Avrasya Tüneli'nin açılışı öncesi 10 soruda Avrasya Tüneli'ni derledik...
Avrasya Tüneli nereden nereye gidiyor?
Avrasya Tüneli, İstanbul Anadolu Yakası’nda D-100 karayolu, Göztepe mevki ile Avrupa Yakası'nda Kazlıçeşme arasını birbirine bağlıyor. Bu güzergâha nasıl karar verildiği ise hâlâ muamma. İTÜ öğretim üyesi Haluk Gerçek, Avrasya Tüneli’nin de 3. Köprü ve 3. Havalimanı gibi, İstanbul’un 1/100.000 Çevre Düzeni Planı’nda yer almadığı gibi, herhangi bir üst ölçek planlamanın ürünü olmadığını belirtmişti.
Avrasya Tüneli’nden kimler geçecek?
Avrasya Tüneli’nden yalnızca otomobiller ve minibüsler geçecek. Tünelde raylı sistem bulunmadığı gibi, ağır vasıtaların, motosikletlerin, bisikletlerin ve otobüslerin geçmesi de yasak. Bu haliyle Anadolu Yakası’nda gün içinde yoğun trafik tıkanıklığı yaşayan D-100 ile Avrupa Yakası sahil yolu (Kennedy Caddesi) üzerine ve çevresine büyük bir trafik yükü getireceği aşikâr. Avrasya Tüneli bireysel araç kullanıcılarına yönelik tasarlanmış bir proje...
Avrasya Tüneli hangi parayla yapıldı?
Avrasya Tüneli, Yap İşlet Devret modeliyle yapıldı. Bu modelde inşaatı yapan firma, yaptığı inşaata karşılık tüneli kullanan araçlardan 25 yıl boyunca geçiş ücreti alacak. Devlet ise firmaya günde 68.500 araç geçişi garantisi veriyor. Eğer bu kadar araç geçmezse aradaki geçiş parası farkı firmaya, hazine garantili olarak devlet tarafından ödenecek. İşin özeti, aynı Osmangazi Köprüsü gibi, devlet kaynaklarından karşılanmayan bu “hizmeti” de geçsek de geçmesek de fazlasıyla ödeyeceğiz. Bu da 25 yıl boyunca yüklenici firmaya borçlu olduğumuz anlamına geliyor.
Avrasya Tüneli’nden geçiş ne kadar?
Avrasya Tüneli’nden geçiş otomobiller için 4 USD + KDV, minibüsler için ise 6 USD + KDV. Dolar kurunun yukarı seyrettiği bugünlerde bu durum mütemadiyen pahalanan bir tünel anlamına geliyor. Devlet de, vatandaş da dolar üzerinden borçlanmış oluyor.
Avrasya Tüneli neden bu kadar pahalı?
Avrasya Tüneli, Yap İşlet Devret modeliyle sermayeye sağlanan imtiyazlı durumdan dolayı pahalı. Türkiye’de otoyollar ve İstanbul’un ilk iki köprüsü devlet finansmanıyla ve klasik ihale yöntemleriyle yapıldı ve kullanım için nispeten az bir ücret ödeniyor. Vatandaşa hizmet götürmekle yükümlü olan devlet, artık bu görevini yerine getirmiyor, hem vergileri almaya devam ederken, hem de tamamı özel sektör ve uluslararası kredi kuruluşları finansmanıyla yapılan köprü ve yollar, halka fahiş fiyata kullandırıyor. Bu yüzden Marmaray yıllardır bitirilemezken ve kapanan banliyö hattı üzerinde yaşayan milyonlarca insan mağdur edilmişken Osmangazi Köprüsü ve Avrasya Tüneli hızla tamamlanabiliyor.
Avrasya Tüneli ulaşım sorununu çözecek mi?
Avrasya Tüneli’nin sloganı: 100 dakikalık yol 15 dakikaya inecek! İstanbul özelinde defalarca kendini kanıtladığı üzere, şehirlerin gelişimlerinde bilinen bir gerçek karayollarının yerleşimleri tetikleyeceği, İstanbul gibi plansız gelişen şehirlerde imar artışlarının yaşanacağı ve zaman içinde lastik tekerlekli araçlar için yapılan karayolunun kendisinin bir çözüm değil, sorun olacağı yönünde. Avrupa Yakası sahil yolunda birbiri ardına yükselen inşaatlara paralel olarak, Atatürk Havalimanı’nın kapanmasıyla bu alanda havalimanı kriterlerinden dolayı nispeten alçak katlı tutulan mahallelerde, inşaat haklarının yükseleceği sır değil. Buna Anadolu Yakası finans merkezi inşaatı, Maltepe – Kartal – Pendik hattındaki yoğun yapılaşma da eklenince önümüzdeki orta vadede Avrasya Tüneli’nin de tıkanacağı gün gibi ortada. 100 dakika ile bahsedilen güzergâh, trafik olmadığı zaman 20 dakikada aşılabiliyor. 1. Köprüde trafik olmadığı zamanlarda Avrasya Tüneli’ni kullanmanın bir mantığı görülmüyor. 1. Köprüde trafik olduğu zamanlarda ise görüyoruz ki önümüzdeki zamanda Avrasya Tüneli de tıkanacaktır.
Kaldı ki yapılan istatistikler, özel araçların İstanbul köprü geçişlerinde yarattığı trafik oranının %84, taşıdığı yolcunun ise oranının %24 olduğunu gösteriyor. Buna karşılık toplu taşıma araçları %10 oranında trafik yaratırken taşıdığı yolcu oranı %63. Bu rakamlar bile toplu taşımaya hizmet etmeyecek Avrasya Tüneli’nin, büyük oranda bireysel araç kullanıcılarına hizmet edeceğinin, İstanbul ulaşım sorununa katkıda bulunmayacağının göstergesi...
Avrasya Tüneli çevresini nasıl etkileyecek?
Avrasya Tüneli henüz işletmeye açılmadan özellikle Avrupa Yakası sahil yolunu genişletmiş, kentle denizin ilişkisini iyice zayıflatmıştır. Kennedy Caddesi’ndeki yol çalışmaları için sahil şeridinde yer alan kamusal park alanı % 20 oranında azalacağı, Kumkapı Balık Hali ve diğer bazı yapılar'ın belirli oranda zarar göreceği TMMOB Şehir Plancıları Odası raporunda belirtilmiştir. 2 Ayrıca aynı raporda kentin bu bölgesine sağlanan karayolunun yaratacağı cazibe sebebiyle otomobil kullanımını özendirileceği, bu yola bağlanan diğer arterlerin zaman içerisinde yetersiz kalarak tıkanmaların artacağı ve yaya ulaşımını tehdit eder düzeye geleceği, bunun da tarihi yarımadanın tarihi ve kültürel kimliğine olumsuz etki yapacağı önemle vurgulanmıştır. Bu konu UNESCO tarafından da yerel yönetimlere raporlanmıştır.
Avrasya Tüneli kime yarar sağlar?
Avrasya Tüneli öncelikle sermayeye yarar sağlar. Büyük kısmı krediyle sağlanmış yatırım bütçesine karşı araç geçiş garantisi göz önünde bulundurulduğunda, basit bir hesap bile projenin 25 yılda yüklenicisine devasa bir kâr sağlayacağını ortaya çıkarıyor. Bunun dışında Avrasya Tüneli AKP’nin taşı atıp da kolunun yorulmadığı böyle bir işte siyasi rant sağlamasına, ülkenin içinden geçtiği karanlık zamanlarda “hizmet götüren iktidar” illüzyonunun güçlenmesine yarar. Avrasya Tüneli her gün işinden evine güvenli, hızlı, ucuz ve sürdürülebilir yöntemlerle gitmek isteyen İstanbullu’ya yaramaz.
Avrasya Tüneli güvenli mi?
Avrasya Tüneli itfaiye, kurtarıcı araçları gibi ağır tonajlı araçların geçişine izin vermediği ve emniyet şeritleri de kısmi olarak yapıldığı için, tünel içindeki olası bir yangın veya kaza anında müdahale son derece zor. Tünel içindeki trafik sıkışıklığı sebebiyle meydana gelecek egzoz emisyonundan dolayı oluşacak kirli havanın, sağlığı tehdit eder derecelere gelme ihtimali var.
Avrasya Tüneli Türkiye’ye armağan dünyaya ilham mı oluyor?
Halkın geçse de geçmese de her şekilde parasını ödeyeceği böyle bir tünele “armağan” demek, çoğunluğu yabancı bankalardan alınan paralarla, yabancı ortakla yapılan ve dolar üzerinden halkına kullandırılan bu projenin dünyaya “ilham” verdiğini söylemek, ancak AKP dönemi siyasetinin yüzsüzlüğü olabilir.
1 CNNTurk Canlı Yayını – 27.02.2015
2 TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, Avrasya Tüneli Projesi Değerlendirme Raporu, Sf.: 3