatın bir cilvesiyle, geçmiş muhasebesini en iyi yapmış gerillaları, bir zamanlar işkencehanelerinde eziyet gördükleri devlet aygıtlarının en tepesine kadar tırmandılar. Brezilya’da Dilma, Uruguay’da ‘Pepe’ ve Nikaragua’da Ortega…
FARC’ın kaderi ise farklı oldu. Programatik tutarlılığı ve ülkenin yoksul kırsalında gördüğü destek kalıcı olmasında etkili elbette. Öyle ki bugün hala örgütün ülke topraklarının önemli bir bölümünü kontrolü altında tuttuğu söyleniyor. Yine de ABD’nin Kolombiya burjuvazisinin rolünü de yabana atmamak gerek. FARC geçmişte üç kez daha masaya oturdu barış için. Her seferinde hazımsız ve şiddet düşkünü Kolombiya egemenlerince akamete uğratıldı barış… FARC savaşa devam etti. ABD destekli cinayet ve uyuşturucu çeteleri yolsuzluğa batmış bürokrat ve siyasetçilerle kucak kucağa ülkeyi korkunç bir kadere doğru sürüklediler. Öldürülen aydınlar, sendikacılar, yerlerinden yurtlarından edilen köylüler, yoksullukla boğuşan bir halk. Kolombiya egemenleri sol iktidarların yükselişiyle yalnızlaşırken ülke içinde de ciddi bir meşruiyet krizi yaşamaya başladı. En önde gelen liderlerini yok ederek FARC’a öldürücü darbeler vurduklarını zannettikleri 2000’li yılların sonlarına doğru Kolombiya kapitalizminin kaldırmakta güçlük çektiği bir karşı devrimci birikim de ortaya çıkmıştı.
İşte böylece sahneye 2010’da Kolombiya’nın Obaması şimdiki başkan Santos çıktı. Ülkenin uluslararası imajını düzeltmeye, demokrat tavırlarla sempati toplamaya çalışıyor. Toplumsal uzlaşı mesajları verirken FARC’ı eşitsiz koşullarda bir barışa ikna etmek için çaba sarf ediyor.
FARC da Kolombiya hükümetinin kendi ekonomik ve politik programından taviz vermez tavrına karşı yelkenini bölgede esen sol rüzgârlarla şişiriyor. Herhalde silahlı mücadelenin yarattığı sınırlarını, yalnızca doğal kaynakların yabancı tekellere yağmalatıldığı kırsal bölgelerde değil, giderek öfkenin arttığı kentlerde örgütlenerek aşabileceğine güvenerek… Belki bu perspektif Kolombiya için yepyeni bir başlangıç olacak. Ayrıca yıllardır FARC’la mücadele ediyorum diye bütün bölgeyi terörize eden ABD ve Kolombiya devletinin bu bahanesini ortadan kaldıracak, bölgenin ilerici hükümetlerine rahat bir soluk aldıracak.