AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Milli Uzay Programı"nın tanıtım toplantısında, 2023 yılının sonuna kadar "milli ve özgün hibrid roketle" Ay'a gidileceğini açıklamış, uzay programına ilişkin hedeflerin arasında bir Türk vatandaşını da uzaya göndermek olduğunu söylemişti.
AKP iktidarının uzayla süregiden imtihanında yeni bir gelişme yaşandı. "Yerli ve milli" vurgusunun eksik olmadığı uzay programı kapsamında "ilk Türk astronotun" ve gerçekleştireceği uzay misyonunun belirlendiği açıklandı.
Uzay programı, her ülke için önemli bir ulusal kapasite göstergesi. Ancak AKP'nin programı, pek pazarlandığı gibi parlak değil.
Uzaya çıkacak kişi, "ilk Türk astronot" olmayacak. Söz konusu misyon da vurgulananın aksine ne "yerli" ne de "milli"...
Erdoğan hedefleri açıklamıştı: 'Bayan bile olabilir'
Türkiye Uzay Ajansı, 13 Aralık 2018'de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle kuruldu. Ajans, 2021 yılında Erdoğan'ın konuşmacı olduğu "Milli Uzay Programı"nın tanıtım toplantısında gündeme geldi. Erdoğan söz konusu toplantıda, Türkiye'nin "uzaydaki hak ve menfaatlerinin nasıl korunacağını, gelecek 10 yılı nasıl şekillendireceklerini" açıklamıştı.
Erdoğan söz konusu toplantıda, Türkiye'nin uzaya ilişkin hedeflerini şöyle sıralamıştı:
- 2023 yılı sonunda yakın Dünya yörüngesinden ateşlenecek "milli ve özgün hibrid roketle" Ay'a ulaşarak sert iniş,
- "Milli uydu" projesiyle rekabet gücünün artırılması ve dünyadaki pazardan pay almak,
- Türkiye'ye ait bir bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi geliştirmek,
- Uzaya erişim sağlayarak bir uzay limanı işletmesi kurmak
- Türkiye'nin uzaydaki yetkinliğini arttırmak, astronomik gözlemler ve uzay nesnelerinin yerden takibi konusunda daha ileri bir seviyeye ulaşmak,
- Uzay sanayi ekosistemini geliştirmek
Uzay alanında "etkin ve yetkin" insan kaynağı yetiştirmenin önemine değinen Erdoğan, son hedeflerinin de bir Türk vatandaşını uzaya göndermek olduğunu vurgulamış, hatta uzaya gidecek yurttaşın "bayan bile olabileceğini" söylemişti.
Bir yıl sonra yalanlanmıştı
Dönemin Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise 2022 yılının son günlerinde Erdoğan'ın bahse konu iddiasını yalanlamıştı.
Varank, 2022 tarihli Cumhurbaşkanlığı Genelgesi'nde sunulan Milli Uzay Programı Strateji Belgesi'nde, "Kısacası, seçilen Türk Uzay Yolcusunun gerekli eğitimlerini tamamladıktan sonra 2023 yılının ikinci yarısında bilimsel araştırma yapmak için Ay’a değil, Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) gönderilmesi planlanmaktadır" ifadelerini kullanmıştı.
Sovyet kozmonot Yuri Gagarin'in 1961 yılında uzaya çıkan ilk insan olmasının ardından özellikle 1970'li yılların başından itibaren, ülkeler uzay görevlerine başladı. Böylelikle Türkiye'den bir astronotun da zaten yapılan uluslararası görev uçuşlarından birine dahil olarak uzaya gönderilebilmesi, gerekli diplomatik ilişkiler kurulduğunda on yıllardır sahip olunan bir imkandı.
Misyon da uzay aracı da ABD şirketlerinin
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) görev yapacak ilk Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı Alper Gezeravcı'nın 9 Ocak 2024’te uzaya gideceğini açıkladı.
Bolca "yerli ve milli" vurgusu yapılan uzay misyonu, Axiom Space isimli ABD'li şirket tarafından gerçekleştirilecek. Uçuşta kullanılacak olan Crew Dragon uzay aracı ise Elon Musk'ın sahibi olduğu SpaceX isimli şirket tarafından üretiliyor.
9 Ocak 2024'te gerçekleşecek ve 14 gün sürecek olan misyonda, İspanyol, İtalyan ve İsveçli 3 astronot daha görev alacak.
'İlk Türk' 62 yıl önce uzaya çıktı
Dün Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın sitesinde, Bakan Kacır'ın da açıklamalarına da yer verilen "İlk uzay yolculuğu 9 Ocak'ta" başlıklı haber yayımlandı.
Haberde, Gezeravcı'nın misyonda kullanacağı arma "Sekiz köşeli Selçuklu yıldızının bulunduğu armada ay-yıldızlı Türk Bayrağı,16 Türk devletini temsil eden yıldızlar, Cumhuriyetin 100. yılına ithafen 100 sayısı ve dünya üzerinde turkuaz renkli Türkiye haritası bulunuyor" ifadeleriyle tanımlanırken, Gezeravcı'nın da ilk "Türk astronot" olduğu vurgusuna sıkça yer verildi.
Gezravcı, birçok haberde de "ilk Türk astronot" olarak nitelendirildi. Ancak Gezeravcı "ilk Türk astronot" değil, uzaya çıkan ilk "Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı" astronot olacak ... Uzaya ilk çıkan Türk, Çuvaş kökenli Sovyet kozmonot, Andriyan Grigoryeviç Nikolayev'di.
Nikolayev, ilk görevini 11 Ağustos 1962 yılında Vostok 3 ile gerçekleştirdi. Söz konusu misyonla, uzaydaki ilk çoklu uçuş gerçekleştirilmiş oldu. Nikolayev'in bir sonraki görevi ise Soyuz 8 ile gerçekleşti. Soyuz 6 ve Soyuz 7 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun gerçekleştirdiği uçuşla birlikte tarihte ilk defa üç uzay aracı birlikte görev yaptı.
